در ماه اوت محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران ، سفر یک هفته ای خود به نیکاراگوئه ، اکوادور، شیلی، بولیوی و ونزوئلا را به پایان رساند.
مرحله ی مهم سفر وی ملاقات در کوبا بود. وزیر امور خارجه ایران را هیاتی شامل 120 نفر همراهی می کردند،که 60 نفرشان تجار ایرانی در زمینه صنایع ، امور معدنی، داروها، پزشکی و تولید مواد غذایی بودند. در جریان سفر همکاری در رشته های مختلف از جمله ارسال نفت ایران به کوبا بررسی شد و همچنین احتمال از سرگیری حفاری نفت در آبهای عمیق خلیج مکزیک مورد بحث قرار گرفت.
در ماه سپتامبر حسن روحانی ، رئیس جمهور ایران در مسیر خود به نیویورک برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به کوبا ونزوئلا رفت و در هفدهمین اجلاس جنبش عدم تعهد سخنرانی کرد. در هاوانا ، حسن روحانی با رهبر 90 ساله ی انقلاب کوبا و پایه گذار جمهوری کنونی کوبا ، رئیس جمهور سابق فیدل کاسترو دیدار داشت و مذاکراتی را با رئیس جمهور کنونی و برادر کوچک فیدل یعنی رائول کاسترو داشت. در جریان این دیدار توافق نامه ی همکاری در زمینه بهداشت ، آموزش و مسائل علمی امضاء شد و همچنین یادداشت تفاهم درک متقابل در زمینه ی امور بانکی تایید گردید. روسای ایران به رهبر کوبا قول دادند که فصل جدیدی را در تاریخ ارتباطات دوجانبه بین کوبا و ایران خواهند گشود.
کمی قبل تر در ماه اوت وزیر اقتصاد کوبا ریکاردو کابرساس به ایران رفت ، و با رئیس جمهور ایران ملاقات کرد و مذاکرات موفقیت آمیزی داشت.
مذاکرات رهبران و مقامات عالی رتبه دو کشور در مسائل علمی نیز انجام شد. در ماه سپتامبر نمایندگان سه سازمان علمی کوبا برای بحث و بررسی شرایط انتقال فن آوری محصولات دارویی به ایران سفر کردند. یادآوری می کنیم که سال های 90 قرن بیست کوبا و ایران همکاری موفقیت آمیزی در زمینه بیوتکنولوژی داشتند. در آن زمان مدارک ثبتی اجازه تولید چند نوع واکسن به ایران داده شد. امروز این کشور پتانسیل علمی مخصوص به خود در زمینه بیوتکنولوژی دارد که در سطح جهانی شناخته شده است.
چه چیزی کوبای کمونیستی و ایران اسلامی را متحد می سازد؟ چشم اندازهای توسعه ی آینده ارتباطات بین تهران و هاوانا چیست؟ شرق شناس ولادیمیر ساژین در این باره می گوید:
در دید اول مسائل کمی ایران را که در خاور میانه قرار دارد و کوبایی که در جزایر کارائیب و آنسوی کره زمین است متحد می سازد. فاصله ی بین پایتخت های دو کشور تقریبا 12 هزار کیلومتر است. نه در تاریخ و نه در مذهب و نه در ساختار قومیتی و عددی جمعیت ایران و کوبا نمی توان خصوصیات مشترکی یافت. نقاط مشترکی در ساختار سیاسی — دولتی کنونی و ایدئولوژی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری کوبا نیز وجود ندارد.
ساژین ادامه میدهد: اما بعد از یادآوری تاریخ دو کشور وجه اشتراک سرآغاز دو دولت را می توان متوجه شد. بیهوده نیست که حسن روحانی رئیس جمهور ایران کوبا را " کشور انقلابی و دوست " نامید.
میدانیم که در سال 1959 فیدل کاسترو انقلابی دیکتاتور آمریکایی باتیستا را سرنگون کرد و خشم و نفرت آمریکا را برانگیخت، ارتباطات دیپلماسی گسسته شد و تحریم 55 ساله آمریکا علیه کوبا آغاز گردید.
بعد از 20 سال در ایران انقلابیون ایران به رهبری آیت الله خمینی رژیم شاهنشاهی 2500 ساله را از بین برده و متحد آمریکایی یعنی محمد رضا شاه پهلوی را بیرون کردند. بدیهی است که این مسئله خشم آمریکا را برانگیخت ، ارتباطات دیپلماسی گسسته شد و رژیم تحریم های 36 ساله آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز گردید.
وجه اشتراک سرنوشت ایران و کوبا ، کشورهایی که طی ده ها سال در تقابل سیاسی ، تجاری- مالی ، ایدئولوژی و گاهی نظامی با آمریکا بودند ، موارد مذکور است.
طی ده ها سال از لحظه ی پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ارتباطات این کشور با کوبا در سطح خوبی قرار داشت. دیدار ها و مذاکرات به اشکال مختلف ، شرکت در جنبش عدم تعهد وتجارت از جمله در شرایط ترجیحی، به ثبات ارتباطات دو کشور کمک کرد.
امروز ما شاهدان صعود جدید ارتباطات ایران و کوبا هستیم. انگیزه ی این پدیده چیست؟
پیش از همه ، تغییر اوضاع سیاسی و دیپلماسی حول ایران و کوبا ، نرم شدن ارتباطات (در واقع در بخش ها و حجم های مختلف) با دشمن اصلی یعنی ایالات متحده آمریکا است. اگر هاوانا و واشنگتن چندی پیش ارتباطات دیپلماسی خود را از سر گرفتند ، تهران با وجود آرام شدن تنش ها با واشنگتن پس از توافق هسته ای هنوز برای برداشتن این گام قهرمانانه آماده نیست. اما نشانه های امیدوار کننده ای در خصوص آینده ارتباطات ایران و آمریکا هم از دولت باراک اوباما و هم از دولت حسن روحانی حس می شود. (با دقت سخنرانی های روسای جمهور ایران و آمریکا را طی سال های 2015-2016 بخوانید). مفهوم است که در ایران و آمریکا نیروهای قوی و بانفوذی وجود دارند که مخالف نرمال شدن ارتباطات ایران و آمریکا هستند.
ساژین می گوید: نباید گرایش مشترک ایران و کوبا را برای از بین بردن دشمنی تاریخی با آمریکا وخارج شدن از ایزوله رد نمود که بدون شک شرایطی را برای توسعه و گسترش ارتباطات دوجانبه برپایه تجربه ی تاریخی مشترک فراهم می آورد. وزیر تجارت داخلی و سرمایه گذاری کوبا ، رودریگو دیاس مالمرک گفت: " ایران و کوبا یک تجربه مشترک زندگی و کار تحت تحریم ها دارند. و این دو کشور باید از این تجربه به عنوان نقشه ی راه برای یادگیری روش های جدید همکاری اقتصادی در آینده استفاده کنند. "
ضمنا ، علی رغم از سرگیری ارتباطات دیپلماسی ، تحریم های آمریکایی علیه کوبا به شکل کامل حذف نشده است. شرایط مشابه برای ایران هم وجود دارد: روند لغو کامل تحریم ها ادامه دارد. بنابراین همانطور که وزیر مالمرک خاطر نشان کرد ، کشورش باید برنامه هایی را برای پیشرفت اقتصادی اتخاذ نماید. در این ارتباط وزیر خاطر نشان نمود که ایران شریک اقتصادی مهم کوباست. ضمن آنکه جمهوری اسلامی ایران پتانسیل این را دارد که به کوبا برای دسترسی به بازار آسیا کمک کند."
فعال شدن سیاست خارجی ایران در مسیر آمریکای لاتین خشم واشنگتن را برانگیخت. روزنامه آمریکایی Foreign Affairs معتقد است که انتخاب کشورهای آمریکای لاتین از طرف ایران برای سفر وزیر امور خارجه این کشور گواه آن است که این سفر از نقطه نظر ژئوپلیتیکی مهم تر از تجارت است. این به معنای رشد نیروی ایران است. چنین نتیجه گیری بدست آمد.
ساژین خاتمه میدهد: از یک طرف ما با عقیده ی Foreign Affairs موافقیم و می افزاییم که نزدیکی اقتصادی — سیاسی تهران و هاوانا به آنها اجازه میدهد که فعالتر عمل کرده و به طور مشترک منافع خود را برای خروج نهایی از ایزوله ترویج دهند و برای لغو کامل و سریعتر تحریم ها ، محدودیت ها و اقدامات تبعیضی دیگر همکاری نمایند.
