در برابر اخبار نگران کننده از ازبکستان پیرامون حال مزاج اسلام کریموف، رئیس جمهور ازبکستان ، کشورهای همسایه هوشیار و گوش به زنگ شدند. کارشناسان مصاحب "اسپوتنیک تاجیکستان"، نظرات خود را در مورد چگونگی تحولات و آیا اصلاحات در سیاست خارجی تاشکند بعد از تغییر احتمالی دولت در ازبکستان مورد انتظار است یا نه ابراز کردند.
روز دوشنبه 29 اوت لولا، دختر اسلام کریموف در باره بیماری وی خبر داد. در صفحه شخصی "فیس بوک" وی نوشت که پدرش دچار خونریزی مغزی شده است. در شب 30 اوت گزارش ها در مورد مرگ رئیس جمهور ازبکستان ظاهر شده، اما بلافاصله توسط مقامات رسمی کشور تکذیب گردیده است.
کارشناسان گزینه های مختلف روند تحولات را بررسی می نمایند، اما بیش از همه، بعد روابط آینده بین ازبکستان و جمهوری های همسایه در رأس سوئال ها هست.
کارشناس مزبور می گوید:
"بدون شک، تغییرات خواهد بود، اما نسبت به تاجیکستان، در دورنمای استراتژیک، یک و دو سال دیگر خط مشی همین باقی می ماند. هر کسی که به قدرت برسد، به احتمال زیاد، شوکت میرضایف، نخست وزیر ازبکستان خواهد بود، وی نخواهد توانست بعد خارجی را در مدت شش ماه تغییر بدهد. در سبک کارش، گرم شدن تدریجی روابط مشاهده خواهد شد".
به عقیده کارشناس مزبور، اول از همه روابط با قرقیزستان بهبود خواهد یافت. با تاجیکستان به دلیل بند آبی راغون پیچیده تر هست. اما در این زمینه، هر دوکشور برای رسیدن به سازش، فرصت بینظیر دارند.
مامادازیموف تاکید کرد:
"سنگ راه کشورهای ما همواره راغون بوده و امروز ما می توانیم و باید به مقام کشورهمسایه، جزئیات آشکار این پروژه را برسانیم. این کار بسیار مهم است. من مطمئن هستم که پس از گرم شدن روابط ازبکستان و قرقیزستان، نوبت ما خواهد رسید".
به نوبه خود، کامل الدین رابّیموف، تحلیلگر سیاسی ازبکی معتقد است که حتی بعد از تغییر احتمالی دولت در ازبکستان، سیاست خارجی تاشکند با سرعت متحول نمی شود، ولی تغییرات مثبت امکان پذیرند.
تحلیلگر معتقد است که "با رفتن کریموف، اعصاب و حافظه بار شده سیاسی قدیمی ازبکستان پشت سر می مانند. طبیعی است که با رهبر جدید ازبکستان، همسایگان هم حافظه و نگاه جدید بر وضعیت دریافت می کنند. من فکر می کنم که هر کسی که به قدرت می رسد، بعد از تقویت موقعیت خود، دست به تجدید نظر و دوباره دنبال زمینه های مشترک با همسایگان خواهد بود".
کارشناس مزبور همچنین قید کرد که مسئله منابع آبی هیچ جا نمی رود و در بازسازی روابط باید به آن توجه کرد.
با توجه به با در نظر داشت روابط مسکو — واشنگتن، پیش بینی های قطعی جهت گیری سیاست خارجی ازبکستان برای رابیموف دشوار هست. هم زمان، وی تغییر قابل ملاحظه ای در سیاست کشور انتظار ندارد.
کارشناس یادآور شد:
" کسی که بعد از کریموف می آید، از اطرافیان وی یعنی یکی از شرکت کنندگان و اجراکنندگان ژئوپولیسی فعلی تاشکند رسمی خواهد بود. به عبارت دیگر، رئيس جمهور بعدی نیز مصلحت گر خواهد بود. وی می فهمد که روسیه، اولین شریک تجاری و اقتصادی ازبکستان است. ازبکستان مانند تمام آسیای مرکزی در فضای اطلاعاتی روسیه قرار دارد. روسیه جزب کننده سالانه چند میلیونی نیروی کار ازبکستان است".
وی افزود که خط مشی ژئوپولیتیک کریموف می تواند از فاصله گیری معادل به همگرایی با همسایگان تبدیل شود، اما سخن گفتن در این مورد هنوز زود است.
