دروس زبان روسی: درس دوم

زبان زنده ترين و پايدارترين و غني ترين وسيله ارتباطي است كه نسل گذشته و حال را به نسل آينده ملتها در يك دوره تاريخي كامل بطور زنده پيوند مي دهد. اين گفته اوشينسكي ارتباط بين زمان و نسلها را به اثبات مي رساند. از قديم الايام در روس باستان توجه و احترام خاصي به كتابت مي شد. كتابهاي زيادي نوشته مي شدند و حتي حسودانه از آنها مراقبت مي كردند. در صومعه ها قوانين سرسختانه اي در رابطه با دريافت كتاب و پس دادن آن به كتابخانه برقرار بود. آنقدر براي كتاب احترام قائل بودند كه اگر شخصي كتابي را مي گرفت و بر نمي گرداند مجازات سختي در انتظارش بود. تا قبل از گرويدن روسيه به مسيحيت در سال 988، در روس باستان افرادي بودند كه به زبان اسلاوي باستاني تسلط داشتند و از الفباي سريليك براي اسناد دولتي و ديگر نوشته ها استفاده مي كردند. يافته هاي باستان شناسي گواه اين امر است.
اما همانا گرويدن به مسيحيت لحظه تاريخي آغاز رواج كتابت در روس باستان شد. كتب مذهبي از زبان يوناني به زبان اسلاوي باستاني ترجمه شدند و اين زبان خويشاوند و نزديك اجداد روسها نقش مهمي را در تكامل فرهنگ سخن و شكل گيري زبان ادبي روسي ايفا كرد. به اين ترتيب كتب زيادي نوشته شدند و وقت آن فرا رسيده بود كه زبان نيز تكامل يابد. زبان كليساي اسلاوي هر چه بيشتر با زبان عاميانه مخلوط مي شد.
در قرن 17 در كنار لهجه كليسايي كه محافل عالي جامعه به آن تكلم مي كرد، لهجه ساده تر مسكويي به رسميت شناخته شد. موازين الزامي نوشتاري ضعيف تر شد. در سال 1675 تزار آلكسي ميخائيلوويچ فرماني را صادر كرد و اجازه داد هر كس هر طور كه تلفظ مي كند و با توجه به شهري كه زندگي مي كند بنويسد. در اين دوره، زبان واحد ادبي نوشتاري كه داراي سيستم خاصي باشد ايجاد نشد اما زمينه را براي تكامل زبان ايجاد كرد. در عصر حكومت پطر اول تمام عرصه هاي زندگي كشور دچار تغييرات فاحشي شد كه نمي توانست بر سرنوشت زبان بي تأثير باشد. زبان كليساي اسلاوي قاطعانه از زبان عاميانه جدا شد. اصلاحات الفبايي كه به فرمان و با شركت مستقيم پطر اول انجام شد نقش مهمي در اين عرصه ايفا كرد. پطر اول از زبان رسمي و كاري سادگي و دقيق بودن اصطلاحات را طلب نمود. همزمان با اجراي چنين اصلاحات زباني پطر اول مراقبت زيادي از ميراث تاريخي مي كرد. از اسناد تاريخي مشخص است كه در كتابخانه شخصي تزار دستنوشته هاي روس باستان نگهداري مي شد كه بعد از مرگ او به كتابخانه آكادمي علوم سنت پطرزبورگ منتقل شدند.

درس دوم

قبل از شروع درس چند واژه پر كاربرد را كه در درس قبلي به شما آموخته شدند تكرار مي كنيم.

سلام مؤدبانه!
Здравствуйте!
سلام دوستانه
Привет!
صبح بخير
Доброе утро!
بعد ازظهر بخير
Добрый день!
عصر بخير
Добрый вечер!
شب بخير
Спокойной ночи!
حالتون چطوره؟
Как дела?
متشكرم!
Спасибо.
متشكرم، خوب، عاليه.
Спасибо, хорошо, отлично.

و حالا چند واژه ديگر را به آنها اضافه مي كنيم:
حالتون چطوره؟
Как дела?
متشكرم، خوب، عاليه.
Спасибо, хорошо, отлично.
و حال شما؟ حال تو؟
А у вас? А у тебя?
تعريفي ندارد.
Неважно.
ئي بد نيست.
Так себе.
صداي حرف Э تقريباٌ مثل صداي الف در كلمه «اسم» و يا صداي حرف «ه» در كلماتي مانند برده، روده، پخته است.
Это
اين
Эхо
پژواك
حرف И روسي مانند صداي حرف «اي» در كلمات فارسي بيم و سيم مي ماند.
Спасибо,
отлично.
حرف К تقريباٌ نزديك به حرف «ك» فارسي در كلمات كار و كتاب است.
Карта
نقشه
Комната
اتاق
اين جاده است، خانه آنجاست،
Это дорога. Там дом.
اين اتاق است، پنجره اينجاست. نقشه و كاغذ آنجاست.
Это комната. Тут окно. Там карта и бумага.
اين مامان و بابا است. و اين برادر است. صبح مامان و بابا خانه هستند.
Это мама и папа. А это брат. Утром мама и папа дома.

لطفاٌ كلمات اين متن را تكرار كنيد:
اين
Это
…
جاده، راه
Дорога
…
اتاق
Комната
…
پنجره
Окно
…
نقشه
Карта
…
كاغذ
Бумага
…
صبح
Утром
…
و
И
…
اما، ولي
А
…
آري، بله
Да
…

مامان آنجاست؟ بله، مامان آنجاست.
Мама там?— Да, мама там.
بابا خانه است؟ بله، بابا خانه است.
Папа дома,- Да, папа дома.
برادر خانه است؟ بله؟ برادر خانه است.
Брат дома,- Да, брат дома.

در زبان روسي كلمات يك، دو، سه و چند هجايي وجود دارند، غالباٌ تعداد هجاهاي كلمه وابسته است به حروف صدادار يعني كلمه هر قدر حرف صدادار داشته باشد به همان اندازه هجا دارد، اگر كلمه يك هجايي باشد، در اينصورت از يك هجاي ضربه اي تشكيل شده است، مثلاٌ در كلمات дом و он.
نكته مهم در تلفظ كلمات روسي اين است كه تمام حروف صدادار كه ضربه روي آنها نباشد خيلي ضعيف و كوتاه تلفظ مي شوند و حتي ممكن است كيفيت خود را تغيير دهند.
حروف صدادار А, О وقتي ضربه نداشته باشند تقريباٌ يكسان تلفظ مي شوند. مثلاً در كلمات ذيل:
Мама, папа, карта, дома, бумага, комната, это, окно, утром.

در اينجا كلمه Это در ابتداي جمله مي آيد و نقش مبتدا را بازي مي كند.
حرف رابط И اجزاء جمله را بهم پيوند مي دهد و تقريباٌ همراه با كلمه بعدي تلفظ مي شود.
Это мама и папа.
اين مامان و بابا است.
حرف رابط А براي مقايسه يا مقابله كلمات به كار مي رود و همراه با كلمه بعدي خود تلفظ مي شود:
Брат там, а папа тут.
برادر آنجا و پدر اينجاست.
در زبان روسي سه جنس مذكر مونث و خنثي وجود دارد. كلمات مذكر معمولاٌ به حروف بي صدا ختم مي شوند مانند كلمه خانه: дом.
كلمات مونث معمولا به حرف آ ختم مي شوند مانند كلمات бумага, комната.
كلمات خنثي به «او» ختم مي شوند مانند окно. اما كلماتي هستند كه به حرف «آ» ختم مي شوند ولي مذكر هستند مانند برخي از اسامي مردان و كلمه папа پدر كه مذكر است.