در تاجیکستان موضوع شرکت کشور در ائتلاف جدید بررسی می شود. احتمال آن می رود که دوشنبه از ابتکار همکاری نظامی با چین حمایت کند. افغانستان و پاکستان همسایگان تاجیکستان می توانند از دیگر اعضای این ائتلاف باشند. عالم فصح الدینوف خبرنگار « سپوتنیک» از دوشنبه در این خصوص گزارش می دهد.
به گزارش آژانس خبری « آسیا-پلوس» اولین گام جهت ایجاد ائتلاف جدید برداشته شده است. نظامیان چین، افغانستان، پاکستان و تاجیکستان چارچوب همکاری را در ماه اوت در « ارومچی» چین معین کردند. در جریان نشست، باصطلاح مکانیزم چهارجانبه هماهنگی و همکاری پیشنهاد شد. ایده کلیدی این ابتکار را — ائتلاف نیروهای چهار کشور در مبارزه با افراط گرایی اسلامی و تروریسم تشکیل می دهد. طرفین در خصوص تبادل اطلاعات بین سرویس های ویژه به توافق رسیدند.
الکساندر کنیازوف، کارشناس روسیه در مسائل افغانستان و آسیای مرکزی معتقد است که دوشنبه، در مقابل یک انتخاب دشوار قرار گرفته است. در آینده عضو کدام ائتلاف باشد — در گروه چهار جانبه به ریاست چین و یا سازمان پیمان امنیت جمعی. احتمال آن می رود که طرفین نوعی گزینه سازشی را به تاجیکستان پیشنهاد کنند.
— ریاست تاجیکستان مجبور است در آینده نزدیک بین عضویت در سازمان پیمان امنیت جمعی و ائتلاف چهار جانبه چین، پاکستان و افغانستان دست به انتخاب بزند. اساسنامه سازمان پیمان امنیت جمعی عضویت اعضای آن در دیگر اتحادیه های نظامی و یا نظامی- سیاسی را ممنوع می کند. هر چند فکر نمی کنم این انتخاب برای تاجیکستان زیاده از حد سخت باشد. واقعیت این است که چین امکان واقعی جهت تأمین امنیت و ثبات در تاجیکستان را پیشنهاد می کند. اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی بالاجبار با این امر موافقت خواهند کرد و زیاد به این موضوع توجه نخواهند کرد.
خدابردی خالق نظر مدیر مرکز تحقیقات استراتژیک وابسته به ریاست جمهوری تاجیکستان حدس می زند که ائتلاف چهار جانبه ممکن است به مرور زمان گسترش یابد. تحلیلگر تاجیک گفت که روسیه نیز در جریان این موضوع قرار دارد. احتمالا مسکو بشکلی در بعضی از پروژه ها شرکت خواهد کرد.
— ائتلاف افغانستان، چین، پاکستان و تاجیکستان یک ساختار جدید منطقه ای است که دیگر کشورهای آسیای مرکزی را بسوی خود جذب خواهد کرد. احتمالا ازبکستان و ترکمنستان نیز به آن خواهند پیوست. فعلا روسیه در این ائتلاف شرکت ندارد ولی به گفته زمیر کابولوف نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان ، مسکو امکان شرکت مشترک در پروژه هایی در خاک افغانستان را بررسی خواهد کرد.
چند عامل مشترک، کشورهای «گروه چهار» را با هم متحد می کند. در وهله اول، این 4 کشور نگران افزایش فعالیت سازمان های اسلامی تروریستی هستند. نکته دوم آن است که شرکت های چینی در تاجیکستان، پاکستان و افغانستان حضور فعالی دارند. از اینرو کارشناسان معتقدند که پکن با هدف دفاع از پروژه های اقتصادی خود در این کشورهاست که سعی می کند ائتلاف نظامی تشکیل بدهد.
الکساندر کنیازوف در این خصوص گفت: از نظر ایده، ائتلاف « گروه چهار» شباهت زیادی با سازمان پیمان امنیت جمعی دارد و ساختاری است که کشور مرکزی این ساختار — چین — مناسبات دوجانبه در عرصه امنیت و نظامی با هریک از شرکت کنندگان را با توجه به منافع خود در خاک آن کشور برقرار می سازد. مناسبات چین و تاجیکستان برای دفاع از منافع چین در خاک تاجیکستان برقرار می شود- تأمین شرایط برای فعالیت شرکت های چینی و امنیت ارتباطاتی و استفاده از خاک تاجیکستان در طرح های جهانی چین. در اینجا منظور « کمربند اقتصادی راه ابریشم» است. در افغانستان منافع دیگری مد نظر است — تنگ کردن جا برای حضور نظامی کشورهای غربی و مثل تاجیکستان تأمین امنیت پروژه های اقتصادی چین. مناسبات چین و پاکستان در این خصوص غنی تر است».
تحلیلگران دوشنبه معتقدند که « گروه چهار» در آینده می تواند صحنه ای برای گفتگو و دیالوگ روند صلح در افغانستان بشود. اما این سوال مطرح می شود که چرا از روسیه جهت عضویت در این گروه دعوت نشده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که بدون شرکت مسکو مسأله افغانستان قابل حل نخواهد بود.
قاسم بک محمدوف کارشناس سیاسی تاجیکستان در این خصوص گفت: شکی نیست که بدون شرکت روسیه و توجه به منافع آن کشور، نمی توان بحران افغانستان را بطور کامل حل و فصل کرد. افغان ها خودشان این موضوع را درک می کنند. به نظر من، شرکت تاجیکستان در ائتلاف چهار جانبه، تا حدودی با منافع روسیه و دیگر کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی در ارتباط است».
در سازمان پیمان امنیت جمعی، رسما، شرکت تاجیکستان در ائتلاف « چهار جانبه» مورد تفسیر قرار نگرفته است. شخصیت های رسمی در سازمان همکاری شانگهای نیز سکوت اختیار کرده اند. هر چند در قالب سازمان همکاری شانگهای که تمام اعضای « گروه چهار» به غیر از افغانستان، عضویت دارند می شد به حل و فصل همان مسائلی پرداخت که اکنون « گروه چهار» قصد حل و فصل آن را دارد.
