روایت و تحلیل کودتای ترکیه از زبان رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک کاراسام ترکیه- عباس کاراآقاشلی

روایتهای مختلفی از سوی تحلیل گران در خصوص علت وقوع این کودتا ارائه گردید، برخی این واقع را نمایشی از سوی اردوغان دانسته و گروه دیگری نیز ساختگی بودن این کودتا را رد کردند. خبرگزاری اسپوتنیک موضوع وقوع کودتا از علل آغازین تا وضعیت فعلی ترکیه را با دکترعباس کاراآقاشلی- استاد روابط بین الملل دانشگاه گرسون و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک کاراسام ترکیه مورد بررسی قرار داد. درادامه این گزارش به همراه فایل صوتی ارائه می گردد:

​

 

- فرضیه کودتای نمایشی از سوی اردوغان باطل است
این فرض که کودتا از طریق آقای اردوغان صورت گرفته است، قابل قبول نیست زیرا تا همین لحظه که ما با یکدیگر گفتگو می کنیم این کودتای نافرجام نزدیک به 300 کشته داده است و حدود شش هزار نفر نیز دستگیر شده اند. حدودا از بیست سال قبل در ترکیه جنبشی به نام «خدمت» به رهبری آقای فتح الله گولن که یک امام بازنشسته بود، شکل گرفت. به این ترتیب سازمان یا تشکلی شکل گرفت که در اصل کارهای آموزشی انجام داده و یا اقدام به مدرسه سازی، خوابگاه سازی و فعالیتهایی از این قبیل انجام می داد. اما در پشت پرده این اقدامات به ظاهر آموزشی و فرهنگی اراده ای جدی برای کسب قدرت در سرتاسر ترکیه وجود داشت. طی سالهای اخیر حدود 300-400 مدرسه ساخته شد و از طریق تربیت شاگردان و فعالیتهایی که در این مدارس شبانه روزی صورت می گرفت و سپس آنها را با سیستم سازمان یافته ای که نشات گرفته از نفوذ و قدرت آقای گولن است وارد دانشگاههای ترکیه نمودند. با فارغ التحصیل شدن این دانش آموختگان ارکان مهمی از دولت به دست آنها افتاد. البته ارتش ترکیه از همان آغاز پایه گذاری تحت تاثیر «کمال آتاترک» خاصیت سکولار و لائیک دارد و بدور از گرایشات مذهبی و دینی بوده است. اما شاگردان آقای فتح الله گولن با استناد به حکم تقیه در اسلام از سطوح راهنمایی و دبیرستان وارد مدارس نظامی شده و به تدریح از درجه های پائین نظامی به مراتب بالاتر رشد نمودند. البته با توجه با اینکه میان حزب «عدالت و توسعه» و جنبش فتح الله گولن اتحادی شکل گرفته بود، آقای اردوغوان به گونه ای نسبت به اقدامات گولن چشم پوشی می نمود و حتی سالها با یکدیگر همکاری نیز داشتند. تا جائیکه اردوغان سه سال پیش وقتی با گولن به مشکل برخورد، به صورت علنی به وی گفت: تا به حال چه چیزی از من خواسته ای که نداده ام!» به این ترتیب می بینیم که این جنبش تمام بدنه داخلی دولت ترکیه را فراگرفت و طرفداران فتح الله گولن جذب دولت شدند. تقریبا سال 2010 تمام سیستم قضایی، سیستم پلیس و بسیاری از نهادهای دولتی دست آقای گولن بود، درخواست دیگری را به اردوغان مطرح نمود و خواست تا سازمان امنیت و اطلاعات ترکیه را نیز در دست بگیرد که در اینجا میان این دوفرد اختلاف بوجود آمد. سال 2010 تمام دادستانها و بازرسان وابسته به جنبش گولن قرار دستگیری آقای «حاکان فیدان» رئیس سازمان امنیت ترکیه را صادر نمایند.

- تسلط بر سازمان امنیت ترکیه و سرآغاز اختلاف اردوغان- گولن
همین امر سبب علنی شدن اختلاف میان آقای گولن و اردوغان شد و هردو تلاش می کردند تا به هر ترتیب که است این نهاد مهم را تحت نفوذ خود درآورند. البته آقای اردوغان بسیار تلاش کرد تا نیروی پلیس را از افرادی نفوذی آقای گولن تصفیه نماید و تا حدود زیادی هم موفق بود، اما در دادگاهها کار مشکل تر بود و در ترکیه چیزی حدود 14 هزار دادستان و بازپرس وجود دارد که اینطور که گفته می شود 10 هزار نفر از آنها به نوعی وابسته یا طرفدار فتح الله گولن بودند. به منظور تصفیه همین تعداد هم بسیار تلاش شد تا حتی المقدور آنها به نواحی دور دسته فرستاده شده تا تاثیر آنها کمتر شود. شبکه های تلویزیونی، روزنامه ها و سایتهای طرفدار فتح الله گولن بسته شد و نهادهای مالی تغذیه کنندگان آنها توسط دولت مصادره شد و همین امر تا دانشگاهها نیز ادامه بافت. روند تصفیه های اردوغان تا ارتش ادامه یافت، ارتشی که سالیان سال است یکی از مهمترین و قدرتمندترین ارکان دولت به حساب می آید و در تمام شئونات اقتصادی و سیاسی تکیه حرف اول را می زد. 

از سویی اردوغان از ترس قدرت یابی کمالیستها، آتا تورکیستها و سکولاریستها و تکرار کودتایی مانند سالهای 1960 و 1971 و 1980 از سوی آنها با همکاری گولن و سیستم پلیسی قوی که در اختیار داشت حدود 500 تا 1000 نفر از فرماندهان ارتش را دادگاهی و به 20 تا 30 سال و حتی تمام عمر زندان محکوم نمود. به این ترتیب بدنه اصلی فرماندگان و سربازانی که سکولار بودند شکسته شد و به جای این فرماندگان افرادی جایگزین شدند که از طرفداران و دست پروردهای فتح الله گولن بودند. هر سال در پایان ماه آگوست یک شورای عالی نظامی در ترکیه برگزار می گردد و برای ارتقاء درجه افراد تصمیم گرفته می شود. خوب کاملا واضح بود که اردوغان تصمیم داشت در این شورای عالی تمام طرفداران گولن را از ارتش تصفیه نماید، بنابراین این دسته از ارتشی ها تصمیم گرفتند که با یک کودتا قدرت را در ترکیه بدست گیرند. تا این لحظه هم حدود 3000 نفر از فرماندگان، ژنرالها و افراد عالی رتبه در ارتش بازداشت شده اند. اردوغان جنبش گولن موسوم به خدمت را یک گروه تروریتی مسلح می دانست که از سوی جامعه ترکیه و جامعه جهانی مسلح بودن آنها پذیرفته نبود. اکنون که توسط این گروه کودتای نظامی شده و بیش از صدها نفر کشته شده اند، اردوغان بسادگی می تواند تروریستی بودن این گروه را اثبات نماید. تاکنون نیز نزدیک به 3000 نفر دادستان و بازپرس دادگاهی و از دولت اخراج شده اند.
البته شرایط اینگونه باقی نخواهد ماند و تمام مفسران سیاسی بر این باورند، ظرف چند روز آینده در دانشگاهها، بانک مرکزی، در وزات خانه ها به ویژه وزارت امور مالی، گروه های سرمایه داری و بانکداری و کارخانه دارانی که طرفداران گولن هستند تصفیه های خونینی صورت خواهد گرفت.

- احتمال درگیری مردمی و شلوغی وجود ندارد
امکان ندارد. یعنی اینطور بگویم که بدنه ارتش یکبار قبلا توسط طرفداران آقای گولن شکسته شده است، یعنی همان کمالیستها، آتا تورکیستها و سکولاریستها، اکنون نیز تمام احزاب سیاسی ترکیه بدون استثناء در مقابل این کودتا صف بندی کرده اند. حتی کردها نیز در مجلس دیروز در مقابل این کودتا قرار گرفتند. از طرف دیگر تمام رسانه های ترکیه حتی آنهایی که مخالف بودند، امروز طرف آقای اردوغان قرار گرفته اند. با توجه به سابقه سیاسی خود اردوغان که متخصص استفاده از تاکتیکهای سیاسی است و حضور گسترده مردم، آزمون دموکراسی، مقابله مردم با کودتاگران، خارج کردن نظامیان از مرکز سیاست اقتدارگرایانه و کشاندن آنها به خیابانها در راستای تحکیم قدرت خود استفاده خواهد نمود.
مردم در تمام نقاط ترکیه و حتی مناطقی مانند ازمیر که خاصیت سکولاری دارند در میادین بزرگ شهر بر علیه کودتاگران صف کشیده اند. اکنون اردوغان می تواند به کمک تجارب خود و حمایت مردمی که بدست آورده است جهت به کرسی نشاندن سیستم ریاستی و تغیر ماهرانه در قانون اساسی کشور به این منظور را انجام دهد. مخالفان اکنون هیچ صدایی نمی توانند در بیاورند، چون جمعیت فوق العاده زیادی توام با احساسات فراوان در خیابانها هستند و با اشاره اردوغان می توانند مخالفان را منهدم نمایند. ارتش در ترکیه از جایگاه و اقتدار ویژه ای برخوردار است و مردم ترکیه اصلا به نوعی ارتشی هستند و در تمام سنجش های افکار عمومی با اعتبارترین نهاد دولتی بود. در حالیکه اکنون افسران نظامی نمی توانند حتی با لباس نظامی به خیابان بروند و گروهایی با ظاهر مشابه سلفیون به شکار افسران ارتش افتاده اند. این در حالی است که قبلا ارتشی ها را از سلاله پیامبر می دانستند، اما اکنون توسط افرادی با ظاهر مذهبی تحقیر می¬شوند که آنها را با لباس زیر در خیابان می چرخانند. به عبارتی اعتبار ارتش بسیار کاهش یافته است و حرف اول و آخر را آقای اردوغان می زند. و به عقیده بسیاری ناظران اردوغان از این فرصت برای تجکیم هرچه بیشتر قدرت استفاده خواهد نمود، و بعد از این شاهد گذار ترکیه به سیستم ریاستی خواهیم بود.