اجلاس سه جانبه تهران

سوالی که در پی اجلاس وزرای دفاع ایران — روسیه و سوریه در تهران این روزها همه رسانه های جهان را کنجکاو کرده و همه در حال پرس و جو هستند که هدف از این اجلاس در این شرایط چیست؟ چه چیزی نیاز به بحث بود که حتما باید وزرای دفاع این سه کشور گرد هم می آمدند؟ آیا این محور تصمیم دارد تاکتیک ها و یا استراتژی های خود را تغییر دهد؟

رهبران هیچ کشور پیشرفته ای که برای خود احترام قایل است بنا به احساسات شخصی در مورد مسایل بین المللی مخصوصا ورود به یک جنگ تصمیم نمی گیرند (البته توجه داشته باشید بنده گفتم کشور پیشرفته چون رهبران برخی کشورهای عقب افتاده هنوز بر اساس احساسات و علایق شخصی و نه منافع ملی تصمیم می گیرند) بلکه بنا به منافع ملی تصمیم می گیرند، به هر حال روسیه و ایران هم از این ماجرا مستثنا نمی باشند و تصمیم روسیه و ایران برای ورود به جنگ سوریه هیچ وقت بر اساس علایق شخصی رهبران این کشورها نبوده بلکه اول بر اساس منافع ملی کشورهایشان و دوم برای ایجاد توازن و امنیت و صلح و ثبات بین المللی بوده.

به این دلیل بدیهی است که روسیه هیچ وقت به دلیل سفر ژنرال سلیمانی و یا ژنرال دهقان و یا دکتر ولایتی و یا… تصمیم به ورود به جنگ سوریه نگرفته وفقط این دیدارها جهت هماهنگی و نزدیکی مواضع و ایجاد نوعی ائتلاف بر اساس منافع مشترک دو کشور بوده. و تصور اینکه روسیه ممکن است موضع خود در سوریه را تغییر دهد تصور بسیار عبثی است.

به همین دلیل هم می توان گفت اجلاس سه جانبه تهران نیز در همین راستا بوده یعنی ادامه هماهنگی و وحدت موضع در جنگ سوریه بر اساس منافع سه کشور البته غایب حاضر در این اجلاس یعنی عراق که به دلیل فشار ها و تهدیدات ایالات متحده رسما در این اجلاس حضور نداشت را نباید نادیده گرفت و عراق هم پیشاپیش از کانال های مختلف مواضع خود را به این اجلاس منتقل کرده بود، اجلاسی که هدف اصلی و علنی آن مبارزه با تروریسم در منطقه بوده و قطعا هسته این مبارزه در عراق و سوریه متمرکز شده.

طی چند ماه اخیر مخصوصا پس از ورود روسیه و ایران به جنگ سوریه شرایط جنگ در این کشور کاملا تغییر کرد، عملا شرایط جنگ با تروریست ها در کل منطقه تغییر کرد. ائتلاف آمریکا حدود چهار سال بود که مدعی علم داری جنگ با تروریست ها بود اما روز به روز این تروریست ها در منطقه قویتر می شدند چند ماه حضور هماهنگ ایران و روسیه کافی بود تا شاهد شکست پیاپی تروریست ها و تغییر موازنه قدرت در منطقه باشیم. کشورهای حامی تروریست ها که غالفگیر شده بودند به تکاپو افتادند تا به هر قیمتی شده برای آنها وقت بخرند و میان ایران و روسیه تفرقه ایجاد کنند تا این پیشروی ها متوقف گردد. همزمان نیروهای دولتی سوریه نیز نیاز به زمان داشتند تا مواضع جدید خود را مستحکم کنند و مناطقی را که از تروریست ها گرفته بودند پاکسازی کنند چون در غیر این صورت ممکن بود با یک خلاء امنیتی از پشت سر مواجه می شدند. با توجه به این شرایط نوعی آتش بس نیم بند برقرار گردید و روسیه و ایران امیدوار بودند با ایجاد این آتش بس فرصتی جهت جدایی مخالفان سوری از گروه های تروریست خارجی فراهم کنند تا آنها با مذاکرات به آغوش دولت مرکزی برگردند و جنگ بر علیه تروریست های خارجی و بین المللی متمرکز گردد و البته خونریزی کمتری هم در میان باشد.

اما این آتش بس فرصتی برای برخی گروه ها جهت بازسازی خود نیز ایجاد کرد و کشورهای حامی تروریست ها به شگردهای مختلف اقدام به تجهیز آنها با نیرو و مهمات جدید نمودند.

همچنین شاهد آن بودیم که برخی کشورها مثل ایالات متحده استراتژی خود در جنگ را تغییر دادند و با حمایت از کردها و ارسال مستقیم نیرو تلاش دارند نوعی منطقه امن برای همپیمانان خود در شمال سوریه ایجاد کنند و عملا بحث تقسیم منطقه را تثبیت کنند.

با این شرایط ارتش سوریه که در حال برنامه ریزی برای عملیات حلب بود مجبور شد جهت برهم زدن نقشه آمریکایی ها به سمت رقه حرکت کند تا شهر را قبل از همپیمانان آمریکا به تصرف خود در آورد.

از سوی دیگر نیروهای مردمی و ارتش عراق به سمت فلوجه حمله کردند تا با تصرف این شهر پایتخت را از حملات تروریست ها دور کنند و سپس به سمت موصل حرکت کنند اما شاهد آن بودیم که آمریکایی ها اصرار دارند عملیات موصل هر چه سریعتر شروع شود چون طبق نقشه آنها باید خط مرزی شمال سوریه و عراق برای ایجاد منطقه مورد نظر آنها به هم متصل گردد و امنیت بغداد جایی در این نقشه ندارد.

در موارد زیادی هم آمریکایی ها نیروهای مردمی عراق را تهدید به بمباران هوایی اشتباه! در صورت پیشروی هماهنگ نشده به سمت فلوجه نمودند.

جالب اینکه ترکیه، همپیمان ایالات متحده که مدعی مخالفت با ایجاد هرگونه منطقه کرد در جنوب این کشور است اجازه ورود و خروج نیرو و تجهیزات سنگین آمریکایی به منطقه کرد نشین را داده و با توجه به عملیات تروریستی اخیر که در استامبول انجام شد، و با توجه به سناریو های مشابه که هربار دولت ترکیه تصمیم به انجام اقدامی داشته یک عملیات تروریستی انجام می شده تا بهانه دخالت ترکیه را فراهم نماید، بیم آن می رود که ترکیه به عنوان مبارزه با پ ک ک پس از آزاد سازی مناطقی که طی سالهای قبل ترکیه خواهان اشغال آن جهت ایجاد منطقه به اصطلاح امن بود، اقدام به ورود نظامی به شمال سوریه  و عراق نماید و منطقه مرزی شمال سوریه و عراق از موصل گرفته تا حلب را اشغال کند، منطقه ای که همیشه رویای رهبران ترکیه بود و ترکیه همیشه این مناطق را جزو خاک خود می دانسته.

شاید به همین دلیل هم هست که بشار الاسد حلب را قبرستان رویاهای اردوغان خوانده. و روسیه اعلام کرده که فرصت کافی برای جدایی مخالفین به اصطلاح میانه روی سوریه از تروریست ها را داده و دیگر فرصت دیگری در کار نیست.

چون هیچ هماهنگی ای با دولت مشروع و قانونی سوریه نشده، ورود نظامی ایالات متحده و فرانسه همچون دیگر همپیمانان آنها به جنگ در سوریه خلاف همه مقررات بین المللی به حساب می آید و طبق همین مقررات چون این اقدام حتی پشتوانه تصمیم شورای امنیت را ندارد نوعی اشغال بخشی از سرزمین های یک کشور عضو سازمان ملل است و در این شرایط دولت و مردم سوریه حق دارند هرگونه واکنشی که صلاح بدانند نسبت به این اشغال نشان دهند، همچنین با توجه به اینکه ایالات متحده و همپیمانانش قوانین و مقررات سازمان ملل و توافقات و تعهدات بین المللی را زیر پا گذاشته اند پس هیچ دلیلی برای پایبندی روسیه به این مقررات وجود نخواهد داشت و به این دلیل روسیه هم حق خواهد داشت حملات هوایی خود را به عراق گسترش دهد و پوشش هوایی برای نیروهای مردمی موسوم به الحشد الشعبی ایجاد کند.

همچنین با توجه به اینکه ایالات متحده از تحویل تسلیحات مورد نیاز ارتش عراق سرباز می زند این حق دولت عراق است تا برای تامین تسلیحات مورد نیاز خود به کشور قابل اطمینان دیگری همچون روسیه اتکا کند و در چند ماه اخیر شاهد آن بودیم که روس ها خیلی سریع نیاز های مورد نیاز ارتش عراق را تامین کردند و اگر فشار های ایالات متحده بر دولت عراق نبود روس ها آمادگی داشتند که بنا به تقاضای دولت عراق تسلیحات بیشتر و مدرن تری را در اختیار ارتش عراق قرار دهند.

در این راستا نمی توان بمباران برجک های مخابراتی سوریه در مرز ترکیه توسط هواپیمهای روسیه و همچنین اعلام آمادگی روسیه برای تامین تسلیحات مورد نیاز ارتش عراق را نادیده گرفت و نباید فراموش کرد که طبق توافق نامه های نظامی فیما بین روسیه و سوریه مسکو متعهد شده که در صورتی که سرزمین سوریه مورد تهاجم یک کشور خارجی قرار گیرد هم تسلیحات مورد نیاز ارتش سوریه جهت دفاع از خود را تامین کند و هم اینکه در صورت نیاز خود نیز به پشتیبانی از سوریه وارد عمل شود و با اشغال بخشی از سرزمین سوریه توسط خارجی ها این شرط محقق خواهد شد و اگر روس ها خود نخواهند مستقیم وارد عمل شوند می توانند تسلیحات دفاعی مورد نیاز ارتش سوریه را در اختیار ارتش سوریه قرار دهند و خود ارتش سوریه که طی چند ماه اخیر آموزش های لازم را هم دیده از سرزمین خود دفاع خواهد کرد.

دیدار بنیامین نتانیاهو از مسکو به بهانه سالگرد 25 سال رابطه اسرائیل و روسیه را هم نمی توان دور از این ماجرا ها تصور کرد، نخست وزیر اسرائیل تلاش داشت اطمینان حاصل کند که تسلیحات جدید روسیه که قرار است در اختیار ارتش سوریه قرار گیرد موازنه قوا بر علیه اسرائیل را بر هم نزند و بگونه ای نشود که هواپیماهای اسرائیلی نتوانند به فراز سوریه پرواز کنند، ولی ظاهرا چنین اطمینانی را نتوانسته از طرف روسی دریافت کند.

با توجه به این شرایط قطعا نوعی هماهنگی نظامی جهت مقابله با شرایط جدید مورد نیاز بود و قطعا در این اجلاس تدوین نوعی استراتژی جدید جهت مقابله با این شرایط مورد بررسی قرار گرفته.

در حالی که همه منتظر خروجی فوری این اجلاس هستند اما قطعا خروجی این اجلاس در یک بیانیه خلاصه نخواهد شد چرا که همه موارد فوق الذکر و موارد دیگر در این اجلاس مورد بررسی قرار گرفته اما بدیهی است که نتایج این اجلاس بر زمین ترجمه خواهد شد و طی هفته های آتی شاهد نوعی تغییر تاکتیک جنگ نظامی و سیاسی در سوریه و عراق خواهیم بود.