هیلاری کلینتون کاندید ریاست جمهوری آمریکا چندی پیش اعلام نمود که استراتژی دولت جدید در خصوص حل و فصل برنامه هسته ای کره شمالی بر طبق سناریوی حل و فصل برنامه هسته ای ایران تنظیم خواهد شد. آیا چنین چیزی ممکن است؟
ولادیمیر ساژین خاورشناس روسیه در این خصوص گفت: هیلاری کلینتون پیشنهاد می کند مسأله هسته ای کره شمالی بر اساس سناریوی ایرانی حل و فصل شود. به گفته جک سالیوان، مشاور ارشد هیلاری کلینتون در امور بین الملل، هر چند از گفتگو و دیالوگ صحبت می شود اما اصل و اساس این روش را تشدید حداکثر فشار بر کره شمالی با هدف مجبور کردن کره شمالی به شرکت در مذاکرات بر طبق شرایط جامعه جهانی تشکیل می دهد.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: شایان ذکر است که همانا آقای سالیوان مذاکرات محرمانه با ایران را در سال 2012 میلادی آغاز کرد که دیرتر به فاز مذاکرات علنی گذار کرد. تلاش تمام شرکت کنندگان فرایند مذاکرات — « گروه 5 +1» (روسیه، آمریکا، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) و البته ایران به موفقیت انجامید.
بسیاری از کارشناسان سیاسی معتقدند که تحریم های شدید مالی — اقتصادی که در سال 2012 میلادی اتحادیه اروپا و آمریکا بر علیه ایران و نخبگان سیاسی جمهوری اسلامی ایران وضع کردند، رهبری ایران را وادار کرد منطقی تر از گذشته به نتایج « مذاکرات هسته ای» برخورد کند و با دفاع از منافع ملی خود، دست به سازش معین اما ضروری بزند.
در آن زمان تحریم های ضد ایرانی شامل سه پاکت اصلی بود: قطع ارتباط ایران با سیستم بین المللی محاسبات بانکی- سوئیفت و تحریم نسبی صادرات نفت و ممنوعیت بر بیمه کردن کشتی های نفتکش. در نتیجه تجارت جهانی و سرمایه گذاران کشور را ترک کردند و ارزش ارز ملی افت کرد و سطح تورم و بیکاری بشدت افزایش یافت و اقتصاد دچار رکود شد.
البته تجربه چندین ساله کار جامعه بین المللی با ایران و مهم ترین دستاورد مذاکرات — یعنی امضای برجام هسته ای — پیروزی بزرگ دیپلماسی جهانی است. فِدِریکا موگِرینی وزیر امور خارجه اتحادیه اروپا برجام هسته ای را « دستاورد خوبی برای حل و فصل مسائل جهانی» نامید که یک واقعیت محض است.
اما آیا این سناریو آنطور که خانم کلینتون اظهار داشت برای حل و فصل مسأله هسته ای کره شمالی مناسب است. بعید است اینطور باشد.
ایران و کره شمالی دو کشور کاملا متفاوت از نظر سیاسی، ایدئولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی هستند. جمهوری اسلامی ایران که از زمان تأسیس خود تحت تحریم های مختلف ( قبل از همه آمریکایی) قرار داشت دچار انزوای کامل نشده بود. اقتصاد ایران توسعه یافت و هر چه بیشتر جزئی از سیستم اقتصاد جهانی شد، صادرات نفت و درآمد مردم افزایش یافت. ایدئولوژی دکترین « نئوشیعیزم» خمینی با وجود خودویژگی خاص آن ، رفاه انسان و حمایت دولت از شهروندان را نفی نکرد. در حالی که ایدئولوژی « جوچه» — خوداتکایی کره شمالی بر انزوای کامل از دنیای خارج ، نظام سربازخانه ای، خویشتن داری و ریاضت تام استوار است.
بدین ترتیب، تشدید تحریم بر علیه کره شمالی (که هم اکنون ادامه دارد) بعید است موثر باشد و به «نتیجه ایرانی» بیانجامد. اینگونه تحریم ها لطمه ای به نخبگان حاکم نخواهد زد، بلکه ضربه ای به مردم ساده خواهد بود که زیر فشار تبلیغات دولتی قرار دارند و هرگز هیچ چیز خوبی در زندگی نداشته اند و همیشه در فقر زندگی کرده اند. با توجه به بسته بودن جامعه کره شمالی، بدشواری می توان تصور کرد که اصلاحات داخلی و کاهش بلندپروازی های هسته ای حاکمان کره شمالی چه تغییراتی برای مردم کره شمالی به ارمغان خواهند آورد.
بعلاوه کره شمالی از حامی قدرتمندی مانند چین — برخوردار است. چین کمک بلاعوض به کره شمالی می رساند و کالاهای زیادی به کره شمالی صادر می کند و بیش از 70 درصد تجارت خارجی کره شمالی با چین انجام می شود. در سال 2006 میلادی حدود یک سوم ساکنان کشور به برکت کمک های انسانی چین زنده ماندند.
هر چند چین از آخرین آزمایشات هسته ای موشکی پیونگ یانگ ناراضی است ، اما بعید است تحریم های «دندان شکنی» بر علیه کره شمالی وضع کند. هر چند به گفته آقای سالیوان، دولت هیلاری کلینتون در صورت پیروزی در انتخابات بر پکن فشار وارد خواهد آورد تا پکن به نوبه خود پیونگ یانگ را تحت فشار قرار بدهد.
عامل اصلی در گفتگوی هسته ای با پیونگ یانگ و وجه تمایز دیالوگ با این کشور و ایران آن است که کره شمالی در نیمه اول دهه 1990 میلادی قرن بیستم آشکارا قصد خود در خصوص کار روی ساخت سلاح هسته ای را اعلام کرد و اوایل سال 2003 میلادی از پیمان عدم گسترش سلاح هسته ای خارج شد. هم اکنون کره شمالی پس از انجام یکسری آزمایشات هسته ای از نظر حقوقی هیچگونه تعهدی ندارد و این امر امکانات مخالفان کره شمالی را محدود می سازد.
پس از معامله هسته ای ایران که 14 ماه ژوئیه اعلام شد همه امیدوار بودند که کره شمالی نیز از نمونه ایران پیروی کند. سئول درخواست مشابهی از پیونگ یانگ کرد. اما افسوس ، جواب منفی بود. یک هفته پس از تصویب برجام، مقامات کره شمالی اعلام کردند تمایلی به پیروی از نمونه ایران و امضای موافقتنامه در باره تکامل آتی برنامه هسته ای در عوض دریافت یکسری امتیازات اقتصادی ندارند. آژانس خبری دولتی « کا. سی.ان آ» اعلام کرد که مقایسه کره شمالی و ایران غیر منطقی است.
اما در ایران نظر دیگری در این خصوص ابراز می شود. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران پس از پایان دیدار با خانم پارک گئون های، رئیس جمهور کره جنوبی اعلام نمود که « در شبه جزیره کره باید منطقه آزاد از سلاح هسته ای ایجاد شود».
شایان ذکر است که بمب اتمی کره شمالی می تواند پیمان عدم گسترش سلاح هسته ای را « منفجر کند» و جهان را به هرج و مرج هسته ای دچار سازد.
روسیه با درک اهمیت حل و فصل مسأله کره شمالی برای احیای مذاکرات شش جانبه (روسیه، آمریکا، چین، ژاپن، کره جنوبی و شمالی) ابراز آمادگی می کند. ایگور مارگولوف معاون وزیر امور خارجه روسیه این موضوع را اعلام نمود.
ولادیمیر ساژین در پایان گفت: اگر مذاکرات آغاز بشوند ، هزار بار دشوارتر از مذاکرات با ایران خواهد بود. البته اجرای سناریوی ایران در تئاتر کره شمالی بطور مستقیم ممکن نخواهد بود. اما تجربه « گروه 5=1» در گفتگو با ایران با ارزش خواهد بود.
ممکن است عقاید نویسندگان مقالات با نظر هیئت تحریره مطابقت نداشته باشد.
