موسیقی در جامه سیاست، از اوباما و پوتین تا صدام و کیم جونگ ایل

خریدهای اینترنتی او از سایت آیتونز با حساب کاربری خودش، نشان می‌دهد که طرفدار گروه‌های پاپ و الکترونیک بریتانیایی نظیر «نیواوردر» و «رایت سد فرد» است.

قدرت بالای نفوذپذیری موسیقی باعث شده تا سیاسیون در سراسر جهان، گاه به گاه جامه سیاست بر تن موسیقی کنند و بهره برداری تبلیغاتی از موسیقی‌ها و موزیسین‌های محبوب داشته باشند؛ اما سوای این بهره‌برداری‌ها، سیاستمداران مطرح جهان، علاقه‌های شخصی نیز به برخی گروه‌های موسیقی دارند که گاهی مشخص می‌شود و شگفتی‌هایی را در پی دارد؛ شگفتی‌هایی از جنس موسیقی مورد علاقه بشار اسد.

به گزارش «تابناک»، بر خلاف سیاستمداران که با سخنرانی‌های پرطمطراق و اغراق آمیز، انواع وعده‌ها و پول‌ خرج کردن‌ها برای به دست آوردن جایگاهی میان مردم (حداقل تا پیش از انتخاب شدن) تلاش می‌کنند، هنرمندان و به خصوص اهالی موسیقی می‌توانند به سرعت در دل مردم جا باز کنند. خواننده‌ها و نوازنده‌های موسیقی مردم پسند و گهگاهی چهره‌های موسیقی جدی‌تر نه تنها برای شهرتشان از جیب خرج نمی‌کنند و وعده و وعید به کسی نمی‌دهند بلکه این مردم هستند که علاقه و پول خود را برای آنان خرج می‌کنند.

نگاهی به آمار تأیید شده شروع برخی از پرفروش‌ترین گروه‌های موسیقی و خوانندگان و نوازندگان مشهور بر این موضوع صحه می‌گذارد. گروه بیتلز، که تنها در فاصله سال‌های 1960 تا 1970 فعال بوده، به روایتی بیش از ششصد میلیون نسخه از آثارش در سرتاسر جهان به فروش رفته و از طرفی کمتر کسی را می‌توان یافت که نام آنها را نشنیده باشد یا با یکی از آهنگ‌هایشان آشنا نباشد.

بنا به گزارشی که در شبکه آفتاب منتشر شده، هفت گروه و خواننده اول فهرست پرفروش‌ترین‌ها در جهان، روی هم نزدیک به سه میلیارد نسخه از آثارشان در سر تا سر جهان به فروش رفته است. این یعنی نزدیک به 40 درصد جمعیت کره زمین. به این ترتیب دور از ذهن نیست که چهره‌های سرشناس جهان موسیقی بتوانند مستقیم یا غیرمستقیم بر جمعیت بزرگی از مردم، آن هم با ملیت و قومیت‌های مختلف تأثیر بگذارند و این مسأله از چشم خود اهالی موسیقی و سیاستمداران نیز پنهان نمانده است.

اهالی موسیقی از زمانی‌های دور از موسیقی برای تأثیرگذاری فراتر از سرگرم کردن مخاطبان استفاده می‌کردند. تبعیض نژادی، جنسیتی و اعتراض به مسائل سیاسی و اجتماعی پیرنگ آثار موسیقیایی متعدد و به یادماندنی بسیاری است. از طرف سیاستمداران نیز به خصوص در چند دهه اخیر، با معطوف شدن توجهشان به قدرت موسیقی و چهره‌های محبوب آن، سعی کرده‌اند با اشکال مختلف از موج احساسات مردم به اهالی موسیقی به نفع خود استفاده کنند.
هرچند این موضوع به خصوص در زمینه موسیقی کشور ما، میان سیاستمداران مطرح نیست، در سایر کشورها، یکی از اقدام‌های رایج هر سیاستمداری که قصد کاندیداتوری برای سمتی از شهرداری گرفته تا ریاست جمهوری را دارد، همراه کردن جمعی از هنرمندان و به ویژه اهالی موسیقی با خود است. هر کاندیدا و هر حزب در دوران مختلف، یک یا چند آهنگ معروف را برای تم یا ترانه انتخاباتی خود برمی‌گزیند و این تم پیش یا پس از سخنرانی‌ها پخش می‌شود تا مردم آن را بخوانند و حس اتحاد و علاقه، لذت و غرور همراه با با نظم و ترتیب برقرار شود.

فارغ از استفاده موسیقی به صورت ابزاری برای جلب توجه مردم، سیاستمداران هر کشور هم بالاخره از دل همان مردم برخاسته‌اند. البته اگر بدبینی معمول درباره سیاستمدارها را کنار بگذاریم، شاید بتوانیم بگوییم که آنها، به غیر از سوءاستفاده از موسیقی برای کسب مقام و نفوذ و شهرت در میان مردم، خودشان هم طبیعتاً مثل هر انسان معمولی به موسیقی خاصی علاقه دارند.

طنز ماجرا اینجاست که اعتراض به سیاست بخش مهمی از آثار مهم سبک راک و قالب‌‌های مختلف آن به حساب می‌آید؛ اما به شدت مورد توجه سیاستمداران است. مثلاً در انتخابات پیش روی آمریکا، دونالد ترامپ یکی از جنجال برانگیزترین چهره های جناح جمهوری خواه بسیار علاقه داشت تا آهنگ «در جهان آزاد راک بازی می‌کنیم» از نیک یانگ را برای آهنگ انتخاباتی خود انتخاب کند که با مخالفت شدید این خواننده و ترانه سرای معروف کانادایی روبه رو شد.

جان مک کین، کاندیدای حزب جمهوری خواه در انتخابات 2008 آمریکا نیز مجموعه‌ای شامل آهنگ «قهرمان من» از گروه آلترناتیوراکِ فو فایترز و آهنگ‌هایی از خواننده سبک کانتری، جان مِلِن کمپ، گروهی راک آمریکایی ون هالن و گروه پاپ سوئی آبا را برای خود برگزیدند که هر چهار گروه جدگانه از کمپین انتخاباتی مک کین خواستند از آهنگ‌هایشان استفاده نکنند.

حزب جمهوری‌خواه از این ماجراها زیاد داشته است. در همان سال 2008 گروه‌های راک هارت و بونجوی درباره استفاده سارا پالین از آثارشان نارضایتی خود را اعلام کردند. یکی از داستان‌های معروف آهنگ‌های انتخاباتی، مربوط به آهنگ «من مرد اعانه بگیریم» از گروه «سم اند دیو» است. چون این آهنگ نام فامیلی باب دُل است، کاندیدای حزب دموکرات در 1996 ـ که رقیب بیل کلینتون در انتخابات درون حزبی بود ـ را در خود داشت، آهنگ انتخاباتی این کاندیدا تعیین شد، ولی دردسر زیادی برای او به بار آورد.
شرکت مالک حقوق نشر این آهنگ، پس از شکایت از باب دُل و ستاد انتخاباتی‌اش، خواستار این شد که این سیاستمدار آمریکایی در ازای هر بار استفاده از آهنگ در رسانه‌های عمومی، یکصدهزار دلار غرامت به این شرکت پرداخت کند. در میان آهنگ‌های منتخب سیاستمداران برای انتخابات، الگوهای خاصی هم طی چند دهه تکرار شده؛ هرچند استثناهای شایان توجهی نیز در میان آهنگ‌های انتخاباتی وجود دارد.

یکی از این الگوها، انتخاب آهنگ‌های شورانگیز و حماسی از سوی کاندیداهای احزاب جناح‌های دست راستی در کشورهای مختلف است. این آهنگ‌ها معمولاً علاوه بر اینکه ترانه‌هایی با مضامینی چون دلیری، عشق، میهن پرستی، نبرد و حماسه دارند، مشخصاتی موسیقایی هم دارند؛ ریتمیک، با ریف‌ها و قلاب‌هایی ملودیک که مردم می‌توانند این تکه‌های کوچک و تکرار شونده را با آوا همراهی کنند.

از جالب‌ترین این آهنگ‌ها، «زاده آمریکا» از بروس اسپیرینگستین، خواننده راک آمریکایی است که ترانه‌ای با مضامین اعتراض به جنگ افروزی دارد و در کمال ناباوری در 1984 برای آهنگ انتخاباتی رونالد ریگان، کاندیدای حزب جمهوری خواه انتخاب شد.

آهنگ ریتمیک، با سرعت کمی بیشتر از حد متوسط، همراه با ریف و خط ملودی ساده که به راحتی می‌توان آن را در دسته جمعی در استادیوم خواند، آهنگ «همین الان» از گروه ون هلن که در 1999 جایزه بهترین نماهنگ سال را از کانال MTV دریافت کرد، کار مشترک سمی‌هی‌گار و ادوارد ون هلن است و تمام مشخصات آهنگ‌های مهیج و مردم پسند راک را دارد.

آهنگ با آرپژهای به نسبت پیچیده پیانو شروع می‌شود و سازهای کوبه‌ای با ظرافت و در ضرب‌های غافل‌‎گیرکننده به آن افزوده می‌شود. ترانه آن درباره در لحظه زندگی کردن است و تک نوازی گیتار آن در اواسط آهنگ مثل خامه روی کیک شیرین است. در 2006 جورج بوش پسر دست روی این آهنگ گذاشت و آن را در حکم یکی از آهنگ‌های انتخاباتی خود برگزید.

راحت ترها و میانه روها نیز طی چند دهه، سراغ سبک‌های پاپ و فولک و زیرشاخه‌های ملایم‌تر راک رفته‌اند که ترانه‌هایشان مضامینی چون آزادی، تغییر و امید دارد. داستان بیل کلینتون و انتخاب آهنگ «از فکر به فردا غافل نشو» اثر گروه راک آمریکایی-انگلیسی «فلیت وودمک» از این دست انتخاب‌هاست.

حتی اگر این آهنگ را نشنیده باشید، از نام آن می‌توانید بفهمید که ترانه‌اش درباره چیست. کلینتون پس از اینکه از گروه فلیت وودمک اجازه گرفت، آن را برای آهنگ انتخاباتی خود در انتخابات 1992 ریاست جمهوری آمریکا برگزید. گروه نیز یک بار این آهنگ را در یکی از مراسم رسمی ستاد انتخاباتی کلینتون در 1993 اجرا کرد. گذشته از این، دیوید گفن، یکی از سرشناس‌ترین افراد صنعت موسیقی و سینما نیز در همان سال از کلینتون حمایت کرد که پس از افتضاح رسوایی اخلاقی رئیس جمهور پیشین آمریکا، از او فاصله گرفت و دیگر حمایتش نکرد.

هیلاری کلینتون یکی از چهره‌های مطرح دموکرات‌ها در چند انتخابات آمریکا، در سال 2000 از آهنگ «کاپیتان جک» اثر بیلی جوئل استفاده کرد. او در 2008 سراغ آهنگ «آخر الزمان شده» از گروه R.E.M رفت. از سال گذشته نیز آهنگ پاپ «نعره» از کیتی پری را انتخاب کرده است.

اما انتخاب آنگلا مرکل صدراعظم آلمان برای آهنگ انتخاباتی‌اش از آن انتخاب‌های جالب است. او آهنگ «انجی» از گروه راک بریتانیایی رولینگ استونز را برای دور دوم حضور خود در انتخابات آلمان برگزیده بود؛ البته بدون کسب اجازه از گروه. هرچند گروه رولینگ استونز یا بهتر است بگوییم، شرکت دارنده حقوق نشر این گروه در امور استفاده از آهنگ یا نمونه برداری از آهنگ‌های این گروه، به هیچ کس رحم ندارد، صدر اعظم آلمان از تیغ آنها جان سالم به در برد. دلیل انتخاب این آهنگ شاید هم‌نامی معشوق در داستان که در ترانه آمده با نام مرکل باشد؛ نام آنگلا یا همان آنجلااست و انجی که مخفف این نام است و در این آهنگ آمده.

از نمونه‌های جالب دیگر، آهنگ «سیلویو را خدا برای ما فرستاد» است که سیلویو برلوسکونی رئیس جمهور سابق ایتالیا به سفارش خود و برای استفاده به عنوان آهنگ کمپین انتخاباتی سفارش داده بود. آهنگ انتخاباتی برلوسکونی و نماهنگ آن پس از انتخابات، طی مدت ریاست جمهوری او، بارها از رادیو و تلویزیون ایتالیا پخش می‌شد. او چندین نماهنگ هم برای این آهنگش سفارش داده و جالب است که بدانید، اولین کسی هم نیست که خودش برای خودش دستور ساخت آهنگ مخصوص انتخاباتی داده است.

جورج واشنگتن و فرانکلین روزولت، رئیس‌جمهورهای سال‌های 1780 و 1930 آمریکا نیز از سیاستمدارانی بودند که برای خود موسیقی ویژه انتخابات سفارش داده بودند. در 2002، صدام حسین برای رفراندوم انتخابات ریاست جمهوری آهنگی را به نام «همیشه دوستت خواهد داشت» برای کمپین خود برگزید. این آهنگ که بسیاری از نسل جوان‌ترها، آن را یکی از آثار پرفروش ویتنی هیوستون آمریکایی و از طریق فیلم «بادی گارد» می‌شناسند، در واقع آهنگی در سبک کانتری است که اولین بار آن را دالی پارتون خواننده این سبک خوانده است.

صدام این آهنگ را پسندید و دستور داد تا شعری عربی بر وزن شعر و ملودی این آهنگ اصلی برای آن سروده شود و خواننده سوریه‌ای نیز آن را خواند. این آهنگ یکی از پرتکرارترین آهنگ‌های سال 2002 در تلویزیون عراق بود.

شاید جالب‌تر از آهنگ‌هایی که سیاستمداران برای امور ستاد تبلیغاتی خود استفاده می‌کنند، سلیقه موسیقایی آنها باشد. بیل کلینتون که خود نوازنده نسبتاً ساکسوفون هم است، از طرفداران پروپاقرص موسیقی جاز به حساب می‌آید. او همچنین اجراهای مشترکی با چند نوازنده نابغه و صاحب‌نام موسیقی جاز داشته است.

​

جورج بوش پسر علاقه زیادی به موسیقی کانتری و بلوز موسوم تگزاس بلوز و هانکی تانک دارد. از علایق او می‌توان به نام‌هایی چون جورج جونز، خواننده سبک کانتری و هانکی تانک و استیوی ری‌وان، گیتاریست سبک تگزاس بلوز اشاره کرد.

باراک اوباما که چندی پیش فهرست آهنگ‌های موجود در ام‌پی تری پلیرش منتشر شد، نسبت به جورج بوش، طیف وسیع‌تری از موسیقی‌ها را می‌پسندد. او علاوه بر سبک‌های موسیقی کلاسیک اروپایی، کانتری، سول، جاز، پاپ، به موسیقی پراگرسیو راک دهه 1970 و موسیقی آلترناتیوراک نیز علاقه دارد. در میان گروه‌های مورد علاقه باراک اوباما، نام‌هایی چون گروه راک کُلدپلی، پراگرسیوراک E.L.O، لئونارد کوهن (خواننده و ترانه‌سرای کانادایی)، مایلز دیویس (نوازنده ترومپت) و آریتا فرانکلین دیده می‌شود.
ولادیمیر پوتین از طرفداران و علاقه مندان پروپاقرص گروه بریتانیایی دیپ پرپل است؛ اما چندی پیش داستان تلفن پوتین به التون جان، یکی از داستان‌های جالبی بود که خبرساز هم شد. کمدینی که ظاهراً صدای پوتین را به خوبی تقلید می‌کند، با التون جان تماس می‌گیرد و حسابی این خواننده و آهنگ‌ساز سرشناس بریتانیایی را سر کار می‌گذارد. این مکالمه که ضبط هم شده و بعداً همین فرد آن را پخش می‌کند، با خنده ناگهانی مزاحم تلفنی پایان می‌یابد. پس از انتشار صدای این مکالمه، ولادیمیر پوتین واقعاً با التون جان تماس می‌گیرد و از اون احوالپرسی می‌کند.

تونی بلر نخست وزیر سابق بریتانیا علاقه زیادی به موسیقی راک و هوی متال دارد. از این میان می‌توان به گروه‌هایی چون بلک سبت، لدزپلین و دیوید بوی اشاره کرد. تونی آیومی، گیتاریست گروه بلک سبت خاطره جالبی را در این مورد در برنامه «چهره به چهره» با ریک ویک‌من، تعریف می‌کند: در مراسم رسمی با حضور ملکه بریتانیا، تونی بلر و جمعی از هنرمندان، تونی بلر با خوشحالی به طرف اعضای گروه بلک سبت می‌آید تا با آنها دست بدهد و بگوید طرفدار پروپاقرص‌شان است. او پس از دست دادن با تونی آیومی، رو به آزی آزبورن (خواننده این گروه) می‌کند اما آزی بدون اینکه نگاهش کند از کنار نخست وزیر رد می‌شود.

دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا علایق عجیبی دارد. او از طرفی باب دیلون را دوست دارد و از سوی دیگر طرفدار پروپاقرص گروه پاپ بریتانیایی وان دایرکشن است. مارگارت تاچر نخست وزیر بریتانیا در سال‌های دهه هشتاد میلادی، نوازنده چیره دست پیانو بود و کنسرتو پیانو شماره پنج بتهوون را در گام «می به مُل» اجرا می‌کرد.

بشار اسد نیز چندی پیش در موسیقی خبرساز شد. خریدهای اینترنتی او از سایت آیتونز با حساب کاربری خودش، نشان می‌دهد که طرفدار گروه‌های پاپ و الکترونیک بریتانیایی نظیر «نیواوردر» و «رایت سد فرد» است.

کیم جونگ ایل رهبر کره شمالی نیز طرفدار سینه چاک اریک کلاپتون نوازنده بریتانیایی مشهور گیتار و آهنگ‌ساز سبک راک و بلوز است. اما جالب‌تر از همه اینها، علاقه اسامه بن لادن به ویتنی هیوستون بود. گویا او درباره این خواننده گفته بود: «اون زیباترین و خوش صداترین بانوی جهان است».