"حکمت حاجیِف"، سخنگوی دستگاه سیاسی آذربایجان، در گفت و گو با خبرنگار روزنامه روسی "نزاویسیمایا گازتا" تأیید کرد که در مرکز توجه مذاکرات، بسته مسائل همکاری سه جانبه منطقه ای خواهد بود. از جمله،بحث موضوع محقق پروژه راه رو حمل و نقل، بنام "شمال — جنوب".
طبق ادعای تحلیلگران بومی، روئسای دستگاه های سیاسی آذربایجان،روسیه و ایران اولین دفعه در چارچوب سه جانبه ملاقات می کنند. این عمر هم بیانگر روابط دوستی و همسایگی نیک بین کشورها است و هم نشان می دهد که مسکو،باکو و تهران علاقمند تشدید روابط سیاسی،فرهنگی، اقتصادی وتجارتی می باشند. و یکی از بخشهای کلیدی توسعه این روابط، بدون تردید،تحقق یافتن پروژه راه رو حمل و نقل "شمال — جنوب" می باشد.
این پروژه در اواخر سالهای نود قرن گذشته به میان آمد و تا کنون طرفین نتوانستند به مخرج مشترک برسند. امزوز، این موضوع بسیار مبرم به نظر می رسد. به هر حال،امیدی هست که در سال جاری، گام های معینی در راه تحقق پروژه برداشته خواهد شد.غیر از مسکو و تهران،مقامات آزربایجان هم در عملی سازی هر چه زودتر، این راه رو حمل و نقل، علاقه نشان می دهند.این پروژه با توسعه جدید راهبردی اقتصادی آذربایجان همنواخت است و میتواند وابستگی کشور به تولید نفت را به حد اقل برساند.
امسال آغاز بهره برداری خط راه آهن باکو-تفلیس-کارس است که بخشی از پروژه راه رو حمل و نقل "شرق-غرب" می باشد و هدف تأمین حمل و نقل جریان محمولات از اروپای مرکزی به چین و سپس به ژاپن، در نظر گرفته شده است. در همان وقت موعد، وصل خطوط راه آهن آذربایجان و ایران پیشبینی شده است.این توافق در جریان بازدید الهام علیوف، رئیس جمهور آذربایجان، از تهران در ماه نوامبر صورت گرفته بود. بعد از بازگشت از تهران،رئیس جمهور آذربایجان دستور تکمیل خط راه آهن "آستارا- باکو " را به ارگان های ذی ربط داده بود.
در اجلاس شورای وزیران ماه ژانویه، که به نتایج توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور در سال 2015 اختصاص شده بود، الهام علیوف می گفت:
"هشت کیلومتر راه مانده است. امسال این قطعه راه باید ساخته شود. با مقامات ایرانی مذاکرات صورت گرفته است و اهمیت این راه محسوس است. در دورنما، آذربایجان به شریک بسیار، مهم راه رو "شمال-جنوب" تبدیل خواهد شد. بنابرین، تمام خطوط:شرق-غرب" و "شمال-جنوب" از طریق آذربایجان عبور خواهد کرد. این پروژه، منافع سیاسی و اقتصادی مان را تأمین خواهد کرد."
بعد از اتمام ساخت این قطعه راه، گردش محمولات بین دو کشور تدریجاً از صفر ممیز شیش میلیون تن کنونی به 10 میلیون می رسد.
باید ذکر شود که وصل خطوط راه آهن ایران و آذربایجان، در عمل، اقدام چشمگیر در زنده سازی پروژه "شمال-جنوب" خواهد بود. ولی، برای فعال ساختن این مسیر، به تکمیل قطعه راه "رشت-آستارا" در خاک ایران که تا هنوز شروع نشده، نیاز است.
در حال حاضر،ایران در طی مذاکرات با چین و روسیه برای صدور اعتبار جهت ساختن خط راه آهن به طول صد و هفتاد کیلومتر، می باشد.به عقیده محمود واعظی،وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران،راه رو حمل و نقل بین المللی "شمال-جنوب" که از خاک روسیه،آذربایجان و ایران می گزرد، نسبت به مسیرهای الترناتیف حمل و نقل بین المللی دیگر، منفعت کلان اقتصادی دارد.این پروژه، شرایطی برای مؤثرتر اجرا کردن گردش محمولات از خلیج فارس تا اروپا را مهیا می سازد و از نظر مالی، بدون تردید، سودمند است. نظریات تحلیلگران بومی که مدعی بازگشای امکانات بزرگ برای همه مشترکین پروژه، از کشورهای ارسال و گیرنده محمولات گرفته، تا کشورهای ترانزیت، هم سو با وزیر ایرانی است.چونکه، مسیر "شمال-جنوب"، یک راه رو چند کثرتی حمل و نقل مسافرین و محمولات از سان-پیترس بورگ تا بندر هندی مومبایی است. هدف اصلی این پروژه،جلب و جذب جریان های بار ترانزیتی از هند،ایران و کشورهای دیگر خلیج فارس به قلمرو فدراسیون روسیه و سپس به اروپای شمالی و غربی است.
طبق ارزیابی های مقدماتی،ظرفیت راه آهن در مرحله اول برابر یک میلیون چهارصد هزار مسافر و از 5 تا 7 میلیون تن محموله در سال خواهد بود. در دورنما به 15 الی 20 میلیون تن می رسد. در امتداد خط آهن مذکور 22 تونل و 15 پل ساخته خواهد شد.
