اخیرا الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه سفری به ایران داشت. یکی از مهمترین موضوعات مورد بحث در تهران، پیوستن ایران به ایده انجماد حجم استخراج نفت بود. در ماه فوریه، عربستان سعودی ، روسیه، قطر و ونزوئلا به تمام کشورهای استخراج کننده نفت پیشنهاد کردند موافقت نامه محدودسازی استخراج نفت و کاهش مازاد آن در جهان را به امضا برسانند. واکنش ایران نسبت به این پیشنهاد چگونه بود و خودویژگی موضع ایران در این خصوص چیست؟
شما را با عقیده ولادیمیر ساژین کارشناس سیاسی و خاورشناس روسیه در این خصوص آشنا می کنیم.
— اوپک و بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت که عضو این سازمان نیستند، سعی می کنند در باره محدودسازی حجم استخراج به توافق برسند تا تغییری در وضعیت بازار نفت ایجاد شود. بدین منظور همبستگی تمام کشورهای تولید کننده نفت ضروری است. قرار است در ماه آوریل تولید کنندگان بزرگ نفت در دوحه پایتخت قطر برای بررسی پیشنهاد مربوط به حفظ حجم استخراج در سطح ماه ژانویه دیداری داشته باشند. علی النعیمی وزیر صنعت نفت عربستان سعودی متذکر شد که روند تهیه موافقت نامه در باره انجماد استخراج با بحث های جدی زیادی در ماه مارس همراه خواهد بود.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: « اما ایران از ابتدا موضع خاصی اختیار کرد. نماینده ایران اعلام نمود که کشور قصد ندارد سطح استخراج نفت را محدود کند ، حتی اگر این امر مانعی در اجرای پیشنهاد روسیه و عربستان سعودی جهت با ثبات کردن بازار نفت ایجاد کند. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران خواهان آن شد که صادرکنندگان دیگر نفت تا زمانی که سطح استخراج در ایران به 4 میلیون بشکه در شبانه روز برسد، « ایران را راحت بگذارند».
کنه موضع تهران در چیست؟ موضع ایران کاملا منطقی و قابل درک است. ایران طی چند سال تحت تحریم های سخت مالی — اقتصادی بین المللی قرار داشت که بر سطح استخراج و صادرات نفت نیز تأثیر گذاشت. تا قبل از سال 2012 میلادی — برقراری تحریم ها — ایران 4میلیون الی 4 میلیون و 300 هزار بشکه نفت در شبانه روز تولید می کرد که 2 تا 2 و نیم میلون بشکه صادر می شد. تحریمها تولید را تا سطح 2 الی 2 ونیم میلیون بشکه کاهش داد و صادرات در سطح یک میلیون و 100 هزار بشکه انجام می شد. پس از آغاز فرایند لغو تحریم ها یعنی از 16 ماه ژانویه سال جاری، تهران سعی کرد به سطح از دست رفته برسد. ایران قصد دارد تا سال 2017 میلادی به سطح استخراج ماقبل تحریم ها برسد و شاید هم به گزارش آژانس « بلومبرگ» زودتر- تا ماه ژوئن. مطابق با اطلاعات « اوپک» استخراج ایران در ماه مارس در مقایسه با ماه ژانویه به مقدار 187,8 هزار بشکه نفت افزایش نشان داد و در نتیجه به 3 میلیون و 100 هزار بشکه در شبانه روز رسید.
بعلاوه ایران باید مشتریان سنتی را حفظ کند و تماس هایی را احیا کند که پس از برقراری تحریم ها قطع شدند. به عنوان مثال، اتحادیه اروپا در ژوئیه سال 2012 میلادی بطور کامل از خرید نفت ایران خودداری ورزید و عربستان سعودی جای نفت ایران را در این بازار گرفت. سعودی ها برای حفظ موضع خود در این بازار نفت خود را با تحفیف 4,85 در ازای هر بشکه فروختند. ایران وارد این جنگ نفتی شد واعلام کرد حاضر است نفت خود را ارزانتر بفروشد. تخفیفی که ایران پیشنهاد می کند بیش از تخفیف سعودی است. بر طبق داده های شرکت ملی نفت ایران که آژانس « رویترز» به آن استناد کرده است، تخفیف نفت مارک « Iran Heavy» برای کشورهای اروپایی 6,55 در ازای هر بشکه نفت خواهد بود. میخائیل کروتیخین، شریک کمپانی « روس انرژی» معتقد است که « ایران نفت خود را به قیمت 17 دلار در ازای هر بشکه به اروپا می فروشد». البته این نفت سنگین با ناخالصی قوی ترکیبات گوگرد است.
بدین ترتیب ایران در شرایط کنونی قصد ندارد به ضررخود در عرصه حساس نفتی عمل کند و انجماد استخراج برای کشور اصلا سودآور نخواهد بود. الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه اطلاع داد که ایران می تواند پس از افزایش سطح استخراج نفت خود، به توافق انجماد بپیوندد. در عین حال، آقای نوواک متذکر شد که توافق با ایران متمم خوشایندی به توافق های حاصله خواهد بود اما فاقد اهمیت تعیین کننده است. زیرا 15 کشور علنا آمادگی خود برای انجماد استخراج نفت در سطح ماه ژانویه سال 2016 را اعلام کرده اند. کشورهایی که 73 درصد نفت جهان را تولید می کنند به تصمیم انجماد استخراج نفت پیوستند. به عقیده وزیر انرژی روسیه حتی بدون پیوستن ایران به تبانی قیمتی ، این تصمیم موثر خواهد بود.
اما قیمت نفت در معاملات 15 ماه مارس گویای چیز دیگری است. این قیمت ها در زمینه عدم پیوستن ایران به انجماد استخراج نفت ارزان شد و قیمت یک بشکه نفت مارک « برنت» تا سطح 38,74 و مارک WTI تا سطح 36,42 دلار افت کرد. هم اکنون که قیمت نفت پایین است، ایران به ضرر خود دست به عقب نشینی نخواهد زد که در مورد کنونی عادلانه است.
ولادیمیر ساژین کارشناس سیاسی روسیه در خاتمه گفت: « می توان با نظر ایوان گراچِف عضو کمیته دومای کشوری روسیه در امور انرژی موافقت کرد که گفت: « به نظر من، درخواست ایران کاملا عادلانه و منطقی است. امیدوارم که روسیه بشکلی از این خواست ایران حمایت کند».
