به قلم مصطفي شوقي
وقتي اسب از دپار كنده مي شود تنهاي صداي ميدان اسبدواني،صداي اوست. با هر جلو رفتن و عقب ماندن اسب، عطا كر احساسات ميدان را بيان مي كند. 200 متر آخر اوج هنرنمايي عطا كر است وقتي كه اسبي در هياهو و هيجان تماشاگران به خط پايان نزديك مي شود،عطا كر ميدان را تهيج مي كند و بيش از بيست هزار نفر در ورزشگاه قديمي شهر بالا و پايين مي روند. اينجا در گنبد كاووس ،تركمن صحراي ايران، اسبدواني بيش از هر ورزشي جايگاه ويژه اي دارد و بي شك بايد آن را اجتماعي ترين ورزش در اين منطقه دانست.
داستان اسب و تركمن ها ريشه در تاريخ دارد و فرهنگ عمومي اين مردم. در سوي جاده اي كه از گرگان به سوي آق قلا و شهر گنبد كاووس مي گذرد،در ميانه دشتي وسيع و سر سبز روستاهاي تركمني با آن خانه هاي ساده و صميمي يك چيز اصالتي مشترك دارد و آن اسب است. تركمن ها از دير باز به اين ورزش عشق و علاقه مي ورزيدند و مي توان رگه هاي فرهنگي آن را در زندگي شان ديد. چه آنكه در پنج شنبه و جمعه ها كه مسابقات كورس برگزار مي شود استقبال غير قابل تصور است از تماشاگران در هر سني برگزار مي شوند. جمعيت زيادي در حالي كه هنوز مسابقه اول كه ويژه اسب هاي تركمن است در محوطه سكو ها و حتي گوشه و اطراف جمع شده اند و برگه اطلاعات كه نام اسب ها،مربي،پدر و مادر اسب ها و مالكين آن را نوشته اند را با هم مرور و حتي گاهي با يكديگر بحث مي كنند. زير سكوه هاي استاديوم جمعيت عظيمي جمع شده اند كه به باجه هاي پيش بيني مي روند تا آنچه كه از شب قبل در خانه با يكديگر به اشتراك گذاشته اند را در باجه ها پيش بيني روي كاغذ بياورند. روي سكوها ،سمت چپ پيرمردها و بزرگ هاي تركمن صحرا نشسته اند جايي كه روزگاري وقتي جوانتر بودند با هيجان امروز جوانها در بحث هاي مشترك و پيش بيني ها شركت مي كردند؛حالا اما آنها كارشناسان اسب هستند.
حكيم ايگدري مسئول مسابقات اسبدواني گنبد با اشاره به استقبال مردم به برنامه سال 95 مسابقات اسبدواني اشاره مي كند و با خنده و شادماني مي گويد:« بعد از تعطيلات نوروز كورس بهاره گنبد شروع مي شود و تا خرداد ماه ادامه دارد و بعد از آن در شهرهاي تهران و آق قلا و تركمن صحرا و بعد از آن دوباره در گنبد كاووس كورس پاييزه و زمستانه را برگزار مي كنيم. در واقع سال بعد ما در همه ماه هاي سال كورس داريم.»
مالكان اسبهاي تروبرد كه ويژه مسابقات كورس هستند در چند سال اخير در ايران تلاش زيادي را براي اصلاح نژاد اسب در كشور داده اند. يكي از آنها حميد رادان است كه با ايجاد مركزي مجهز و آوردن سيلمي هاي با كيفيت درصدد تغيير رويه اسبدواني است. او و دوستانش در هفته سي ام كورس اسبدواني گنبد مبتكر جايزه اي ويژه در مسابقه اي بزرگ بودند. جالب اينجاست كه اسبي كه در آن برنده شد،متعلق به سردار آزمون بازيكن تيم ملي فوتبال ايران با اصالتي تركمن كه در تيم رستوف روسيه بازي مي كند است. سردار آزمون خود نيز در جشن قهرماني اسبش حضور داشت و بعد از آنها به روسيه بازگشت. او اما تنها ورزشكاري نيست كه اسب دارد،فرهاد قائمي بازيكن تيم ملي واليبال ايران كه او نيز تركمن است اسبي به نام «ريو ونتورا» دارد كه در كورس اسبدواني امسال چندين مقام را كسب كرده. حميد رادان در اين رابطه به اسپوتنيك مي گويد:« اميدوارم كه اين جايزه بتواند باعث رونق اسبدواني ايران شود. ما هنوز از پتانسيل هاي خودمان استفاده نكرده ايم و بايد با همراهي و همدلي بتوانيم قدم هاي بزرگتري را برداريم. اين تازه اول راه است.»
در سالهاي اخير تلاش هاي زيادي براي صادرات اسب هاي ايراني به كشورهاي منطقه شده است،اما مشكل قرنظيه و مسائل تبارنامه اسب هاي كه كيفيت نژادي آن را نشان مي دهد،دو مانع اصلي اين كار است. آقاي خليلي رييس فدراسيون اسبدواني ايران مي گويد كه كه «ما مذاكرات خوبي را در اين زمينه آغاز كرده ايم كه بتوانيم مشكلات قرنطينه اي اسب هاي ايراني را حل كنيم ،ضمن اينكه در حال ثبت تبارنامه اسب هاي ايراني هم هستيم.» اگر مشكلات برطرف شود،اسبدواني ايران بازار بسياري خوبي در كشورهاي عرب خليج فارس و آذربايجان و تركمنستان خواهند داشت.
در ميانه دو كورس ، نواي چاووش بخشي خواني همراه با موسيقي تركمني مي آيد؛اينجا تركمن صحراست.پايتخت اسبدواني ايران.
