طی فقط ده روز پس از لغو تحریم های مالی — تجاری در 16 ماه ژانویه، حسن روحانی رئیس جمهور ایران در یک تجمع گسترده در باره احیای موضع جمهوری اسلامی ایران در صحنه سیاسی و اقتصادی صحبت کرد. سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به تهران برای طرفین موفقیت آمیز بود و سفر اروپایی رئیس جمهور روحانی به روم و واتیکان و پاریس نیز موفق بود. این رویدادها برای ایران و باقی جهان چه اهمیتی دارند؟
ولادیمیر ساژین خاور شناس و کارشناس سیاسی در این خصوص گفت: در واقع این رویداد مهمی برای ایران و اقتصاد جهانی است. سرعت روند بازگشت ایران به رژیم غیر تحریمی را می توان با تمایل رئیس جمهور روحانی توضیح داد که نمی خواهد حتی یک روز در فرایند احیای تماس های تجاری با دیگر کشورها و تجارت جهانی از دست برود.
چند روز پس از لغو تحریم ها، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین سفر رسمی به تهران داشت که در جریان آن طرفین 17 موافقت نامه به امضا رساندند و طرح همکاری تجاری — اقتصادی برای 25 سال آینده را بررسی کردند. طرفین قصد دارند حجم گردش کالای دو جانبه را طی 10 سال از 51 میلیارد و 800 میلیون دلار تا 600 میلیارد برسانند.
شایان ذکر است که چین هرگز از تحریم های یکجانبه بر ضد ایران پشتیبانی نکرده بود و در کمال آرامش مناسبات دو جانبه با تهران را توسعه می بخشید. اما کشورهای اتحادیه اروپا به شکل دیگری عمل کردند. آنها ضرر زیادی از کاهش تماس ها با ایران دیدند. ایتالیا، فرانسه و آلمان از جمله شرکای اصلی تجاری — اقتصادی ایران بودند. هم اکنون آنها در حال احیای مواضع خود هستند.
ایرانی ها در گسترش و تعمیق مناسبات خود با غرب ذینفع هستند. ایران فعالانه همکاری اقتصادی خود با کشورهای پیشرفته را توسعه می بخشد که قابل انتظار است. ایران و اقتصاد آن کشور نیاز به دو چیز مهم دارند: سرمایه گذاری خارجی در تمام رشته های اقتصاد (حدود 500 میلیارد دلار) و فناوری عالی. غرب می تواند این دو چیز را برای ایران تأمین کند (کشورهای غربی از جمله ژاپن و کره جنوبی) و چین.
نکته غیر منتظره آن است که ایران تا چه حد سریع این « چرخش غربی» را به انجام خواهد رساند. هنوز 10 روز از لغو تحریم ها نگذشته بود که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران سفری به اروپا داشت — ابتدا به ایتالیا و بعد به فرانسه.
سفر ماه ژانویه رئیس جمهور روحانی به ایتالیا با امضای 17 موافقتنامه همکاری در رشته های بهداشت و بهداری، حمل و نقل ، کشاورزی و انرژتیک به ارزش کل 18 میلیارد و 400 میلیون دلار به پایان رسید. در روم گفته شد که این فقط مرحله اول همکاری است.
سفر رئیس جمهور روحانی به پاریس نیز موفقیت آمیز بود. قراردادهایی در عرصه های مختلف به ارزش 16 میلیارد و 400 میلیون دلار به امضا رسید.
قرارداد امضا شده بین شرکت بزرگ هواپیمایی « ایران ایر» و شرکت هواپیماسازی اروپایی « ایر باس» جهت خرید 118 هواپیمای مسافربری جنجال به پا کرد. ایرباس سفارش تحویل 12 هواپیمای بزرگ مسافربری « آ 380» را دریافت کرد. (این هواپیما قادر به حمل تا 853 مسافر تا فاصله 15400 کیلومتر است). تحویل این هواپیماها به ایران در سال جاری شروع خواهد شد و تا سال 2023 ادامه خواهد یافت. ارزش قرارداد 25 میلیارد دلار است.
آشکار است که سفر اروپایی رئیس جمهور روحانی به ایتالیا و فرانسه و سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به تهران، سرآغاز فرایند بازگشت ایران به تجارت جهانی است. احتمالا در آینده نزدیک موافقت نامه های جدیدی به امضا خواهند رسید.
البته فرانسوآ اولاند، رئیس جمهور فرانسه به همتای ایرانی خود هشدار داد که مناسبات جدید با ایران وابسته به آن خواهد بود که تهران چگونه به وعده های خود عمل کند. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران به همتای فرانسوی خود اطمینان داد که ایران تمام تعهدات خود را اجرا خواهد کرد.
از سوی دیگر فعالیت زیاد تهران در صحنه بین المللی در ماه ژانویه سال 2016 میلادی از یک جنبه و یا دلیل دیگر برخوردار است که مرتبط با اوضاع سیاسی در داخل کشور است. 26 ماه فوریه انتخابات در دو نهاد قانونی برگزار خواهد شد — مجلس نمایندگان و مجلس خبرگان. مبارزه بر سر کرسی ها خیلی شدید است. رئیس جمهور روحانی نماینده جریان لیبرال — اصلاح طلب است. رادیکال های اصولگرا رقیب جدی او هستند. از این رو سرعتی که رئیس جمهور و تیم او در اجرای تعهدات خود در رابطه با « برجام هسته ای» به اجرا می گذارند و همچنین تحکیم تماس ها با چین و دو کشور مهم اتحادیه اروپا را می توان به عنوان برگ برنده در بازی ماقبل انتخاباتی دانست. آینده جمهوری اسلامی ایران و خیلی چیزهای دیگر به این انتخابات بستگی دارد.
ولادیمیر ساژین در پایان گفت: ایران برای احیای مواضع خود در صحنه بین المللی و همچنین در عرصه تجاری — اقتصادی و سیاسی فعالیت می کند. در این رابطه بر دو مرکز قدرت توجه شده است: چین و اتحادیه اروپا. این روند بدون شک ادامه خواهد یافت. اما سرعت پیشرفت در این فرایند تا حد زیادی به انتخابات قریب الوقوع مجلس نمایندگان و مجلس خبرگان وابسته خواهد بود.
