گنبدهای صخره ای

در جنوب — غرب روسیه در ناحیه وارونژ حصار صخره ای سفید رنگی تا چند کیلومتر کشیده شده است. ساکنان محلی آن را « بلوگوری» (کوه سفید) می نامند. رنگ غیر عادی صخره ها با رسوبات گچی مرتبط است که دهها میلیون سال پیش شکل گرفتند. قصبه « کاستومارووا» در بین این صخره ها قرار دارد و در نزدیکی آن صومعه ارتدکس. آن را یکی از عجیب ترین صومعه های کشور می نامند: کلیسا و محل سکونت راهبه ها در عمق غاری قرار دارد که بین صخره ها کشیده شده است. راهروهای زیر زمینی این کلیسا 2 هزار نفر را در خود جا می دهد.
معلوم نیست کی و در چه زمانی کلیساهای غاری « کاستومارووا» را ساخته است. اواخر قرن 19 ، محققان روس یک نظریه شجاعانه را مطرح کردند: کلیساها در آستانه عصر ما مدتها قبل از گرویدن روس به مسیحیت ظاهر شده اند. احتمالا این صومعه اولین منزلگاه مسیحی در خاک روسیه بوده است.
متخصصان معاصر در اظهار نظر شتاب بخرج نمی دهند، اما آنها به شباهت فوق العاده زیاد کلیساهای « کاستومارووا» با کلیساهای غاری باستانی اشاره می کنند که در شرق ترکیه کشف شدند. 2 هزار سال پیش اولین مسیحیان برای نجات جان خود از خشم بت پرستان به کوهها فرار و در غارها پناه گرفتند. آنها جایگاه مسکونی زیر زمینی و تعداد زیادی کلیسا را در آنجا ساختند. از اینرو نظریه ساخت صومعه غاری توسط اولین مسیحیان بحد کافی با اساس است.
با وجود این اولین اسناد در باره صومعه به اواخر قرن 18 مربوط می شود. در آنجا راهب های مرتاض اقامت می کردند که می خواستند از دنیای معاصر بدور باشند. آنها در عمق غار منزلگاهی برای خود درست کردند و زندگی خود را به روزه و دعا گذراندند. بمرور زمان انجمن راهبان توسعه یافت و زائران از سراسر روسیه به آنجا روان شدند. آنها در کلیسای « اسپاسکی» زیرزمینی دعا می خوانند- یعنی همان کلیسا به گنجایش 2 هزار نفر.
نمای بیرونی کلیسا — صخره های سفیدی است که تاجی از گنبد های طلایی بر سر دارند. داخل کلیسا نیمه تاریک است و بوی بخور شاهدانه فضا را پر کرده است. ستون های عظیم کلیسا 12 ستون گچی بزرگ — سمبل 12 رسول- پیروان عیسی است. شمع ها در مقابل شمایل ها روشن است. شمع های روشن به هر یک از بازدیدکنندگان این کلیسا و یا غار صومعه داده می شوند. زیرا فقط با کمک شمع ها می توان در فضای نیمه تاریک راهروهای زیرزمینی راه رفت.
دعا در غار توبه به انجام می رسد.راهروی تنگ درازی از آن جدا می شود. راهرو کم کم کوتاه تر می شود و زائران مجبور می شوند کمر خم کنند و با تعظیم عمیق وارد منزلگاه راهب می شوند. این درس خود ویژه ای برای کسانی است که برای توبه گناهان خود به آنجا رفته اند.
با گردش در کلیسا و راهروهای زیرزمینی به نظر می رسد که وارد یک دنیای دیگر شده اید که فاصله زیادی با دنیای معمولی و مسائل و مشکلات روزانه دارد. احتمالا راهب ها نیز چنین احساسی دارند و دلشان می خواهد از جنجال دنیای عادی بدور شوند. اما « مانع» توهمی بیش نیست.
تغییرات اجتماعی که در قرن گذشته روسیه را تکان داد بر این محل ساکت و آرام نیز تأثیر گذاشت. پس از انقلاب سال 1917 میلادی صومعه را بستند. در زمان جنگ جهانی دوم در آنجا نبردهای بیرحمانه ای در گرفت و در راهروهای زیر زمینی ساکنان محل و سربازان شوروی پناه می گرفتند. فقط پس از فروپاشی اتحاد شوروی این منزلگاه راهبان احیا شد. غار متروک را از آشغال پاک کردند و چند کلیسای زیر زمینی و منزلگاه برای راهبان ساختند. هم اکنون محوطه صومعه غار به انجمن ارتدکس زنان تعلق دارد. مثل صد سال پیش زائران زیادی به آنجا می روند و گنبدهای طلایی کلیساهای صومعه بر صخره های سفید می درخشند.