بعد از حمله ارتش ترکیه به جنگده نیروی هوایی روسیه که عازم نبرد با نیروهای داعش بود، به دلیل مواضع خاصی که از سوی دو کشور اتخاذ شد، سطح تنش میان روسیه و ترکیه هر روز افزایش می‌یابد. چند روز پس از این ماجرا کرملین اعلام کرد که خواستار توضیح قانع کننده ترکیه در مورد علت سرنگون کردن جنگنده روسی است. اما پاسخ اردوغان مبنی بر اینکه از روسیه عذرخواهی نخواهد کرد، منجر به تحریم کالاهای ترکیه و همچنین تحریم واردات مواد غذایی این کشور از سوی روسیه شد. با بسته شدن مرزهای روسیه به روی صادرات ترکیه بست، وزیر کشاورزی این کشور از ایران خواست تا جای خالی ترکیه را پر کند. به ویژه پس از قطع واردات یک محصول کشاورزی پرمصرف یعنی «گوجه‌فرنگی» ترکیه‌ای، وزیر کشاورزی روسیه الکساندر تکاچف، به دولت پیشنهاد داد که مصرف بازار داخلی روسیه از طریق واردات از ایران و مراکش تأمین گردد. متاثر ازهمین فضای متشنج به دستور ولادیمیر پوتین قانون «تامین امنیت ملی روسیه و حفاظت از شهروندان در برابر اقدامات غیرقانونی و مجرمانه و اعمال تدابیر اقتصادی ویژه در مورد ترکیه» وضع گردید. در این میان بازار محصولات کشاورزی، شیلات و محصولات پروتئینی روسیه که تا این زمان بخش مهمی از آن در اختیار ترکیه بوده، اکنون دچار خلاء شده و تا اواخر ماه فوریه انبار محصولات ترکیه خالی خواهد شد، در این بین هر کشوری که توانایی لازم را داشته باشد و البته در اولویت تجارتی روسیه نیز باشد این امکان را دارد تا در بازارهای روسیه ایفای نقش نماید. خبرگزاری اسپوتنیک در این خصوص به گفتگو با مهندس هدایت اصغری- مدیر عامل شرکت بازرگانی تعاونیهای کشاورزی ایران پرداخت. در ادامه گزارش و فایل صوتی این گفتگو ارائه می گردد.
- وضعیت صادرات تعاونیهای کشاورزی ایران به روسیه
در ابتدا باید بگویم، وزارت جهاد کشاورزی ایران برای اینکه بتواند کار را در قالب تشکل های تولیدی و یا کشاورزان انجام بدهد به صورت تخصصی تعاونی و تشکلی جداگانه برای هر بخش تشکیل داده است. این تعاونی ها از تولید تا مرکز به صورت زنجیره ای با یکدیگر ارتباط دارند، به عنوان مثال کشاورزان در شهرستان ها تعاونی و اتحادیه استانی تشکیل داده اند و همین اتحادیه های استانی نیز اتحادیه های کشوری را تشکیل می دهند. اما این تشکیلات به صورت محصولی مشغول به کار هستند، یعنی یک اتحادیه فقط در زمینه تخم مرغ یا دیگری فقط در بحث میوه، گوشت، مرغ و دیگر اقلام ترتیب فعالیت می کند. حالا ما برای اینکه بتوانیم به صورت منسجم تمامی کالاها را پوشش دهیم، یک اتحادیه سراسری تشکیل داده که از عمر برپایی آن بیش از 6 یا 7 ماه نمی گذرد. منجمله اقدامات عملی ما ایجاد بستری در «فوت سیتی» مسکو و همچنین در کشور عراق است، به این ترتیب که تعدادی غرفه گرفتیم، تا در یک یک شرایط خوب و هماهنگ شده صادرات به کشورهای همسایه و به ویژه کشور روسیه را آغاز نماییم. اما تا به امروز به صورت مشخص در قالب سازمان ما کالایی به روسیه صادر نشده است. تنها موفق شده ایم که در صنایع غذایی و محصولات کشاورزی زیرساخت خوبی را در قالب پایانه های صادرات فراهم نموده، تا بتوانیم به صورت هدفمند و با حضور در روسیه صادرات را آغاز نماییم.
- آیا برای اجرای این برنامه ها با کشور روسیه رایزنی هایی هم انجام گرفته است؟
بله. ما تا به امروز بیش از چندین مرتبه به روسیه سفر نموده ایم، از مرکز «فوت سیتی» بازدید کرده و مسئولان آنجا را ملاقات نمودیم، از مرکز پشتیبانی و توزیع «چهار فصل» استان مسکو بازدید نمودیم، با سفارت ایران هم ملاقات کرده و هماهنگیهای لازم را انجام دادیم، به عبارت دیگر هماهنگیهایی خوبی در بحث صادرات انجام گرفته است و البته تمهیدات خوبی هم برای بحث واردات صورت گرفته است.
- اولین محموله کالاهای ایرانی در چه تاریخی وارد روسیه می شود؟
ما اکنون 60 هزار تن سیب، کیوی، خیار و میوه های گوناگون خریداری کردیم، 10 میلیون قوطی رب تهیه کرده و به عبارتی یک سبد کامل از محصولات کشاورزی و غذایی را برای صادرات آماده کرده ایم. در واقع در انتظار یک عملیات اجرایی و نزدیک به عمل از سوی دوستان روسی هستیم. بهتراست بگویم از این مرحله کار به بعد همه چیز بستگی به روسیه دارد.
- اکنون به صورت مشخص در انتظار طی شدن چه پروسه ای برای صادرات کالاها هستید؟
مهمترین محصولات ما برای صادرات به روسیه شیلات، محصولات پروتئینی، مرغ، تخم مرغ و گوشت قرمز است. البته در مورد گوشت قرمز باید بگویم که خیلی امکان مانور برای ما وجود ندارد، چراکه نیازهای روسیه از سوی کشورهای همسایه تامین می شود. ما اخیرا یک مشکلی در موضوع محصولات پروتئینی داشتیم که خوشبختانه حل شد و در سایر اقلام مانند مرغ و تخم مرغ و شیلات هم باید یکسری پروتکل دامپزشکی و قرنطینه ای بین دو کشور امضاء گردد. این پروتکل در بحث شیلات انجام شد، اما در مورد محصولات پروتئینی، مرغ و تخم مرغ هنوز بلاتکلیف ماند، که در این اواخر به ما خبر دادند این مشکل نیز حل شده است. بنابراین بر اساس ارزیابی های ایران می توان گفت که تقریبا امکان تامین نیازهای روسیه به صورت کامل فراهم شده است. متاسفانه یکی از مشکلاتی که برای ما به عنوان صادرکننده وجود دارد، تعرفه هایی است که گاهی از سوی روسیه تعیین می گردد. من به عنوان نمونه عرض می کنم که مثلا اگر ما سیب را 50 روبل بخریم باید 50 روبل هم هزینه تعرفه های آن را پرداخت نماییم که طبیعتا این امر صادرات ایران به روسیه را کمی مشکل کرده است.
- به عنوان یک صادرکننده انتظار دارید که چه اقداماتی برای تسهیل صادرات به روسیه از سوی این کشور صورت گیرد؟
اولین درخواست ما از روسیه این است که به صادرکنندگان ایرانی امتیاز ویژه ای را در خصوص تعرفه ها اختصاص داده و تا حد امکان آن را به صفر نزدیک نمایند. دومین مسئله این است که امکاناتی را برای حضور ما در روسیه ایجاد نمایند. چون یکی از مشکلاتی که ما داریم و گاهی طرف روس نیز از آن گلایه نموده این است که طرف ایرانی به تعهدات خود عمل نمی کند و یا در مورد کیفیت کالاهای ایران انتقاداتی را وارد نموده اند. «بتکا» نیز به عنوان صادرکننده از روسها خواست امکانی را فراهم نموده تا در روسیه مستقر شویم، با شما قرارداد بسته و در هر نقطه ای از کشور روسیه که لازم بود محصول را تحویل می دهیم. البته باید بگویم که اجرای این تعهد ، واقعا مستلزم آن است تا در روسیه حضور فیزیکی و امکاناتی داشته باشیم. در تکمیل توضیحات باید عرض کنم، محصولات ما به این ترتیب دسته بندی می شود: محصولات خشکبار که نیاز به انبار دارد و محصولات سردخانه ای که نیازمند سردخانه های زیر صفر و بالای صفر درجه است. در کنار تامین این دو امکانات، نیاز به تسهیلاتی در خصوص ترنسفر و حمل و انتقال محصولات نیز هستیم، بنابراین کالاها یا به صورت زمینی منتقل میشوند، یا به صورت دریایی و از طریق کشتی که اکنون با فقدان کشتی هایی کانتینربر با امکانات سردخانه ای کافی مواجه هستیم.
در واقع می خواهم خدمت شما عرض کنم که اگر قرار باشد یک برنامه جامع برای صادرات میان دو کشور ایران و روسیه طراحی کنیم باید امکانات فراوری کالا و دپوی کالا در روسیه را در اختیار داشته باشیم.
- چه تمهیداتی به منظور انتقال ارز و وجوه نقدی حاصل از صادرات صورت گرفته است؟
به این منظور یکسری هماهنگیها با میربیزنس بانک و یکسری بانکهای دیگر صورت گرفته است تا بتوانیم در همان کشور مقصد یعنی روسیه، کالا را به صورت نقدی فروخته و وجه آن را دریافت کنیم.
