خبرگزاری اسپوتنیک به نقل از ایرنا، سازمان اسناد و کتابخانه ملی گنجینه ارزشمندی از فرهنگ و تمدن کشور و مکانی درخور توجه همه اقشار از دانشجویان و فرهیختگان تا نخبگان و استادان دانشگاه است.
کتابخانه ملی دارای هشت مـرکـز مهم و تخصصـی کتابداری و مجمـوعـه هـای کتاب های مرجع و غیـر مرجع چاپی، نسخـه هـای خطـی و کتاب های نادر و منابع غیرکتابی است.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی وظیفه گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب (چاپی و خطی) و غیر مکتوب در ایران و یا متعلق به ایرانیان خارج از کشور را عهده دار است.
گردآوری، حفاظت، سازماندهی و نشر اطلاعات مربوط به آثار مکتوب و غیرمکتوب در زمینه ایران شناسی و اسلام شناسی، خصوصا انقلاب اسلامی به رهبری امام (ره)، اخذ تصمیم های لازم برای صحت، سهولت و سرعت در امر تحقیق و مطالعه در همه زمینه ها با هدف اعتلای فرهنگ ملی و انجام تحقیقات مربوطه و انجام مشاوره، نظارت، هدایت و ارائه خدمات فنی و برنامه ریزی و سازماندهی کتابخانه های کشور از دیگر وظایف این سازمان است.
بخش های مختلف کتابخانه
معاون کتابخانه ملی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا می گوید: کتابخانه های جانبی کتابخانه ملی شامل کتابخانه کودکان و نوجوانان، کتابخانه عمومی، کتابخانه نابینایان، بخش ایرانشناسی و اسلام شناسی است.
غلامرضا امیرخانی درباره کتابخانه کودکان و نوجوانان می افزاید:این بخش کتابخانه ای استاندارد برای ارائه خدمات به گروه سنی 7 تا 14سال است که تهیه کتاب و منابع غیرکتابی منتشر شده در داخل و خارج از کشور برای کودک، نوجوان و پژوهشگران این حوزه از جمله وظایف آن است.
وی ارائه خدمات جانبی نظیر قصه و شعرخوانی، نمایش فیلم، معرفی تازه های منابع کودک و نوجوان در سایت و آرشیو دو نسخه از کتاب های دریافتی برای نسل های بعدی و امانت نسخه سوم در کتابخانه را از دیگر وظایف این بخش از کتابخانه عنوان کرد.
به گفته معاون کتابخانه ملی، بیش از یکصد هزار نسخه کتاب به زبان های فارسی، لاتین و بریل(خاص کودک و نوجوان نابینا)، 33 عنوان نشریه و منابع غیرکتابی شامل سی دی، کاست، لوح آموزشی در کتابخانه کودک و نوجوان وجود دارد.
کتابخانه عمومی
امیرخانی می گوید: کتابخانه عمومی از تالارهای کتابخانه ملی است که استاندارد و الگوسازی و وظایف ذاتی یک کتابخانه عمومی را به عنوان خط مشی خود دنبال می کند.
وی ادامه می دهد: از جمله وظایف قانونی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، انجام مشاوره، نظارت، هدایت، ارائه خدمات فنی و برنامه ریزی و سازماندهی کتابخانه های کشور است از این رو وجود یک کتابخانه عمومی استاندارد به عنوان الگویی برای دانشجویان رشته کتابداری و همچنین مدیران بخش های مختلف فرهنگی که ایجاد و تجهیز کتابخانه عمومی جزو وظایف آنهاست، امری ضروری به نظر می رسد.
معاون کتابخانه ملی، این کتابخانه را میراث ملی و فرهنگی کشور دانسته که نگهداری و حفظ منابع بخصوص برای آیندگان وظیفه ذاتی آن است بنابراین به هیچ وجه منابع خود را به امانت نمی دهد.
وی می افزاید: وجود کتابخانه عمومی با مخزنی مجزا از کتاب های مازاد مخازن اصلی، خدمات امانت خارج کتابخانه را نیز برای مراجعان فراهم آورده هرچند این کتابخانه با اتکا به جایگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران می تواند، به عنوان حلقه اتصال میان کتابخانه های عمومی سراسر کشور و کتابخانه ملی، شرایط بهتری برای ارتقای همکاری های علمی، پژوهشی و فرهنگی فراهم آورد.
بخش ایران شناسی و اسلام شناسی
امیر خانی با بیان اینکه کتابخانه ملی از ابتدای تاسیس در سال 1316 شمسی ضمن جمع آوری منابع مختلف، اقدام به گردآوری کتاب های ایران شناسی هم کرد، ادامه می دهد: در آغاز، کتاب ها از مدرسه دارالفنون و کتابخانه وزارت معارف به کتابخانه ملی منتقل شد، سپس به تدریج کتاب های ایران شناسی منتشر شده در کشورهای دیگر خریداری و به مجموعه اضافه شد.
وی می گوید: ایران شناسان و مولفان خارجی نظیر آرتور کریستن سن، آندره گودار، هانری کربن، و مولفان ایرانی کتاب هایی به کتابخانه اهدا کردند هرچند کتاب هایی به زبان آلمانی در زمان هیتلر به ایران اهدا که بخشی از آن به این مجموعه افزوده شد.
امیرخانی یادآور می شود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مجموعه ایران شناسی کتابخانه پهلوی هم به این بخش انتقال یافت و از مجموعه خصوصی دکتر فخرالدین شادمان هم حدود 700 جلد کتاب وارد این بخش شد.
معاون کتابخانه ملی توضیح می دهد: ابتدا در این کتابخانه کتاب ها به ترتیب ورود به کتابخانه در قفسه ها قرار می گرفت و چون کتاب های مربوط به ایران هم در بین آنها قرار داشت، بر اساس زبان آنها تقسیم بندی می شد اما در سال 1341 شمسی و در زمان ریاست ایرج افشار همه انتشارات مربوط به ایران جداسازی و تقسیم بندی موضوعی شد.
وی ادامه می دهد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این بخش با عنوان 'بخش ایران شناسی و اسلام شناسی' به انجام وظیفه دائمی خود برای گردآوری، حفاظت، سازماندهی و اشاعه اطلاعات مربوط به آثار مکتوب به زبان فارسی و عربی که با مباحث خاص ایران و اسلام ارتباط دارد، ادامه داد.
به گفته امیرخانی، در حال حاضر این مجموعه دربرگیرنده بیش از 60 هزار جلد کتاب، 600 عنوان نشریه و دو هزار و 500 عنوان پایان نامه دکتر و بیشتر به زبان های آلمانی، فرانسه، انگلیسی و روسی است که از طریق خرید، اهدا، مبادله تهیه شده است.
وی می افزاید: منابع این مجموعه به دو دسته آثار مربوط به پیش از اسلام و بعد از اسلام تقسیم می شود و ارزشمندترین منابع این مجموعه، سفرنامه های خاص ایران و بالغ بر 260 عنوان است که تعدادی از این سفرنامه ها در قرن های هفدهم و هجدهم میلادی به چاپ رسیده و اکنون جزء کتاب های نایاب به شمار می آید.
امیرخانی همکاری در زمینه شناسایی منابع مرتبط جهت سفارش خرید، همکاری در طراحی روش های حفاظت و نگهداری از منابع، همکاری در برقراری ارتباط و ایجاد شبکه های لازم بین مراکز ایران شناسی و اسلام شناسی داخلی و خارجی و همکاری درطراحی، تدوین و انتشار فهرست ها، نمایه ها، کتاب شناسی و دیگر ابزارهای اشاعه اطلاعات را از جمله وظایف این بخش عنوان کرد.
منابع غیر کتابی
معاون کتابخانه ملی منابع غیرکتابی کتابخانه ملی را از مهم ترین مراکز نگهداری مدارک غیر کتابی برشمرده و می گوید: این منابع شامل اشکال مختلف مدارک دیداری- شنیداری، دیجیتالی و آثار دیگری نظیر پایان نامه، بروشور، پوستر، عکس، کارت پ‍ستال، تندیس، تمبر، تقویم و نظایر آن است که بالغ بر حدود 47 نوع و جمعا یک میلیون رکورد هستند.
وی با اشاره به اینکه برخی از این اسناد و مدارک در نوع خود منحصر به فرد است، می افزاید: اسلایدها در موضوعات گوناگون و شامل تصویر اماکن تاریخی، مذهبی، شهری، روستایی، مناظر، مردم، جنگ، انقلاب و اعلامیه ها مربوط به گروه ها و احزاب مختلف است که قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به مناسبت های گوناگون منتشر شده است.
وضعیت مخازن
امیرخانی با بیان اینکه مجمـوعـه اصلـی کتابخانه ملـی در مخزن های بسته و در زیرزمین نگهداری می شود، اضافه می کند: مجموعه ها و منـابـع مرجع (عمومی و تخصصی) در سالن های قرائت و به صورت نظام قفسه باز در دسترس مراجعه کنندگان هستند.
کلام آخر
بر کسی پوشیده نیست که ایران اسلامی به خاطر قدمت و پیشینه خود تاثیرات فرهنگی عمیقی را بر مناطقی از حوزه پیرامونی خود به جا گذاشته؛ مناطقی که امروزه جزو قلمروی سیاسی ایران نیستند اما گنجینه ای از علوم و معارف اسلامی و ایرانی را در خود جای داده اند.
کتابخانه ملی یک مجموعه غنی است که سهم زیادی در ارتقای فرهنگ جامعه و علوم انسانی دارد. این مکان آثار ارزشمند و بی بدیلی را درخود جا داده که سرمایه گذاری در آن میراث فرهنگی را به نسل های آینده منتقل می کند.
در سازمان اﺳﻨﺎد و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان یک ﻣﺮﺟﻊ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﯿﺮاث ﻣﻌﻨﻮی کشور، دو میلیون و 700 هزار ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎب، ﭘﻨﺞ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﺸﺮﯾﻪ، ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻫﺰار ﻧﻘﺸﻪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮﮐﺘﺎﺑﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﯿﻠﻢ، ﻣﯿﮑﺮو ﻓﯿﻠﻢ و آﻟﺒﻮم ﻫﺎی ﻋﮑﺲ از ﺗﺎرﯾﺦ و ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ 700 ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺗﺎ اﻣﺮوز نگهداری می ﺷﻮد.
در این مرکز همچنین 38 ﻫﺰار ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻄﯽ و 34 ﻫﺰار ﻧﺴﺨﻪ ﺳﻨﮕﯽ نگهداری می شود که به گفته سید رضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ و ﻣﺨﺎزن آن در اوﻟﻮﯾﺖ اﺳﺖ.
شایسته است ضمن برخورداری از امکانات و ظرفیت های فراوان کتابخانه ملی در راستای اعتلای فرهنگی، در جهت حفظ و تقویت این میراث فرهنگی گام هایی برداشته شود؛ گام هایی که بخشی از آن بر عهده دولتمردان و مسئولان است و بخشی دیگر به عنوان یک وظیفه ملی بر عهده ﻣﺮدم است.
بسیاری از اﺳﻨﺎد و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪﯾﻤﯽ در اختیار مردم است در حالیکه آنها از ارزش واقعی آن بی اطلاع هستند.
این افراد می توانند اسناد یاد شده را با اهدا، فروش، وقف و یا امانت و بجای نگهداری در منزل به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ارائه کنند تا علاوه بر حفظ و نگهداری صحیح آنها در مکانی امن ، در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﻠﯽ اﯾﺮان ﺛﺒﺖ ﺷﻮند.
به گفته صالحی امیری اکنون،حدود ﭼﻨﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﮐﺘﺎب ﺧﻄﯽ ﻋﺮﺑﯽ، ﻓﺎرﺳﯽ و ﻧﺸﺮﯾﻪ در ﺣﻮزه ﺗﻤﺪﻧﯽ اﯾﺮان در ﻣﺤﺪوده ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻨﺪ، ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ، اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و آﺳﯿﺎی ﻣﯿﺎﻧﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ از آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺨﻪ ای ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﮕﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻮد.
