علی جنتی: اهمیت نقش ترجمه آثار ارزشمند ایرانی - اسلامی در زدودن اسلام هراسی

خبرگزاری اسپوتنیک به نقل از ایسنا، در مراسم آیین رونمایی از طرح حمایت از ترجمه و نشر آثار فارسی به زبان‌های دیگر (Translation of Persia) به همت مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، علی جنتی را ابزار گفت‌وگو، ‌تعامل و ارتباط میان فرهنگی خواند و گفت:‌ فرهنگ و اندیشه ایران اسلامی در طول تاریخ همواره اهل تعامل و گفت‌وگو و سازندگی از راه ارتباط با سایر ملل و فرهنگ‌ها بوده و بخشی از این بالندگی از مسیر ترجمه میسر شده است.

او سپس به نقش ترجمه در رشد و گسترش تمدن اسلامی در دوره اسلامی اشاره کرد و گفت: از رهگذر ترجمه بود که خوانندگان فارسی‌زبان با مجموعه بسیار گران‌قدری از رشته‌های گوناگون دانش از پزشکی، نجوم و جغرافیا گرفته تا تاریخ و فلسفه آشنا شدند و آثار ایرانی نیز در معرض خوانش دیگران قرار گرفت.

وزیر ارشاد همچنین به اولین آشنایی اروپاییان با ایران و اسلام در قرن‌های میانه و معاصر اشاره کرد و گفت: ‌در طول این دوره صدها کتاب و مقاله از آثار جاودانه و جهانی ایرانی توسط غربی‌ها به زبان‌های اروپایی ترجمه شد که از جمله آن‌ها ترجمه قرآن کریم به لاتین، کتاب قانون شیخ‌الرئیس ابوعلی‌سینا و آثاری در حوزه حکمت اسلامی و همچنین آثار ادبی ماندگاری همچون شاهنامه فردوسی، نظامی گنجوی، سعدی، حافظ، خیام و مولانا را می‌توان نام برد.

جنتی گفت: از دوره مشروطه جریان ترجمه روند دگرگونی یافت و آن بیشتر انتقال دانش از دیگر ملت‌ها و فرهنگ‌ها و ایجاد فضای فکری و اجتماعی جدید در جامعه ایران بود؛ روندی که تا به امروز نیز کمابیش ادامه داشته است.

او با اشاره به گسترش علوم انسانی و حوزه‌های مختلف فرهنگ و فعالیت‌های فرهنگی گفت: در دوره جدید خصوصا با رشد صنایع فرهنگی و تحولات جدید جهانی، حوزه فرهنگ هم دچار دگرگونی شده و فرهنگ‌های مختلف به سمت همگونی پیش می‌روند. در اینجا اصل روابط فرهنگی بر محوریت صنایع فرهنگی استوار است که جزء مهم آن کتاب است. صنعتی که همیشه و همه جا در دسترس بوده و مهمترین وسیله ارسال پیام به شمار می‌رود. استفاده مناسب از این ابزار می‌تواند پیامدهای سازنده‌ای داشته باشد و استفاده نادرست از آن نیز باعث تخریب و ویرانی رابطه ملت‌ها و دولت‌هاست.

جنتی سپس به نقش ترجمه و نشر بین‌المللی در ارتباطات بینافرهنگی اشاره کرد و در حوزه ترجمه گفت: ‌مدت‌هاست که میان اهل فن ترجمه بحث رجحان مترجم بومی داخلی و یا مترجم غیربومی در ترجمه آثار فارسی مطرح است. طرفداران هر یک ادله‌ای بر اقامه دعوی خود دارند و محاسن و آسیب‌های هر یک را نمایان می‌کنند اما به نظر می‌رسد برای گریز از لغزش‌های ترجمه شیوه‌ همکاری دوسویه در ترجمه یعنی مترجم ایرانی و خارجی در کنار هم می‌تواند راهی برای اعتلای ترجمه‌ها باشد.

وزیر ارشاد در بخش دیگری از سخنانش به موضوع انقلاب اسلامی و ترجمه آثار تولیدشده پس از انقلاب و ترجمه‌شده به زبان‌های دیگر دنیا اشاره کرد و گفت: انقلاب اسلامی عامل و محرک ترجمه در زمینه فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی است و به طور نسبی سبب احیا و گسترش اندیشه، معارف اسلامی و ادبیات ایران در جهان شده است. جمهوری اسلامی نسبت به مبانی، اهداف و فرهنگ انقلاب اسلامی آگاهی بخشیده و باعث گسترش مناسبات فرهنگی با ملل و ادیان و اقوام دیگر شده است. همچنین به تبیین تحولات فکری و فرهنگی ایران معاصر پرداخته و به آرای متضاد و شبهات نسبت به اسلام و مسلمانان نیز پاسخ گفته است و در این امر نقش ترجمه و مترجمان و سیاست‌گذاری بخش‌های خصوصی که بی‌هدایت و حمایت بخش دولتی ممکن نمی‌شد کاملا برجسته است. اما همه این دستاوردهای ما باید بررسی و آسیب‌شناسی شود.

او در ادامه گفت: مجموعه کارهایی که تاکنون صورت گرفته حکایت از اراده‌های دینی و فرهنگی دارد اما حالا که دولت در این زمینه وارد عمل شده باید به وظایف خود بیش از پیش آشنا باشد. بنابراین ما امیدواریم با شناختی که از مسائل و مشکلات و چالش‌های موضوع پیدا می‌کنیم بتوانیم به راهکارهای مناسب برای تحقق نهضت ترجمه دست یابیم.

جنتی با برشمردن برخی از فعالیت‌ها در حوزه ترجمه در اوایل انقلاب اظهار کرد:‌ امروز که در مسیر ساماندهی قرار گرفته‌ایم با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستیم، مشکلاتی مانند ایران‌هراسی، اسلام‌هراسی و شیعه‌هراسی که محدودیت‌هایی پیش روی فعالیت‌ها ایجاد کرده است و باید با ترجمه و نشر متون فاخر این هراس‌های بی‌پایه و اساس را زدود.

وزیر ارشاد در ادامه تأکیدهای مقام معظم رهبری در حوزه ترجمه ادبیات دفاع مقدس را چراغ راه دانست و گفت: تأکید بر ترجمه ادبیات دفاع مقدس یک مصلحت نیست بلکه یک ضرورت علمی و فرهنگی است تا به جهانی که ایران را در واقعه جنگ تنها گذاشت و یا در کنار دشمن ایستاد آگاهی ببخشد و دریابد چرا چنین رویدادی در تاریخ ایران اسلامی رقم خورده است.

او همچنین به برخی از راهکارها برای اجرایی شدن طرح حمایت از ترجمه آثار فارسی به سایر زبان‌ها از جمله آموزش ترجمه بینافرهنگی در سطوح مختلف علمی و تربیت مترجمان زبده، ‌اعطای بورسیه‌های تحصیلی به خارجیان در رشته‌های مترجمی و ‌اعطای بورسیه‌های تحصیلی به مترجمان برگزیده ایرانی در دانشگاه‌های داخل و خارج پرداخت.

جنتی درباره طرح حمایت از ترجمه آثار فارسی به سایر زبان‌ها گفت: این طرح گامی برای برون‌سپاری ترجمه و نشر کتاب به ناشران فعال بین‌المللی و ناشران بومی خارج از کشور است که امیدوارم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بازخوانی تجربه دو دهه نشر در خارج از کشور و با اجرایی کردن این طرح بتواند نقش مهمی در معرفی فرهنگ ایران و اسلام به عهده بگیرد و از آسیب‌ها و مشکلات گذشته راهی برای ورود هوشمندانه به عرصه نشر بین‌الملل باز کند.