اخبار حاکی از آن است که «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا دستور آغاز فرایند لغو تحریم های ایران را به عنوان بخشی از توافق هسته ای جامع میان کشورهای ۱+۵ با ایران موسوم به برجام طی دستوری به وزرای انرژی، بازرگانی، خزانه داری و امورخارجه این کشور صادر کرده است. بنابر اعلام رسمی کاخ سفید، باراک اوباما از آن ها خواست تا گام های لازم جهت رفع تحریم های ایران را بردارند. علاوه بر این، سازمان بین المللی انرژی اتمی نیز با انتشار بیانیه ای از آغاز فرایند اجرای موقت پروتکل الحاقی مرتبط با توافق هسته ای توسط ایران خبر داد.
با این مقدمه از مخاطبان اسپوتنیک خواستیم تا به سوالات زیر پاسخ دهند.
— به نظر شما آیا این تحریم ها در عمل نیز برداشته می شود؟
- شما به عنوان یک ایرانی انتظار دارید که با اجرای توافق هسته ای و برداشته شدن تحریم های غرب چه تحولاتی در زندگی اجتماعی و وضعیت اقتصادی شهروندان رخ بدهد؟
- شما کشور ایران را در فضای بعد از تحریم ها چگونه تصور می کنید و چه انتظاراتی دارید؟
پاسخ مخاطبان در برنامه رادیویی صدای شما مورد نقد و بررسی قرار گرفت که فایل صوتی این برنامه از طریق همین صفحه قابل استفاده می باشد، و در گزارش زیر مجموعه این نظرات گردآوری شده است.
فرشاد از ایران
- تحریم ها براساس توافقات فی مابین در موعد های مقرر برداشته خواهد شد.
— طبیعی است که با رفع تحریم و استفاده از توامندی ایران و نیز ورود به اقتصاد جهانی ، ایرانیان خواهان رونق در کسب و کار و تحول در امور اقتصادی و به تبع آن امور فرهنگی و اجتماعی می باشند.
رفع تحریم یک موضوع است و نحوه مدیریت آن یک مبحث دیگر. اگر مدیریت صحیح و کاربرد صحیح منابع صورت گیرد در آینده نه چندان نزدیک شاهد رونق خواهیم بود. تاکید می کنم، رونق بازار و با پیشرفت در کلیه امور از اقتصاد ، آموزش ، فرهنگ ، اجتماعی و امثال آن به سال ها وقت نیاز است، چرا که بسیاری از عوامل داخلی و خارجی تاثیر گذار وجود دارد.
مصطفی رحیمی
— تحریم ها در عمل برداشته می شوند، اما تا وضعیت مالی مردم حتی به سطح ده سال پیش هم برسد، زمان بسیار زیادی می برد، چه برسد به آنکه وضع مردم به سرعت خوب هم بشود.
— رونق بازار کار، دوستی و مصاحبت بیشتر به کشور های دیگر، رونق صنعت توریسم و همچنین موضوعات حقوق بشر که امیدوارم در این موارد رویکرد مناسبی پیش بیاید.
— موضوع فقط رفع تحریم ها نیست. موضوع اصلی این است که بعد از رفع تحریم ها، شرایط خوبی به صورت واقعی برای ورود پول به جیب مردم فراهم شود و بازار در دست اختلاس گران نیافتد.
ارسلان فارغ التحصیل رشته مهندسی کشاورزی
— تحریم ها ابتدا به صورت تعلیق به مدت هشت سال برداشته می شود و بعد از اینکه ایران به تمام موارد یازده گانه توافق عمل کرد و آژانس انرژی اتمی تعهدات ایران را تایید کرد به صورت تعلیق شده برداشته می شود.
— تحول خاصی صورت نمی گیرد چون تحریم ها به صورت تعلیق شده برداشته می شود و مکانیسم برگشت پذیری تحریم ها به صورت ماشه هر لحظه ممکن است تحریم ها را باز گرداند. تحریم سوئیفت بانکی هم تا 8 سال تعلیق و متوقف است و مشکلات بانکی ایران هم کم و بیش پا بر جا می ماند و قیمت نفت هم پس از ورود نفت ایران به بازار کاهش خواهد داشت. صادرات گاز از پایه مشکل دارد صنعت نفت و گاز ایران به مبالغ بسیار زیادی برای زنده شدن و بهبود بیشتر نیاز دارد. در ضمن ایران مشکل بازار نفت از دست رفته خود را نیز دارد. درخودرو سازی هم خارجی ها به فکر مونتاژ هستند و مثلا در موارد دیگر مثل صنعت کشاورزی نیز به خاطر سوء مدیریت در منابع آب و متخصص کشاورزی کماکان ادامه خواهد داشت.
— هیچ اتفاقی درفضای پس ازتحریم ها اتفاق نخواهد افتاد چون اساسا تا هشت سال هیچ شرکت خارجی حاضر به سرمایه گزاری کلان نخواهد بود و در داخل هم مشکلات ساختاری احتمالا پابرجاست وتنها شاید بعد از یک سال تولید نفت ایران افزایش یابد که با ورود نفت ایران قیمت ها باز هم کاهش می ابد و مشکلات کاهش قیمت نفت بازهم گریبان اقتصاد ایران را می گیرد.
ایرج فارغ التحصیل رشته مهندسی عمران- ایران
— بعد از رفتن شاه در انقلاب 1357 شمسی سیاست غرب مخصوصا ایالات متحده آمریکا در مورد ایران به شدت خصمانه بوده و از هیچ تلاشی برای ضربه زدن به ایران فروگذار نبوده اند. وطبعا کشورهای اروپایی هم در عمل دنباله رو امریکا هستند همچین سیاستی پیش گرفته اند. سیاست و استاندارد های غربی ها همواره دوگانه بوده و هست کشورهایی همچون اسرائیل —پاکستان — هند دارای بمب اتمی هستند حتی به npt هم نپیوسته اند ولی غرب با اینها مشکلی ندارد و به کشور ایران که حتی به دنبال ساخت سلاح اتمی نیست هجمه سنگینی آورده اند. هدف غربی ها چیزی جز نابودی حکومت ایران و تجزیه این کشور نیست. هدف گرگ فقط خوردن گوسفند است حتی اگر با زبان چرب ونرم و حیله وارد شده باشد.
— به نظر من بعد از اجرایی شدن برجام رونق اقتصادی کمی رو شاهد باشیم تحریم ها را با بهانه هایی دیگر به ایران تحمیل خواهند کرد و سرنوشت برجام چیزی جز شکست نخواهد بود. دلیل رکود اقتصادی در ایران ضعف سیاست اقتصادی دولت و عدم اجرای سیاست های صحیح اقتصادی و وابستگی شدید به نفت هست با کم شدن قیمت جهانی نفت شاهد رکود و با افزایش قیمت نفت شاهد رونق هستیم!
حامد مرتضوی- کارشناس شیمی کاربردی
— توافق هسته ای میان ایران و 1+5 که زمان زیادی طول کشید برنامه جامعی بود که به ریز جزئیات اقدامات متقابل و هم زمان، به طور کامل اشاره کرده است و اجرای این توافق نامه با مشکلی روبه رو نخواهد شد. تحریم های مهم و اساسی هم برداشته خواهد شد و بعضی تحریمهای کم اثر شاید برای خوراک تبلیغاتی غرب باقی بماند.
— تاثیر رفع تحریم ها بر فضای داخلی ایران آرام و گام به گام خواهد بود و بیشترین تاثیر بر حوزه اقتصاد خواهد بود و در حوزه اجتماعی تاثیر کمی دارد. تاثیر رفع تحریمها بر حوزه اقتصاد و به طبع آن بر روی مردم، وابسته به واکنش سیستم اقتصادی کشور با توجه به معایب و مزایایش است.
حمیدجمشید نسب — ایران/مشهد
— تقابل ایالات متحده امریکا و کشورهای، اروپائی با ایران سابقه ای سی و هفت ساله دارد و اعمال انواع تحریمهای سیاسی، اقتصادی و تسلیحاتی را شامل می شود که هدف اصلی آن منزوی کردن ایران در عرصه های بین المللی بوده و هست، شرایط کنونی منطقه و روابط عالی ایران وفدراسیون روسیه در حوزه های ژئوپولوتیک و ژئواستراتژیک و همسوئی این دو کشور همسایه در رابطه با بحران سوریه و عراق و مبارزه با تروریسم و داعش قطعا در تعلیق تحریم ها تأثیرات غیر مستقیم و پنهان خواهد داشت و امریکا با روشهای متفاوت برای اعمال تحریم های جدید اقدام خواهد کرد.
— از سوی دیگر کشورهای اروپائی خواهان حداکثر استفاده از فرصت طلائی بدست آمده برای ورود به بازار ایران وانعقاد قراردادهای تجاری و فروش محصولات خود هستند که موجب سرازیر شدن مبالغ هنگفت به این کشورها و کمک به اقتصاد متزلزل منطقه یورو می گردد؛ اما الویت اصلی دولتمردان ایران ، تعامل هر چه بیشتر با دوستان و همپیمانان وفادار مانند فدراسیون روسیه که در شرایط سخت در کنار ملت و مردم ایران بوده اند وهستند باید باشد.
— قطعا انتظار ایرانیان از شرایط پسا تحریم صرفا ورود کالا نبوده و در درجه اول اصلاح ساختار اقتصادی کشور و کم شدن وابستگی به فروش نفت خواسته اصلی مردم است. کیفیت زندگی و بالا رفتن رفاه اجتماعی در ایران با برداشتن تحریمها تغییر محسوسی نخواهد کرد، ارائه یک برنامه اقتصادی منسجم و منطقی از طرف دولت و حذف رانت و بروکراسی در دراز مدت باعث رشد اقتصادی و کاهش تورم و نیز بهبود شرایط زندگی در ایران خواهد شد.ایران بیشتر از برداشته شدن تحریمها نیاز به عزم ملی و مردمی برای حل مشکلات اقتصادی دارد.
عبدالکریم فیروزکلائی- مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا
— بخشی از این تحریم ها در چند ماه آتی برداشته می شود و به این دلیل است که علاوه بر اینکه ایران به دنبال لغو تحریم ها توسط غرب است، بلکه دولتمردان اروپایی هم از لغو تحریم ها سود می برند و به دنبال افزایش همکاری و تبادلات تجاری با ایرانی که از کشورهای قدرتمند و تاثیرگذار منطقه خاورمیانه به حساب می آید و از منابع غنی انرژی و منابع معدنی بهره مند است و بازار سودمندی برای محصولات اروپایی است هستند.این در حالی است جهان غرب به ویژه ایالات متحده ٬ همواره از این موضوع هراسان بوده اند که اگر تحریم ها بر علیه ایران ادامه دار باشد، همگرایی میان روسیه، چین و ایران تقویت شود که این امر زمینه های شکل گیری بلوک شرق جدید را فراهم خواهد کرد و در همین راستا، تحریم ها در عمل برداشته می شوند.
— در عین حال، برداشته شدن تحریم ها تاثیرات قابل توجهی برای ایران در حوزه های اقتصادی و نظامی به همراه خواهد داشت، که در ادامه به مهمترین آنها اشاره داریم:
افزایش تولید و صادرات نفت ایران، جذب سرمایه گذاری خارجی چشمگیر و انتقال تکنولوژیهای جدید به ایران، آزاد شدن میلیاردها دلار پول های بلوکه شده ایران که مجموع این عوامل سبب کاهش نرخ ارز و تقویت پول ملی ایران خواهد شد و به تبع آن تورم نیز خواهش خواهد یافت و شاهد بهبود وضعیت زندگی مردم ایران خواهیم بود. نوسازی ناوگان هوایی ایران، که در همین راستا می توان به رایزنی ایران و روسیه برای خرید جنگنده های مدرن سوخو 30 اشاره کرد، افزایش فروش تسلیحات ایرانی به برخی کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، لغو تحریم ها، موجب مدرن سازی تجهیزات نظامی ایران به طور قابل توجهی می شود.
— این عوامل درنهایت، توانایی دفاعی ایران را در مقابل دشمنان منطقه ای و فرا منطقه ای افزایش می دهد. اما در کل، موضوع مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که دولتمردان غربی به خصوص دولتمردان آمریکا به هیچ عنوان همانطور که تاریخ گواه آن است قابل اعتماد نبودند و نیستند و ایران باید حتی در فضای پسا تحریم روابط خود را با کشورهای روسیه و چین که در زمان تحریم همکاری های گسترده ای داشته اند حفظ کند.در کنار این عوامل، ایران و روسیه باید به سمت اقتصاد بدون نفت حرکت کنند، زیرا در سال هایی که ایران تحریم بوده است و در ورای بحران اوکراین، جهان غرب به رهبری ایالات متحده از ضعف اقتصاد نفتی ایران و روسیه بهره گرفته است. در همین ارتباط، روسیه و ایران باید علاوه بر افزایش بودجه تحقیقاتی خود به سمت تولیدات غیر نفتی در حوزه های صنعتی، کشاورزی و عواملی از این قبیل حرکت کنند.
همچنین همکاری های ایران، روسیه، چین و کشورهای مستقل در چارچوب سازمان هایی همچون شانگهای می تواند قدرت این کشورها را در مقابل سیاست های خصمانه غرب به ویژه آمریکا افزایش دهد.
عبدل رئیس
— قبل از هر چیز توقف فعالیتهای اقتصادی ایران بعد از دولت دهم بیشتر جنبه روانی داشته است. قسمت عمده این احساس در بین مردم وفعالان اقتصادی ایران توسط مطبوعات خارجی فارسی زبان کشورهای غربی و تحریم کنندگان که ایران را پوشش می دهند ایجاد شده است،البته سقوط اقتصادی ایجاد شده توسط دو دولت آقای احمدی نژاد به دلیل سیاست تخریبی به هیچ وجه قابل دفاع نیست و صحبت ما مربوط به دولت فعلی است. دولت آقای روحانی پس از بدست گرفتن قدرت توانست جلوی سقوط بیشتر اقتصاد را بگیرد و به همین دلیل است که میبینیم نوسانات قیمت دلار آنچنان که در دولت قبل بود نیست و می شود گفت که ثابت مانده است.
— تحریمها آنگونه که پیش بینی میشود در حال رفع شدن هستند و این را در جهت استفاده بیشتر تحریم کنندگان از کمبودهای ایجاد شده در زمان تحریم میدانم و معتقد هستم که آنها بازار ایران را تشنه کرده و حالا به قولی در مذاکرات به ایران آنقدر فشاروارد کرده اند تا از ترس مرگ به تب راضی شود. فضای بعد از تحریم ابتدا و برای مدتی مناسب و آن اثر روانی خود را خواهد گذاشت ولی متاسفانه این بسیار شکننده و آسیب پذیر خواهد بود. روحانی در داخل مخالفانی دارد که قدرتشان از شورای امنیت سازمان ملل هم قویتر هست و این رفع تحریمها را بسیار شکننده و کار روحانی و ظریف را بسیار سخت خواهند کرد، مثل آزمایش موشک پس از تصویب شدن برجام در هفته گذشته که فضای لازم برای فشار بیشتر بر دولت را با اهرمهای خارجی ایجاد کرد. بهترین گزینه برای روحانی استفاده از فضای ایجاد شده توسط پیمان شانگهای هست که روحانی نیز توان این مانور را دارد تا بتواند فشارهای خارجی را کم نماید، کما اینکه گامهایی نیز برداشته و الان عضو ناظر هست.
— فضای بعد از تحریمها بدلیل شکننده بودن همیشه در افت و خیزهای سیاسی خاورمیانه خواهد ماند و این هنر روحانیست که چگونه با گرایش با قدرتهای اقتصادی شرق بتواند توازن لازم را ایجاد کند.
محسن مقصودی مهندس اقتصاد و خبرنگار-آلمان
— در مورد برداشته شدن تحریم ها، کشورهای صنعتی در جهت منافع اقتصادی و اهداف سیاسی شان به لغو کامل و یا کاهش تحریم ها و یا تغییر شکل تحریم ها دست می زنند.
بعنوان مثال جمهوری فدراتیو روسیه ضمن استقبال از توافق هسته ای 5بعلاوه 1 با ایران و ابراز خوشحالی از آن که در سخنان آقای ولا دیمیر پوتین بیان شد، تقریبا بلافاصله تحریم های تسلیحاتی دفاعی را ملغی کرد و ضمن آماده سازی مقدمات ارسال موشک های پدافندی راهبردی از نوع اس 300 به ایران ، اتحاد چهارجانبه نظامی برای مبارزه با خطر مهلک و خانمانسوز تروریست های دولت اسلامی ، داعش را پیشنهاد کرد. روسیه با حمله موشکی از دریای خزر و از فراز خاک ایران به جنایتکاران دولت اسلامی (داعش)، بکلی دوره دیگری از همکاری های دفاعی با ایران برای حفظ امنیت مرزهای دو کشور را آغاز نمود. جمهوری خلق چین نیز با انعقاد قرارداد نظامی به روند تحکیم امنیت ایران و منطقه پیوست که دارای ارزش استراتژیک و بلند مدت است. چین و روسیه با لغو کامل تحریم ها، امکان گسترش هرچه بیشتر تبادل های اقتصادی، علمی ـ فنی و مالی را بوجود آورده اند.
— اروپائی ها به جلو داری آلمان و فرانسه و سپس انگلیس وزرای خارجه و هیئت های اقتصادی خودشان را روانه تهران کرده اند و قول هایی در مورد آزاد سازی دارائی ها و سرمایه گذاری در ایران و تسهیل صادرات کالاهای مصرفی داده اند و علاقمند هستند در صورتی که "برادر بزرگ" (The big brother)، ایالات متحده آمریکا، مخالفتی نکند در رشته های مورد نظر خودشان از جمله صنایع نفت و گاز و خودرو سازی و برخی رشته های کشاورزی سرمایه گذاری کنند و روند مبادلات اقتصادی را تخته پرش حضور و گسترش نفوذ سیاسی در ایران و منطقه سازند که نمونه اش هم همین برگزاری کنفرانس امنیتی در تهران پیرامون جنگ داخلی در سوریه بود که وزیر خارجه آلمان مبتکر آن است.
آمریکائی ها اما با مسئله لغو تحریم ها بنوع دیگری برخورد می کنند:
آقای رئیس جمهور بارک اوباما بارها تائید کرده است که اولا تنها تحریم هائی را تعلیق خواهد نمود که در ارتباط با مسئله هسته ای ایران باشد و تحریم هایی که در ارتباط با ساخت موشک های نظامی و بالستیک و دخالت های سیاسی ایران در منطقه و مسائل حقوق بشری و دیگر موضوعات مورد علاقه آمریکا وضع گردیده اند تعلیق نخواهند شد. دوما این تحریم ها تنها تعلیق می شوند و در هر زمان که آمریکائی ها شک و شبهه ای داشته باشند ، دوباره برقرار خواهند شد. یعنی تحریم ها همچون ابزار سیاسی همیشه مورد استفاده ایالات متحده برای "تصحیح سیاست جمهوری اسلامی" باقی خواهند ماند.
— درپاسخ به سوال دوم ، حالا که تحریم ها می روند تا برداشته و یا شل شوند انتظارم بعنوان یک ایرانی این است که ازنقطه نظر اجتماعی فشار روانی و قضائی روی روشنفکران و اندیشه مندان و کنش گران اجتماعی که برای بهبود و سلامت زندگی جامعه می کوشند و انتقاد و روشنگری می کنند کمتر شود. دیگر با عنوان " فشار و خطر خارجی" چماق بر سر جامعه مدنی فرود نیاید.
— در عرصه اقتصاد امیدهای فراوانی در ایران بوجود آمده است. همه تصور می کنند که با آزاد شدن سپرده های ناشی از فروش نفت وضعیت اقتصادی بهتری خواهد داشت. صنعت و تولید راه خواهد افتاد و بازرگانی و تجارت رونق خواهد گرفت و بر سفره خالی کارگران و زحمتکشان نان و آب گوشتی ظهور خواهد کرد و خطر بیکاری و اخراج مرتفع خواهد شد. البته داشتن امید همیشه خوب است و من هم انتظار دارم که لغو و تعلیق تحریم ها ، اقتصاد کشور را از رکود خارج کند و خطر بحران شدید اقتصادی را کم نماید که این مهم تنها با سرمایه گذاری در امر تولید و حمایت از نیروی کار میسر است. آقای حسن روحانی رئیس جمهور، قول داده اند که درآمدهای اضافی را صرف خرید کالاهای مصرفی و مخارج جاری دولتی نکند. اما اگر تکیه گاه خود را بخش خصوصی، باصطلاح "کارآفرینان" و بازاریان نماید، چیزی نصیب کارگران و زحمتکشان نخواهد شد و شغل و محل های کار جدید و امنیت شغلی بدست نخواهد آمد. باید دید که رفع تحریم ها آیا موجب صدای رساتر، حضور بیشتر و دخالت گری کارگران و کارورزان یعنی سازندگان واقعی و آفرینندگان اصلی ارزش و ثروت در تصمیم گیری های خواهد شد و یا اقتصاد کشور زیر بار بحران و فرار سرمایه خرد خواهد گردید؟
مریم دریانی- کارشناس ارشد مطالعات روسیه
— تحریم ها در عمل نیز برداشته می شود، اما این تصور هست که بعضی از تحریم ها با استدلال غیرهسته ای بودن همچنان پابرجا بماند.
— به عنوان یک ایرانی انتظار میرود باتوافق و لغو تحریم ها ، شرایط در داخل کشور به سمت تقویت صنایع تولیدی برود، و اجرای پروژه های صنعتی سرعت بگیرد، تا تغییرات مثبت محسوس تری در شرایط زندگی مردم ایجاد کند. بعد از پایان تحریم ها انتظار می رود کشور ایران حضور فعالتری در جامعه بین المللی ایفا کند و با برقراری ارتباط بادیگر کشورها از نظر علمی و صنعتی و تبادلات موفقتر پیش رود.
وحید شرفی — لیسانس مهندسی عمران از خرم آباد
امریکا پایبند نیست. رفع تحریم ها تاثیری بر رو روی اقتصاد ایران ندارد زیرا اقتصاد ایران بر پایه نفت و تک محصولی است. یک اقتصاد خوب باید دانش بنیان و بر پایه تولیدات صنعتی شامل الکترونیک، پزشکی، کامپیوتر و ماشین سازی باشد.
