شرکت نفت و گاز کانادایی Tethys Petroleum Limited در مرز از دست دادن سهام خود در تاجیکستان است. در واقع شرکا « در» را به این شرکت نشان دادند. بدین ترتیب کانادایی ها که طی 10 سال اخیر از مجوز استفاده از بخش بزرگی از میادین نفت و گاز برخوردار بودند ممکن است از بازی نفتی خارج شوند. در رشته نفت و گاز تاجیکستان چه اتفاقی در حال وقوع است؟ عالم فصح الدینوف خبرنگار « سپوتنیک» از تاجیکستان گزارش می دهد.
در سایت رسمی شرکت کانادایی آمده است که شرکت Tethys به احتمال قرین به یقین از پروژه توسعه مناطق بزرگ نفت و گاز در جنوب تاجیکستان خارج خواهد شد. شرکت کانادایی در ماه سپتامبر نتوانست تعهدات مالی خود در رابطه با پروژه « باختر» را به انجام برساند — پرداخت بیش از 2 میلیون دلار طی دو ماه. از اینرو شرکای شرکت کانادایی در پروژه کنونی — شرکت ملی نفت چین و شرکت نفت و گاز « توتال» فرانسه — خواستار خروج کانادایی ها از پیمان فعالیت مشترک با اعطای سهم کانادایی ها به دو شرکت فوق الذکر شدند. کانادایی ها اعلام کردند که منتها تلاش عاقلانه تجاری خود را برای دفاع از منافعشان بکار خواهند برد. اما کارشناسان بعید می دانند، کانادایی ها از عهده چنین کاری برآیند. شرکت کانادایی دچار بحران شدیدی شده است. در ماه اوت این شرکت مذاکراتی با شرکت انگلیسی « نوستروم» در باره در یافت کمک مالی میان مدت 20 میلیون دلاری برای برنامه نفتی خود در تاجیکستان به انجام رساند. اما این معامله صورت نگرفت و شرکت کانادایی « تِتوس» بدون حامی مالی ماند. کارشناسان سالهاست که به مسائل احتمالی این شرکت توجه نشان می دهند.
گئورگی کوشلاکوف معاون سابق نخست وزیر تاجیکستان که زمین شناس معروفی در کشور است در مصاحبه با رادیو « سپوتنیک» در این خصوص گفت: شرکت « تِتوس»؟ آنچه آنها در باره گویی «کویت دوم» و ذخایر بی پایان گفتند حتی برای خبرنگاران حرف های توخالی است و اگر از نظر زمین شانسی صحبت کنیم این حرفها افسانه ای بیش نیست. برای من ظاهر شدن « تِتوس» در اینجا یک معمای بزرگ است. آنها سالهاست در اینجا هستند و پول کمی در تاجیکستان سرمایه گذاری کردند که با مخارج « گازپروم» قابل مقایسه نیست.
شرکت کانادایی از سال 2008 میلادی در تاجیکستان مستقر شده است. در آن زمان این شرکت 56 مجوز دریافت کرد. اواخر ژوئیه سال 2012 میلادی ریاست شرکت یک اعلامیه جنجالی ایراد کرد و گفت در نتیجه کارهای زمین شناسی در میدان « باختر» ذخیره بزرگ نفت کشف شده است. این خبر متخصصان را متعجب ساخت.
— وقتی از ارقام دقیق در متر مکعب و یا تن صحبت می شود ارقام ارائه شده توسط شرکت کانادایی آنقدر دور از واقعیت بود که متخصصان را به خنده انداخت.
بلافاصله پس از این اعلامیه جنجالی تابستان سال 2013 ، شرکت « تِتوس» کانادا و توتال فرانسه و شرکت ملی نفت چین پیمان مشارکت را امضا کردند. در نتیجه هر یک از طرفین یک سوم سهم شرکت در موافقت نامه « باختر» در باره تقسیم محصولاتی را بدست آورد که مساحتی حدود 35 هزار متر مربع را در جنوب — غرب تاجیکستان تشکیل می دهد. اکنون، اگر « تِتوس» تعهدات خود را اجرا نکند از بازی خارج خواهد شد. در نتیجه مجوز شرکت کانادایی به شرکت های فرانسوی و چینی منتقل خواهد شد که ساختارهای بحد کافی جدی و با شهرت جهانی هستند.
— شرکت های فرانسوی و چینی سازمان های بزرگی هستند و توجه خاصی نسبت به منابع زیرزمینی تاجیکستان مبذول می دارند. از نظر من، چنین برخوردی خوب است، زیرا آنها شرکت های مهمی هستند.
هم اکنون در تاجیکستان 10 شرکت در حال جستجوی نفت است. « گازپروم» روسیه موفق تر از دیگر شرکت ها بوده است. شرکت روسی در تحقیق میدان نفتی « ساریکامیش» بیش از 5 میلیارد روبل سرمایه گذاری کرد و عمیق ترین چاه در آسیای مرکزی — به عمق تقریبا 6 هزار و 500 متر- را حفر کرد. کار در این محل ادامه دارد.
