گروه 5+1 و ایران یک بار دیگر در مرکز توجه رسانه ها قرار گرفتند. درحواشی مجمع عمومی سازمان ملل متحد ، مذاکرات وزرای امور خارجه " گروه 5+1" میانجیان بین المللی و ایران برای اجرای شرایط توافق هسته ای انجام شد. امروز در تهران کمیسیون ویژه، نتیجه گیری خود را در خصوص این توافق به مجلس ارائه می دهد. هجده اکتبر یعنی "روز تصویب" توافق نزدیک است. " معاهده ی هسته ای " برای سیاست جهانی چه اهمیتی دارد؟ شرق شناس و تحلیل گر سیاسی ولادیمیر ساژین می گوید:
سیاست مداران و تحلیل گران شک و تردیدی ندارند که اهمیت توافق هسته ای بین گروه 5+1 و ایران که در سندی با عنوان " برجام" منعکس می شود در چهارچوب برنامه ی هسته ای ایران قرار داشته و باهدف حل آن است. مهم تر از همه این است که با میانجیگری دیپلماسی ، گفتگوی دشوار اما سازنده سازش به توافق در یکی از پیچیده ترین مشکلات جهان امروز یعنی هسته ای منجر گردید.
ساژین ادامه می دهد: سند تصویب شده در چهاردهم ژوئن در وین ، از شروع درگیری با تهران در مرحله ی نظامی ، و حساس جلوگیری نموده و پایه و اساسی برای بازگشت پیروزمندانه ایران آزاد از تحریم ها به بازار تجارت و اقتصاد بین المللی را تشکیل داد.
در عین حال برای اجرای " برجام" در زندگی باید کارهای زیادی انجام داد. وزرای امور خارجه ی کشورهای عضو گروه 5+1 و ایران در مذاکراتی که روز دوشنبه در نیویورک در چهارچوب هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار شد در این خصوص گفتگو کردند.
سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه بیان داشت که روسیه تمامی شرایط لازم را اجرا می کند تا آغاز اجرای توافق مربوط به ایران و پایداری آن تضمین گردد. برای اینکار چه باید کرد؟
ساژین می گوید: معلوم است که بر طبق برجام 90 روز پس از تصویب سند در شورای امنیت سازمان ملل متحد یعنی هجدهم اکتبر در واقع " روز تصویب" توافق هسته ای قانونی می شود. پیشنهاد می شود که طرفین تا این تاریخ (گروه 5+1 و ایران) روندهای حقوقی و قانونی لازم را برای تصویب سند و تایید اجرای وظایف خود بر اساس آن انجام دهند.
بر کسی پوشیده نیست که هم در ایران و هم در آمریکا نیروهای سیاسی مخالف توافق وجود دارند. در آمریکا رئیس جمهور اوباما موفق شد سند را از دخل و تصرف مخالفان نجات دهد. در ایران امروز کمیسیون ویژه که از 19 نماینده ی مجلس تشکیل شده است ، نتیجه گیری خود را از برجام برای رای گیری به مجلس ارائه می دهد. به عقیده ی تحلیل گران در مجلس همه چیز باید هموار باشد. فدریکا موگرنی ، نماینده ی عالی رتبه ی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیت نیز با این نظریه موافق است.
بدین ترتیب هجدهم اکتبر روز آغاز اجرای وظایف طرفین خواهد بود. در این ارتباط خانم موگرنی گفت: " ما همه کاملا متعهدیم که بخش خود را در اجرای مفاد توافق انجام دهیم. و ما می دانیم که این توافق نیازمند اجرای همگی طرفین است."
اما اینجا باید مسیر سیاسی اجرای توافق هسته ای را یادآوری نمود. در کنار گروه 5+1 با ایران ، آژانس بین المللی انرژی هسته ای هم ضمن حل مشکلات عملی و فن آوری کار جدی را انجام می دهد. کار در چهارچوب توافق " آژانس بین المللی انرژی هسته ای و ایران" باید کارشناسان آژانس اتمی را به جنبه ی صلح آمیز بودن برنامه ی هسته ای ایران متقاعد نماید. تمامی برنامه ها در چهارچوب این توافق باید تا پانزدهم اکتبر انجام شود. تا پانزدهم دسامبر رئیس کل آژانس بین المللی انرژی هسته ای یوکیو آمانو باید گزارشی را شامل ارزیابی همه جانبه از نتایج همکاری با جمهوری اسلامی ایران منتشر نماید. اگر نتایج یکصدا گواه آن باشد که تهران فعالیت هسته ای اعلام نشده ندارد آنوقت سند پایه و اساسی برای آغاز اجرای وظایف طرفین بر اساس برجام و از جمله در ارتباط با لغو تحریم ها از ایران خواهد بود. لغو تحریم ها بلافاصله پس از آن شروع می شود که آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاع دهد که ایران به پرسش های مربوط به فعالیت هسته ای خود در گذشته پاسخ داده و اقدامات مربوط به محدودیت برنامه های هسته ای موجود خود را انجام می دهد.
این چشم اندازهای خوشبینانه ی اجرای برجام برای حل نهایی مشکل هسته ای ایران است. در عین حال همانطور که در بالا ذکر شد سند در چهارچوب این مسئله قرار دارد.
موفقیت بدون شک و تردید کار " گروه 5+1" ، استفاده از این قالب را هم برای حل سایر مشکلات مهم از جمله بحران خطرناک در منطقه و جهان آغاز می کند. روز دوشنبه در نیویورک خانم فدریکا موگرنی ضمن اثبات قالب " گروه 5+1" ، بیان داشت که می توان از آن برای حل سایر درگیری ها به طور مثال بحران سوریه استفاده کرد.
در واقع گروه 5+1 موفق شد علی رغم همه طوفان ها و آشوب های نظامی و سیاسی که در منطقه و جهان گسترده شده است ، تحت تاثیر قرار نگرفته و روحیه ی کاری خود را حفظ کرده و با وحدت در هدف برنامه ی مهم را اجرا نماید. این یک نمونه واقعا تشویق کننده است.
در ارتباط با بحران سوریه ، ساختار گروه 5+1 همراه با ایران یعنی گروه هفت (روسیه ، بریتانیا، آمریکا ، چین، فرانسه، آلمان و ایران) قادر است کار موثری را انجام دهد. در واقع این کشورها در وهله ی اول به تضمین امنیت و ثبات در سوریه و شکست و نابودی تروریست های داعش علاقه مندند. این گروه 7 می تواند به هسته ای تبدیل شود که حول آن سایر طرفین ذینفع می توانند متحد شوند.
ساژین خاتمه می دهد: بدین ترتیب ، معاهده ی هسته ای در خصوص مشکل ایران به نمونه ی با ارزش و آموزنده برای حل مشکلات بین المللی پیچیده تبدیل شد که بدون شک سهم بارزی در سیاست و دیپلماسی جهانی در آینده خواهد داشت.
