در این هفته کنگره ی آمریکا بحث و گفتگوی رسمی در خصوص این سند انجام میدهد. در عین حال رهبران بریتانیا ، آلمان و فرانسه بیانیه ای را منتشر کردند که در آن حمایت کامل خود از توافق هسته ای با ایران حاصله در وین را اعلام نمودند. بدون شک ، لحظه ی حیاتی در سرنوشت سند آغاز می شود. آیا ممکن است که این سند کلیدی برای حل مشکل هسته ای ایران باشد ، مشکلی که سالهای طولانی با قفل سنگین عدم درک متقابل و عدم اطمینان بین جامعه ی جهانی به شکل گروه 5+1 میانجیان بین الملل و ایران بسته شده بود؟ تحلیل گر سیاسی و شرق شناس ولادیمیر ساژین در این رابطه می گوید:
برجام باید به کلیدی برای بازگشایی آن تبدیل شود. برای همین مبارزه ی سیاسی دشوار هم در آمریکا و هم در ایران در جریان است. مبارزه ای که به مرحله ی نهایی نزدیک شده است. برکسی پوشیده نیست که در این کشورها گروهک های سیاسی مخالف وجود داشته و دارند ، گروهک هایی که (به دلایل مختلف) با اجرایی شدن این توافق هسته ای موافق نیستند.
در آمریکا ، نمایندگان حزب جمهوری خواه مخالف رئیس جمهور باراک اوباما از کنگره برای بلوکه کردن این توافق هسته ای استفاده می کنند. حامیان توافق در ایران از فعالیت جمهوری خواهان نگرانند.
ساژین ادامه میدهد: محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه ی ایران و یکی از معماران توافق هسته ای بیان داشت که همه اقدامات اتخاذ شده توسط کنگره آمریکا برای مداخله در برجام ، باید توسط دولت آمریکا متوقف شود". و باید گفت که دولت اوباما تلاش فراوانی می کند که این کار انجام شود.
براساس اطلاعات اخیر ، مخالفین توافق فعلا موفقیتی بدست نیاورده اند. ایرینا فدوروا ، کارشناس برجسته ی علمی دانشکده ی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه می گوید:
هفدهم سپتامبر مدت زمان تخصیص داده شده برای بررسی توافق هسته ای که خود نمایندگان قانون گذار آمریکایی تعیین کرده اند به اتمام می رسد. انتظار می رفت که قطع نامه ی رد برجام با ایران تصویب شود. اما این اتفاق نیافتاد. هفته ی گذشته دموکرات ها بعد از بدست آوردن تعداد رای کافی از سنا ، توقف قطع نامه را به رای گیری نگذاشتند. در کاخ سفید این امر را پیروزی مهم سیاسی رئیس جمهور باراک اوباما قلمداد می کنند.
ساژین می گوید: در ایران ، مجلس به آنالیز دقیق توافق هسته ای مشغول است. در ماه اوت در مجلس کمیته ی ویژه ای از 15 نماینده تشکیل شد که پس از بررسی سند ، نتایج خود را برای رای گیری نهایی ارائه کردند. بر طبق قانون اساسی ایران ، مجلس حق دارد هر توافقی را از جمله قراردادهایی که توسط وزارت امور خارجه این کشور بدست آمده است رد کند. در عین حال بعید است در صورت عبور توافق هسته ای از کنگره ی آمریکا ، مجلس آنرا رد کند. ضمنا سیاستمدار با نفوذ مجلس یعنی رئیس مجلس علی لاریجانی از توافق هسته ای حمایت می کند.
ساژین معتقد است ، بدین ترتیب " موافقت " از واشنگتن و تهران راهی به اجرای عملی مفاد برجام می گشاید که قبل از سال 2016 آغاز نخواهد شد. تا این زمان آژانس بین المللی انرژی هسته ای، بازرسی برای اجرای توافق توسط ایران را که همزمان با تایید برجام حاصل می شود انجام خواهد داد. بر طبق بیانیه یوکیو آمانو دبیر کل آژانس بین المللی انرژی هسته ای ، گزارش نهایی آژانس در خصوص مسائلی که تا به حال حل و فصل نشده اند باید به دبیر کل شورای مدیریت آژانس تا 15 دسامبر سال جاری ارائه گردد.
ساژین مطمئن است ، بدون شک حل مسئله ی هسته ای ایران با روش اجرای کل توافقی که در برجام آمده است اوضاع در ایران و در منطقه و در جهان را به سمت بهبود تغییر می دهد. آنجلا مرکل ، صدراعظم آلمان، فرانسوا اولاند ، رئیس جمهور فرانسه و دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا در مقاله ی مشترک خود که چندی پیش در واشنگتن پست منتشر شد اعلام کردند: " این لحظه ی مهمی است. در شرایط عدم قطعیت کنونی در جهان ، این امکان برای نشان دادن حل مسائل از روش های دیپلماتیک به وجود آمده است. " رهبران دول قدرتمند جهانی ، با در نظر گرفتن رشد نقش سیاسی ایران در حل مشکلات منطقه ای و جهانی پس از توافق وین به تهران پیشنهاد دادند که اسرائیل را به رسمیت بشناسد. ساژین می گوید: متاسفانه ، این امر فعلا در رویاهای سیاسی است. اما چه کسی می داند که یک سال ، پنج سال و یا ده سال دیگر چه خواهد شد؟ چرا که زمانی ایران و اسرائیل در بین دول عربی که کاملا دوست به حساب نمی آمدند ، تقریبا متحد محسوب می شدند.
مورخین آینده باید اهمیت معاهده ی هسته ای و از جمله طرح مدرن سازی سیاست خارجی ایران را ارزیابی کنند.
