اقلیم کردستان دارای چهار موقعیت کردستان ایران، ترکیه، عراق، سوریه است، که در حال حاضر معضلات و مسائل مختلفی گریبانگیر هر کدام از موقعیت ها می باشد. برای بررسی آخرین وضعیت تحولات در این مناطق با اردشیر پشنگ- پژوهشگر مسائل خاورمیانه و کردها به گفتگو پرداخته ومهمترین تحولات و آخرین رخدادهای این مناطق مورد بررسی دقیق قرار گرفت.
«در خصوص مهمترین تحولات سیاسی در مناطق کردنشین ایران و سیاستهای دولت مرکزی طی هفته های اخیر باید گفت که، دولت آقای روحانی تلاش نموده است تا به بخشی از وعده های خود در خصوص مسائل مختلف مربوط به حقوق شهروندی کردها عمل نماید. به عنوان نمونه می توان به تدریس زبان کردی در برخی مراکز آموزش عالی مانند دانشگاه دولتی کردستان، تدریس زبان کردی در مدارس و دبیرستانهای کردستان و بخش هایی از آذربایجان غربی خواهد بود، که این امر رضایت نسبی نخبگان محلی مناطق کردنشین را ایجاد نموده و عملکرد مناسبی به نظر می آید. موضوع دیگری که آقای روحانی در سفر به سنندج وعده آن را داد، راه اندازی بخش خبری به زبان کردی در خبرگزادی جمهوری اسلامی ایران که در حال حاضر در مراحل پایانی می باشد و به زودی راه اندازی می گردد. این موضوعات نشان می دهد که نه تنها دولت ایران به بخش کردنشین و مسائل مربوط به آنها توجه بیشتری را نشان می دهد، بلکه موضوع کردها در کل خاورمیانه از اهمیت بیشتری برخوردار شده و باعث جلب توجه بیشتر رسانه های بین المللی و همچنین رسانه های داخلی ایران گردیده است. وزارت امور خارجه ایران نیز چندی پیش اعلام نمود، آقای «صالح ادیبی» از نیروهای کرد اهل سنت استان کردستان را به عنوان سفیر جدید ایران در ویتنام و کامبوج معرفی نموده است که این خود اقدام عملی دیگر دولت در زمینه موضوع کردها به حساب می آید. روند کلی تحولات موضوعات کردها تا آنجا که مربوط به دولت است با یک شیب ملایم مثبت ارزیابی می شود. اما این روزها شاهد یکسری درگیرها در مناطق مرزی هم هستیم، که امیدوارم این مسائل امنیتی به زودی حل و فصل گردد.
اما در خصوص تحولات در اقلیم کردستان عراق، می توان آنها را در ابعاد مختلفی در نظر گرفت. مهمترین آنها طی روزهای اخیر مسئله تداوم و یا عدم تداوم رهبری آقای مسعود بارزانی رئيس سابق اقلیم کردستان عراق و رهبر حزب دموکرات کردستان عراق است. طی هفته های اخیر یک بن بست سیاسی در اقلیم کردستان میان حزب دموکرات به عنوان حزب اول پارلمان با 38 کرسی و دیگر احزاب مثل اتحاد میهنی و یا احزاب اسلام گرا در خصوص ماندن و رفتن آقای بارزانی روی داده است. به نظر می رسد که تمامی احزاب بر ماندن آقای بارزانی برای دو سال اتفاق نظر دارند، اما در کیفیت و میزان قدرت وی بحث هایی وجود دارد. اعضای اتحادیه میهنی و همچنین جنبش گوران خواهان آن هستند که بخشی از اختیارات و قدرت رهبری اقلیم کردستان گرفته شود و همچنین تمهیداتی اندیشیده شود تا در پایان این دوسال رهبری ادامه پیدا نکند. اما در همین موضوع حزب دموکرات دیدگاه دیگری دارد و معتقد است، در فضایی که کردها درگیری همه جانبه ای را با داعش در امتداد یک مرز هزار بیست تا چهل کیلومتری دارند، تغییرات سیاسی و به خصوص تغییر رهبر اقلیم می تواند پیامدهای منفی بدنبال داشته باشد. تا به این لحظه هم هنوز این گروه ها نتوانسته اند به یک اجماع نظر برسند. مسئله دیگر ادامه درگیری ها بین کردها و داعش و مسئله عدم حل اختلافات اساسی بین اربیل و بغداد در موضعات مختلف می باشد. همچنین طی روزهای گذشته شاهد آن هستیم که یکی از اعضای بلند پایه حزب دموکرات و از رهبران اصلی جبهه جنگ با داعش در یک رویداد مشکوک و آنطوری که پلیس اربیل اعلام نموده با یک برنامه از قبل تعیین شده به قتل رسیده است. مجموعه موارد فوق نیز از وقایعی بود که در حال حاضر توجه رسانه های داخلی اقلیم کردستان و رسانه های بین المللی را به خود معطوف نموده است.
در خصوص تحولات مناطق کردنشین ترکیه باید بگویم شاید مهمترین مسائل امنیتی طی روزهای اخیر، اعلام موضع رجب طیب اردوغان در خصوص ورود به جنگ در دو جبهه همزمان علیه داعش و پ ک ک می باشد و اینکه عملا مذاکرات صلح با پ ک ک را کنار گذاشته است، که در نتیجه درگیری های گسترده ای در ترکیه رخ داده است. البته لازم به ذکر است که روند مذاکرات نه تنها با پ ک ک قطع نشده بلکه به صورت همزمان فشارهای زیادی را بر حزب دموکراتیک خلق ها به رهبری آقای صلاح الدین دمیرتاش را آغاز نموده اند. به نظر می رسد آقای اردوغان و حزب حاکم تلاش خواهد نمود تا از فضای ایجاد شده بستری را برای انتخابات زود هنگام (آبان ماه) فراهم نماید تا مانع از پیروزی دوباره حزب کردها برای ورود به پارلمان گردد، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، در این صورت حزب حاکم می تواند بر افزایش تعداد کرسی های خود امیدوار باشد. یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد کننده بحران همین تلاش و تمایل شخصی آقای اردوغان و حزب حاکم برای دست بردن در وزن و فضای انتخابات پیش رو است. در نتیجه شاهد نا امنی در ترکیه و اعلام شرایط فوق العاده در برخی مناطق این کشور هستیم، تا جایی که بر خی تحلیل گران معتقدند که شرایط به سمتی پیش خواهد رفت که وضعیت فوق العاده کنونی تا زمان انتخابات ادامه خواهد یافت و در این صورت در مناطق کردنشین انتخابات صورت نخواهد گرفت. همچنین اقامه دعوی بر علیه آقای دمیرتاش نیز اعلام کرده اند، و دادستان کل ترکیه خواهان 24 سال زندان برای ایشان شده است، اگرچه این حکم هنوز در دست بررسی است. در کل می توان گفت که وضعیت کردستان ترکیه در یک قافله چهارماهه از یک نگاه رو به امید و صلح و یک چشم انداز مثبت که پس از انتخابات ایجاد شده بود، به یک وضعیت متغیرونامشخص و پر از بیم و ناامنی تبدیل شده است. این وضعیت به نظر من اشتباهات فاحش سیاستهای حزب حاکم و آقای اردوغان است که نه تنها به ناامنی ترکیه بلکه به نا امنی بیشترمنطقه کمک خواهد کرد.
در نهایت دربارآخرین تحولات در مناطق کرد نشین سوریه باید اشاره کنم، درگیری ها از یک سو بین نیروهای رزمنده حزب اتحادیه دموکراتیک با داعش کاملا در جریان است و از طرف دیگر ما شاهد آن هستیم که آقای اردوغان اعلام نموده اند دشمن ترکیه تنها پ ک ک و داعش نیست و بر علیه حزب اتحادیه دموکراتیک هم وارد نبرد خواهد شد. به نظر می آید که سیاست خارجی ترکیه، تاثیر بسزایی در تحولات کردستان سوریه خواهد داشت، و تلاش می نماید تا این گروه را تضعیف نماید. به همین دلیل نیز طرح ایجاد منطقه حائل در امتداد مرز ترکیه و سوریه را پیشنهاد نموده است و منطقه ای که به عنوان حائل در نظر گرفته شده، اکنون کنترل آن به صورت کامل در دست کردها می باشد. این کردها اکنون مهمترین مبارزان در مقابل داعش به شمار می آیند و وضعیت موجود می تواند موفقیت رو به رشد کردها پس از نجات کوبانی و برخی مناطق دیگر در شمال سوریه را تضعیف نماید. موضوع دیگر خبرساز شدن مجدد کوبانی طی روزهای اخیر است. پرآوازه شدن یک کودک خردسال کرد که تصویر جنازه آن بر ساحل دریا تبدیل به یکی از تاریخی ترین تصاویر دنیا گردید و این موضوع باعث شد تا بالاخره رویه سرسختانه و توام با فشار اتحادیه اروپا در قبال مهاجرین با تغییر اساسی روبه گردد. وضعیت تراژدی این کودک و مادر و برادرش باعث ایجاد وضعیت حاد گردید و این وضعیت حاد حتی در سیاست فرانسه نیز تاثیر داشته، و باعث شد که شاهد موضع جدید «اولاند» مبنی بر شناسایی مواضع داعش و بمباران آنها از سوی فرانسه باشیم. به هر حال به نظر می رسد که شمال سوریه (کردستان سوریه) طی روزهای آینده دستخوش تغییر و تحولات چشمگیری خواهد شد، اما اینکه سمت و سوی این تغییرات چگونه خواهد بود جای بحث بسیاری دارد که پیشبینی آن بسیار مشکل است.»
