توافق هسته ای ایران تحت عنوان « نقشه جامع مشترک عمل» در داخل ایران بطور متفاوت مورد ارزیابی قرار گرفت. شکاف در ساختارهای قدرت ایران نیز رخ داد. سرلشگر بسیجی حسن فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشور از توافق حمایت کرد در حالی که محمد علی جعفری فرمانده سپاه پاسداران از این سند انتقاد نمود. علت چنین وضعیت متضادی چه می تواند باشد؟ این نکته چه تأثیری می تواند بر طبقه بندی نیروهای سیاسی در ایران بگذارد؟
ولادیمیر ساژین در این خصوص اظهارنظر کرده گفت: مهمترین علت چنین وضعیتی آن است که در ایران مبارزه شدید بین نیروهای مختلف سیاسی ادامه دارد. اصلاح طلبان — لیبرال و محافظه کاران در این مبارزه شرکت دارند. البته این عبارات اروپایی فقط بطور شرطی می توانند گویای مشخصات نیروهای سیاسی باشند که باید با حساب سیستم خودویژه سیاسی شکل گرفته در جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار بگیرند.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: اما بدون وابستگی به عبارات و واژه ها ، مقابله نیروها که خواستار بازسازی مشخص سیستم اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران مطابق با چالش ها و مطالبات معاصر و خواهان خروج کشور از انزوای سیاسی — اقتصادی و خودانزوایی در صحنه بین المللی (با حفظ ارزش های اسلام شیعه) هستند و گرهبندی هایی که مخالف هر نوع تغییر هستند و خواهان ادامه حیات سیستم محافظه کار کنونی و حتی بازگشت به وضعیت سال های اول انقلاب اسلامی هستند شدت می گیرد.
حسن روحانی رئیس جمهمور ایران و محمد خاتمی و علی اکبر هاشمی رفسنجانی
روسای جمهور سابق ایران و محمد رضا عارف کاندید سابق ریاست جمهوری و هادی خامنه ای برادر رهبر عالی و حسن و احمد خمینی نوه های آیت الله خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران و بنیان گذار جمهوری اسلام ایران و بسیاری از دیگر سیاستمداران بنام ایران از اصلاح طلبان ایران هستند.
محمود احمدی نژاد رئیس جمهور سابق ایران و آیت الله صادق اردشیر آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه ایران ، آیت الله محمد یزدی رئیس مجلس خبرگان، بخش اعظم فرماندهی سپاه، اکثر نمایندگان مجلس و بسیاری از روحانیون عالیمقام شیعه و بخشی از جامعه تجاری ایران که درآمد فوق العاده ای از سیستم « دور زدن» تحریم های مالی — اقتصادی بدست آوردند با گروه اول مقابله می کنند.
ولادیمیر یوسییف کارشناس سیاسی روسیه در این خصوص گفت: تا چندی پیش محافظه کاران از وزن بیشتری برخوردار بودند. بطور رسمی و غیر رسمی آنها قوی تر و از نفوذ بیشتر، از امکانات زیاد و اهرم های تأثیرگذاری بر مردم و رقبای خود برخوردارند. اما همانا در این اواخر نشان های تغییرات ظاهر شده است. اوضاع پیرامون مسأله هسته ای ایران بر این وضع تأثیر گذاشت.
ولادیمیر ساژین در این خصوص گفت: واقعا هم تحریم های بین المللی ضربه سختی به اقتصاد ایران وارد کرد. برای خروج از رژیم تحریمی باید مسأله هسته ای ایران حل و فصل شود. به دلایل زیادی فقط اصلاح طلبان از عهده این کار برمی آمدند. درک خوب رهبری کشور و آیت الله خامنه ای رهبر معظم ایران به رسیدن به این هدف کمک کرد. وی مجبور شد در انتخابات سال 2013 میلادی « چراغ سبز» را برای روی کار آمدن روحانی روشن کند که مهمترین وظیفه — خروج از رژیم تحریمی - به وی محول شد. رئیس جمهور بخوبی از عهده اجرای این وظیفه برآمد و توانست توافقی در باره مسأله هسته ای به امضا برساند. این امر باعث تحکیم مواضع لیبرال — اصلاح طلبان شد که خشم مخالفان آنها را برانگیخت.
طبیعتا « نفشه جامع مشترک عمل» مرکز مقابله شد. منتقدان آن معتقدند که ایران با امضای سند دست به عقب نشینی های بزرگی زده است. شایان ذکر است که مخالفان توافق فقط انگیزه های سیاسی را مطرح نکردند. آشکار بود که بعضی از ساختارهای تجاری درآمد خوبی از وضعیت تحریمی کسب کردند. سپاه را می توان یکی از آن ساختارها دانست. زیرا حدود 1000 شرکت در رشته های مختلف اقتصادی را کنترل می کنند که 30 درصد بودجه کشور است. بعلاوه سپاه بر برنامه هسته ای ایران نظارت می کند که مطابق با توافق تا حدودی کاهش می یابد.
طرفداران سند جامع به نوبه خود معتقدند که « نقشه مشترک» امکانات بسیار خوبی از نظر سیاسی و اقتصادی برای ایران فراهم می کند. حتی سرلشگر فیروزآبادی از این توافق حمایت کرد. با وجود آنکه تحریم بر تحویل تسلیحات برا ی5 سال دیگر تمدید شد و تحویل موشک و فناوری برای 8 سال دیگر، سرلشگر اعلام نمود: « نیروهای مسلح نگران تأثیرات معامله بر قدرت دفاعی ایران است. اما این توافق و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل امتیازات زیادی دارد که از طرف منتقدان نادیده گرفته شده است. در عین حال فیروزآبادی به 16 امتیار این سند اشاره کرد. شاید 17 — مین امتیاز آن به عقیده اصلاح طلبان بتواند تغییر در توازن نیرو در جامعه ایران همانا به نفع اصلاح طلبان باشد. پیروزی رئیس جمهور روحانی — که در جهان یافتن راه حل مسأله هسته ای ایران را همانا پیروزی وی می دانند — باعث آن شد تا جناح اصلاح طلب در بین نخبگان و جامعه ایران از نیرو و قدرت بیشتری برخوردار شود.
در ماه فوریه در ایران انتخابات مجلس برگزار خواهد شد. بسیاری از اصلاح طلبان اطمینان دارند که در این انتخابات طرفدران اصلاحات می توانند اکثریت کرسی ها را بدست آورند. بهر حال باید بنشینیم و ببینیم نتیجه چه خواهد بود.
در هر صورت « نقشه جامع مشترک عمل» یک سند مهم بین المللی است که ثبات پیمان عدم گسترش سلاح هسته ای را تأمین می کند.
هیچ گونه تردیدی وجود ندارد که نقشه مشترک « بهترین راه حل مسأله هسته ای ایران است و حالا مهمترین چیز برای تمام شرکت کنندگان این فرایند اجرای تمام مفاد آن است.
