القاعده در زمان استقرار واحدهای ارتش شوروی در افغانستان ظاهر شد. القاعده یکی از ساختارهای نظامی بود که می بایست با نیروهای شوروی به مقابله برخیزد. آمریکا از مجاهدان افغان کمک گرفت ولی نمی دانست که این قضیه در آینده به چه چیزی خواهد انجامید.
تاریخ رسمی تولد القاعده — 11 ماه اوت سال 1988 میلادی است. در آن روز دیدار دو نفر از رهبران عالیرتبه « جهاد اسلامی مصر» ، عبدل اعظم و اوسامه بن لادن صورت گرفت. بی نظیر بوتو نخست وزیر پاکستان تقریبا در همان موقع در باره این دیدار اظهار نظر کرد. وی بشکل احساساتی به جرج بوش رئیس جمهور آمریکا گفت: « شما فرانکِنشتین را می سازید». اما در آن لحظه چنین مقایسه ای بعید بود تأثیری بر سیاستمداران آمریکایی بگذارد. هدف آنها کاملا روشن بود.
نیکلای دیملِویچ در این خصوص گفت: بژنسکی نوشت برای آغاز عملیات فروپاشی اتحاد شوروی تصمیمات اتخاذ شده بودند و خیلی کارها انجام شده بود. ایجاد سازمانی که در اراضی افغانستان بر علیه نیروهای شوروی بجنگند ایده بژنسکی بود. القاعده یعنی — پایگاه معنوی و مسلح که مقابله کرده و دائما پیروز شود. بیش از 1 میلیارد دلار با نرخ آن زمان به این سازمان تخصیص داده شد تا این سازمان مسلح شود و اعضای آن آموزش داده شوند و با روش های پارتیزانی به مقابله مسلحانه بپردازند.
امروزه هیچ کس این مهم را پنهان نمی دارد که آمریکایی ها به افزایش قدرت این سازمان پرداختند. برای مبارزه با اتحاد شوروی اعضای سازمان از سراسر جهان اسلام استخدام شدند و ریاست این سازمان اسلامی را القاعده بعهده گرفت که از طرف آمریکا مورد حمایت قرار داشت. آمریکایی ها همانا از بین این افراد شبه نظامیان را آموزش دادند.
دمیتری وِرخوتوروف کارشناس مرکز مطالعه افغانستان معاصر در این خصوص گفت: اینکه القاعده توسط آمریکایی ها تأسیس شد و اوسامه بن لادن بنیان گذار آن مأمور آمریکایی بود یک واقعیت آشکار است. واقعا هم آمریکایی ها چنین گروهبندی را برای جنگ در افغانستان تأسیس کردند. مسأله اصلی آن بود که مجاهدان فاقد متخصصان جنگی بخوبی آموزش دیده بودند که قادر به انجام کارهای تجسسی و عملیات خرابکارانه باشند. آمریکایی ها این نوع گروهبندی ها را در اختیار آنها گذاشتند. اسلام رادیکال یک پایگاه ایدئولوژیکی است. در دهه 1990 میلادی این گروهبندی ها تحت تأثیر تغییر سیاست آمریکا و اوضاع کلی در جهان، به حال خود رها شدند. همان گروهبندی «القاعده» به غصب قدرت در افغانستان پرداخت.
همانا بر طبق نمونه القاعده ، آمریکایی ها مدل اجرای عملیات سیاسی را طراحی کردند که اکنون مکانیزم اصلی در زرادخانه واشنگتن است.
نیکلای دیملِویچ در این خصوص گفت: آمریکایی ها القاعده و حالا «داعش» را از نقطه نظر کنترل فرایندهای تعویض رژیم در دیگر کشورها در نظر می گیرند. کسانیکه از اطاعت از این روندها سرپیچی کنند و یا سعی کنند با این روندها مقابله نمایند و نادرست بودن آن را نشان بدهند، کشورهای حامی تروریسم اعلام می شوند.
تجربه آمریکایی به این سازمان ها کمک می کند بطور مستقلانه به طراحی عملیات و انجام عملیات تروریستی در سراسر جهان بپردازند. کارشناسان می گویند که همانا القاعده اولین سیستم استخدام مزدوران و آموزش اعضای خود را تأسیس کردند. اما اکنون این سازمان ها و گروهک های دیگر در نوبت اول به حل و فصل مسائل خود می پردازند که مهمترین آنها مبارزه با ایدئولوژی آمریکایی است.
