در ماهها و روزهای پایانی مذاکرات هسته ای ایران، برخی کشورهای عربی منطقه خلیج فارس و به ویژه عربستان از توافق هسته ای احتمالی گروه 1+5 با ایران ابراز نگرانی های زیادی کرده بودند. تا اینکه باراک اوباما رییس جمهور آمریکا در دیدار خود با رهبران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پیشنهاد ایجاد یک سیستم دفاع ضد موشکی برای این کشورها به منظور مقابله با تهدید موشک های دوربرد ایران ارایه نمود. ایالات متحده آمریکا در سطح منطقه همیشه نوعی سیستم امنیتی دسته جمعی را دنبال می کرده و به عنوان نمونه شورای همکاری خلیج فارس طرحی آمریکایی برای تقابل با کشورهایی مانند ایران است. از دهه نود استراتژی آمریکا در خلیج فارس به این ترتیب بود تا در کنار سایر کشورهای خلیج فارس امنیت منطقه را فراهم نماید و از طرفی وابستگی آنها به خود را افزایش دهد و راه ورود دیگر کشورها را ببندد. در واقع همین سپر دفاع موشکی نیز در قالب طرح امنیت جمعی مطرح می شود.
اما اینکه پیشنهاد آمریکا در خصوص سپر دفاع موشکی خلیج فارس ایجاد اطمینان میان متحدان عربی است یا راهی برای تسریع فروش تسلیحات آمریکایی در کشورهای عربی موضوعی است که در خصوص آن به گفتگو با هرمز جعفری- کارشناس مسائل خاورمیانه و دکتر فواد ایزدی- استاد مطالعات آمریکا/دانشگاه تهران پرداختیم.
خلاصه این گفتگو به شرح زیر است و گفتگوی مفصل از طریق فایل صوتی قابل دسترسی می باشد.
هرمز جعفری- کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است: ایالات متحده آمریکا می دانست که توافق با ایران منجر به دادن یکسری امتیازات به ایران می شود، یعنی به خوبی می دانست که از همان روزهای آغازین اعلام توافق جامع، شاهد تاثیرات آن بر موقعیت منطقه ای ایران باشد. این امر چیزی نبود که شرکای منطقه ای ایران از آن خشنود باشند، و از همان آغاز هم آمریکا درصدد بود تا در قبال توافقات و امتیاز دهی به ایران، برای جلب اطمینان متحدان عربی خود و همچنین اسرائیل اقدام به یکسری امتیازدهی به آنان نیز نماید. بنابراین قطعا یکی از اصلی ترین دلایل آمریکا در ارائه این پیشنهاد دلجویی از متحدان عربی در قبال برخی امتیازدهی به ایران بوده است…
خاورمیانه در سطح کلان و خلیج فارس به طور خاص، دارای منابع انرژی بسیار گسترده ای است و در نتیجه ذخایر نفتی عظیم و نقش استراتژیک تنگه هرمز تبدیل به یک منطقه خاص شده است. در نتیجه بازار بسیار خوبی برای فروش صنایع تولیدی کشورهای جهان می باشند و خود این کشورها اغلب از اصلی ترین متقاضیان تسلیحات نظامی هستند. امنیت کشورهای خلیج فارس به صورت ساختاری وابسته به تسلیحات و حتی آموزشهای آمریکایی است، بنابراین آمریکا حتما نقش اول را برعهده خواهد داشت.
دکتر فواد ایزدی- استاد مطالعات آمریکا/دانشگاه تهران توضیح دادند: همکاری های ایالات متحده و کشورهای عربی از قدمت زیادی دارد و خرید تسلیحاتی کشورهای عربی از آمریکا هرسال رقم میلیاردی داشته است، و پیشنهاد اخیر آمریکا نیز مورد چندان جدیدی به حساب نمی آید. حال مذاکرات هسته ای ایران اختلاف نظرهایی را میان آمریکا و کشورهای عربی ایجاد نموده است، از طرفی آمریکا می خواهد جایگاه خود را به عنوان فروشنده اصلی تسلیحات در میان کشورهای عربی حفظ نماید، و مانع ایجاد رقابت سایر کشورها در منطقه گردد و برخی سیاستهای کشورهای خاورمیانه ای در منطقه تعدیل ببخشد. معمولا سیاست خارجی کشورها بیشتر از یک هدف است و آمریکا نیزبا این پیشنهاد چند هدف دارد، که هم دلجویی از متحدان عربی است و هم تسریع فروش تسلیحات و هم حفظ ایران هراسی که در منطقه است…
