آمریکایی ها رویای آسیا — اقیانوسیه ای می بینند. آنها می خواهند نه تنها بازیگر کلیدی در این منطقه بلکه تنها چهره اصلی آنجا باشند. این رویاها چند دهه است که به خواب سیاستمداران آمریکایی می آید. اما به نظر می رسد که کشورهای این منطقه قصد ندارند فقط به نفع یک کشور دست به انتخاب بزنند.
منطقه آسیا — اقیانوسیه در این اواخر نقش مهمی در عرصه اقتصادی و سیاسی جهان بازی می کند. در این منطقه منافع کشورهای بزرگی مانند روسیه، چین، ژاپن و آمریکا با هم تصادم می کند. آمریکایی ها در آنجا از سیاست دوگانه استفاده می کنند. از یکسو آنها هرگز گسترش نفوذ تهاجمی خود به سراسر جهان را مخفی نکرده اند که منطقه آسیا — اقیانوسیه نیز استثنا نیست. از سوی دیگر، آمریکایی ها خیلی دلشان می خواهد شرکای خود را به مواضع واشنگتن وابسته کنند. در مورد کشورهای منطقه آسیا — اقیانوسیه، این تاتکتیک از کار افتاده است: فاصله دور و مناسباتی که بسیاری از کشورها طی قرون متمادی برقرارکرده اند مانع از آن می شود تا آمریکایی ها به اهداف خود برسند. هر چند پس از جنگ جهانی دوم به نظر می رسید که می توانند زمین سفت را در این منطقه پیچیده زیر پا حس کنند.
ناتالیا ستاپران دانشیار کرسی شرق شناسی انستیتوی دولتی مناسبات بین الملل مسکو در این خصوص گفت: آمریکا در طول تاریخ مابعد جنگ در منطقه آسیا — اقیانوسیه حضور داشته است. آمریکا سیستم دقیق امنیت را در آنجا ایجاد کرده است. در مرحله اول این سیستم دو جانبه متحدان امنیت بود و از قرن 21 تلاش هایی برای تجدید نظر در سیاست خود به انجام رسید تا این سیستم در زمینه شرایط در حال تغییر، قوی تر شود. از یکسو اتحاد شوروی- خطر اصلی مابعد جنگ ناپدید شد و از سوی دیگر یک چیز غیر قابل درک جدید — چین در حال توسعه ظاهر شده است که خیلی سریع به عنوان خطر جدید برای آمریکا و کل منطقه مورد تفسیر قرار گرفت.
واشنگتن برای مدت طولانی توجهی به رشد چین نکرد و آن را نادیده گرفت. اما همین امر باعث آن شد که آمریکایی ها به تجدید نظر در مواضع خود دست بزنند که به این معناست که منطقه آسیا — اقیانوسیه جهت کلیدی سیاست آنها شده است. اما آمریکایی ها به جای سر و سامان دادن به مشارکت و همکاری تصمیم گرفتند از همان سناریوی قدیمی و امتحان شده استفاده کنند.
گِلِب ایوانشِنتسوف عضو شورای امور بین الملل روسیه در این خصوص گفت: اوباما رئیس جمهور آمریکا 4 سال پیش بازگشت آمریکا به آسیا را اعلام کرد. منظور از بازگشت تحکیم ائتلاف های نظامی قبلی با ژاپن و کره جنوبی ، استرالیا و جستجوی شرکای جدید در بین کشورهای دیگر است. از فشار های اقتصادی نیز استفاده می شود. اگر چین در سازمان اقتصادی آسیا — اقیانوسیه، هر چه بیشتر به تحکیم مواضع خود دست می زند ، آمریکا سعی می کند همایش مشارکت اقتصادی فرا اقیانوسیه را تشکیل بدهد که کاملا مطیع آن کشور باشد. اما فعلا امیدهای تشکیل چنین همایشی برآورده نشده اند. آنها دائما با مسائل زیادی روبرو می شوند.
سازمان همکاری فرا اقیانوسیه عملا پاسخی به افزایش نفوذ چین و روسیه است. هدف این سازمان بین المللی ایجاد مناطق آزاد اقتصادی در منطقه آسیا — اقیانوسیه است. سالهاست که قراردادهای تجاری بین اعضای آن طراحی می شود. اما پایان این مسائل هنوز روشن نیست.
— ابتدا این یک ابتکار آمریکایی نبود. چند کشور کوچک تصمیم گرفتند موافقتنامه تجارت آزاد را به امضا برسانند. در سال 2011 میلادی آمریکا این ابتکار را تحت سرپرستی خود درآورد که به ایده آمریکایی مبدل شد. شایان ذکر است که هیچگونه مشارکتی وجود ندارد. این مکانیزم مذاکرات است که چند سال است ادامه دارد و تا کنون 20 دور آن برگزار شده است وتا حدودی یادآور روندهایی است که در سازمان تجارت جهانی جریان دارد و از جنبه مثبت و منفی آن — یک پروسه بی نتیجه است. زیرا در یک لحظه مشخص وقتی ژاپن — متحد و شریک اصلی تجاری و کشور بزرگ اقتصادی منطقه — به این روند پیوست، فرایند مذاکرات به بن بست کشید. مسائل لاینحل زیادی وجود دارد که در مناسبات دو جانبه ژاپن — آمریکا حل و فصل نشده اند و کشاندن آنها به مشارکت چند جانبه که 12 کشور عضو آن هستند اوضاع را وخیم تر می سازد.
از اینرو هر سال در انتظار نتیجه هستند. کار به جایی کشیده است که سایت اینترنتی « ویکی لیکس» آماده پرداخت 100 هزار دلار برای دست یافتن به متن قرارداد مشارکت فرا اقیانوسیه است که قبلا منتشر نشده بود. این امر مثل ریختن روغن روی آتش است اما به هیچ وجه به تحکیم مناسبات اقتصادی بین آن کشورها کمک نمی کند. اما اگر در صحنه بین المللی آمریکا مجبور است یکسری مسائل دو جانبه را حل و فصل کند در داخل کشور تصمیم گیری در باره مشکلات وزین تری باید انجام شود. معلوم شد که بسیاری از تولید کنندگان آمریکایی منتها تلاش خود را به انجام می رسانند تا این موافقت نامه ها به امضا نرسند: زیرا مرزهای باز خیلی سریع با عث بهم ریختن اوضاع در داخل خود آمریکا خواهد شد. نهایتا تلاش های اوباما و پیشینیان آن برای خفه کردن چین، به اعتراض واقعی در خود آمریکا مبدل شده است.
