در طول سالیان متمادی، کشورهای مختلف و مناطق مختلف روزها یا هفته هایی را به یاد پناهندگان اختصاص می دهند. یکی از رایج ترین این روزها، روز پناهندگان افریقا است که در روز 20 ژوئن در برخی کشورها برگزار می شود.
روز چهارم دسامبر 2000 سازمان ملل متحد قطعنامه ای را به تصویب رساند که در آن گفته شده بود پنجاهمین سالگرد کنوانسیون مربوط به پناهندگان متعلق به سال 1951 در سال 2001 برگزار خواهد شد و سازمان اتحاد افریقایی موافقت کرد که روز 20 ژوئن را به نام «روز پناهندگان افریقایی» بنامد.
سازمان ملل اعلام کرد که از سال 2001 میلادی به بعد، روز 20 ژوئن «روز جهانی پناهندگان» نام می گیرد.
اواسط قرن بیستم، در حدود 1،250 میلیون پناهنده در سراسر دنیا به علاوه 350 هزار پناهنده در اروپا که همچنان مشغول مبارزه با پیامدهای جنگ جهانی دوم بودند نیازمند کمک های بین المللی شدند. اواخر سال های 50 قرن بیستم گره مشکلات اصلی پناهندگان از اروپا به دیگر قاره ها کشیده شد و در وهله اول گریبان آفریقا را گرفت. در ده سال گذشته فضای جغرافیایی این پدیده به کشورهای آسیای جنوبی، خاور میانه و بالکان نیز کشیده شده است. سازمان ملل متحد با اعتراف نسبت به مسئولیت خود در قبال پناهندگان، در سال 1950 اداره کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان را تاسیس کرد که از اول ژانویه 1951 شروع به کار کرد. دو عملکرد اصلی این سازمان، حمایت از پناهندگان و تلاش برای یافتن راه حل مطمئن برای مشکلات پناهندگان بود.
سال 1951 اداره کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان پیشنهاد کرد که کنوانسیون «وضعیت پناهندگان» را به تصویب رسانند. در این سند حقوق افرادی که خانه های خود را رها کرده اند، مشخص می شود و وظایف دولت در قبال این افراد تعریف می شود. از همان زمان، کنوانسیون توسط بیش از 140 کشور به علاوه روسیه، به امضاء رسید.
با وجود اینکه ماموریت اداره مذکور، حمایت و کمک به پناهندگان است، بیشتر افرادی به این سازمان مراجعه می کنند که در شرایط شبیه به پناهندگی هستند. افرادی که در داخل کشور جابجا شده اند، پناهندگان سابق پس از بازگشت به خانه هایشان که نیاز به کنترل و کمک های این اداره دارند و همچنین افراد فاقد شهروندی از این دسته هستند.
طبق گزارش مرکز غیردولتی مانتیتورینگ جابجایی های داخلی شورای امور پناهندگان نروژ، تعداد مهاجرانی که به خاطر درگیری های مسلحانه طی سال 2014 در سطح دنیا جابجا شده اند به 38 میلیون نفر می رسد.
طبق گزارشات این مرکز، تنها در سال 2014، تعداد جابجایی های داخلی به اندازه 11 میلیون نفر در اثر درگیری های جدید و یا ادامه دار افزایش یافته و سالانه این نمودار در ده سال اخیر بیشتر می شود. این یعنی که در سال 2014 به خاطر درگیری ها و تهدیدها به خشونت، سالانه در حدود 30 هزار نفر مجبور به ترک کشور هستند.
به خاطر اشغال خاک عراق توسط داعش، عراق با 2،2 میلیون نفر جمیعت که مجبور به ترک کشور شدند، در شمار پنج کشور اول قرار گرفت. نصف جمعیت سوریه در جریان درگیری های داخلی، از کشور گریختند. یک سوم جمعیت سودان جنوبی در حدود 1،3 میلیون نفر کوچ کردند، چهارمین کشور کنگو است که بیش از یک میلیون نفر پناهنده شدند و پنجمین کشور نیجریه است که بیش از یک میلیون نفر جمعیتش آواره شد.
به طور کل، طبق آمار این مرکز، از 38 میلیون مهاجر اجباری، بیشتر آنها به خاور میانه و آفریقا شمالی تعلق دارند و جمعیتی در حدود 11،9 میلیون نفر را تشکیل می دهند. در برخی مناطق از جمله لیبی با رشد سریع تعداد پناهندگان روبرو هستیم. سال 2014 در حدود 400 هزار تن لیبی را ترک کردند. در یمن نیز به دنبال درگیری های ادامه دار، در سال 2014 حدود 334،1 نفر از کشور خارج شدند.
این مرکز نشان می دهد که اوکراین از نظر تعداد مهاجران داخلی به خاطر درگیری ها در جنوب شرق کشور در میان ده کشور اول دنیا قرار می گیرد. سال 2014 در حدود 650 هزار نفر در اوکراین مهاجرت اجباری کردند.
طبق آمار اداره هماهنگی مسایل بشردوسانه سازمان ملل، بیش از 2،2 میلیون نفر اوکراین را ترک کرده و یا از همان ابتدای درگیری ها به دیگر نقاط کشور مهاجرت کرده اند.
