در شهر دوشنبه ، کارشناسان برجسته از کشورهای آسیای مرکزی در میزگرد مربوط به مشکلات امنیت در منطقه این مسئله را نقد و بررسی کردند. حلیم فسخ الدینوف ، خبرنگار ویژه ی ما در تاجیکستان از مباحثات تحلیل گران می نویسد.
افغانستان از علاقه خود به سازمان همکاری های شانگهای می گوید ، ضمن آنکه برروی عضویت در این سازمان حساب کرده است. در عین حال فاکتور حضور نیروهای نظامی دول غیر منطقه ای در افغانستان ، شانس کابل را برای عضویت تام الاختیار در اتحادیه شانگهای و در آینده ای نزدیک کم می کند. تحلیل گران سیاسی برجسته در تاجیکستان در کشوری که یکی از موسسان ساختار شانگهای است بر این امر معتقدند. تحلیل گران در دوشنبه می پندارند که حتی جایگاه کنونی افغانستان اینکه کابل ناظر در سازمان همکاری های شانگهای است ، باعث می شود که با این کشور همکاری نزدیک داشت. گزل مایتدینوا رئیس مرکز تحقیقات ژئوپلیتیکی دانشگاه اسلاو روسیه — تاجیکستان می گوید:
ما گروه تماسی داریم یعنی افغانستان — سازمان همکاری های شانگهای. من فکر می کنم که فعالیت گروه تماسی باید تقویت شود برای آنکه آندسته از تهدیداتی که از افغانستان می آید را به حداقل رساند و این تهدیدات شامل قاچاق مواد مخدر و تروریسم است. ثانیا ، سازمان همکاری های شانگهای می تواند برای توسعه ی افغانستان کارهای زیادی انجام دهد، با احتساب به اینکه طرف افغانی ناظر سازمان است.
کارشناسان افغانی نیز این نقطه نظر را تایید کردند. ضمن آنکه آنها تصور می کنند سازمان همکاری شانگهای می تواند در کشور آنها آن نقشی را بازی کند که با نیروهای آمریکا و متحدین واشنگتن در ناتو بدست نیامده و به واسطه ای برای توسعه ی مناقشات منطقه ای قدیمی با پاکستان تبدیل شد. یکی از عملکردهای سازمان همکاری های شانگهای ، امنیت در منطقه مرزی است. تحلیل گران در کابل می گویند که سازمان همکاری شانگهای می تواند ضمانتی باشد برای تمامیت ارضی پاکستان در پاسخ به امتناع اسلام آباد از حمایت گروهک های نظامی مختلف که در افغانستان مبارزه می کنند. بدین ترتیب سازمان همکاری های شانگهای درنظر افغان ها ، به ویژه با احتساب به ورود احتمالی پاکستان به جمع اعضای سازمان همکاری شانگهای مکانیزم واقعی ثبات اوضاع در کوه های هندوکش است. اصغرخِل مَنگَل، کارشناس سیاسی و وزیر سابق دولت افغانستان در مصاحبه ای با رادیو ما گفت:
وقتی کشور به عضویت سازمانی در آید ، مسئولیت مشخصی را برعهده می گیرد و سایر دول می توانند آنها را به پیروی از این قوانین مجبور سازند. سازمان همکاری شانگهای باید پاکستان را وادار کند که از حمایت تروریست ها و بنیادگرایان دست بردارد. در پاکستان فکر می کنند که در صورت ثبات، آنها بخشی از منطقه را از دست می دهند ، و این مناطق ممکن است به افغانستان و هند منتقل گردند. در پاکستان از این می ترسند. من فکر می کنم که سازمان شانگهای می تواند به پاکستان ضمانتی برای تمامیت ارضی اش بدهد.
بدیهی است که رئیس جمهور جدید افغانستان اشرف غنی ، یکی از اولین کسانی بود که به دعوت ولادیمیر پوتین برای اجلاس سازمان همکاری های شانگهای در اوفا پاسخ داد. کارشناسان در آسیای مرکزی می گویند که افغانستان قادر است نقش کلیدی در شکل گیری سیستم جدید امنیت در چهارچوب توسعه و گسترش سازمان همکاری شانگهای بازی کند. تحلیل گران معتقدند که افغانستان می تواند از لحاظ جغرافیایی به بلوک شمالی کشورها یعنی روسیه ، چین و جمهوری های آسیای مرکزی با پاکستان و هند بپیوندد. اما برای این کار یک بار دیگر ثبات لازم است ونه مهره های خارجی بلکه قبل از همه کشورهایی که در اوراسیا قرار دارند می توانند با نیروهای خود به سمتش بروند. اصغرخِل مَنگَل ، وزیر سابق دولت افغانستان در مصاحبه ای با رادیو " اسپوتنیک" تاکید کرد:
روسیه در منطقه نقش کلیدی دارد. بدون روسیه همچنین بدون چین و هند صلح و آرامش در این منطقه نخواهد بود.
در تاجیکستان همسایه با افغانستان به طور اتفاقی همکاری احتمالی سازمان شانگهای را با افغانستان به هر شکلی بررسی نمی کنند. تاجیکستان با افغانستان مرز مشترکی به طول 1344 کیلومتر داشته و بی ثباتی در این بخش خارجی امکانات دوشنبه را در تجارت با همسایه های جنوبی محدود ساخته و سرمایه گذاران بالقوه را می ترساند.
