به مناسبت 75-مین سالگرد جوزف برودسکی ، برنده جایزه نوبل و یکی از مشهورترین شاعران قرن بیستم، شب ادبی و نمایشگاه ویژه ای برگزار خواهد شد و فیلم هایی بدین مناسبت روی پرده می روند. یکی از آنها سریال مستند « بازگشت» است — این سریال از شبکه تلویزیونی « فرهنگ» روسیه پخش می شود. فیلم در شهر «ونیز» در سال 1993 میلادی توسط کارگردانان یلنا یاکوویچ و آلکسی شیشوف ساخته شد. برای اولین بار جوزف برودسکی قبول کرد در سریال تلویزیونی ساخت روسیه شرکت کند و مستقیما هموطنان را خطاب قرار دهد.
برودسکی نوشت: قرن به زودی به پایان می رسد، اما من زودتر از آن با این دنیا وداع خواهم کرد». مثل همیشه پیشگویی او درست بود. او در سال 1996 میلادی در نیویورک درگذشت. این فیلم در باره شاعر هنگام سفر به ایتالیا و گردش در «ونیز» — همان شهری است که پس از مرگ در قبرستان « سان میکل» در کنار استراوینسکی و دیاگیلِف به خاک سپرده شد. آنها نیز مانند او با وجود از دست دادن وطن ، روسیه را در سراسر جهان به شهرت رساندند.
سازندگان فیلم نمی خواستند از برودسکی در نیویورک فیلمبرداری کنند. جالب آن است که شاعر با وجود آنکه بیش از 20 سال در نیویورک زندگی کرد، ولی حتی یک شعر هم در باره آن نسرود. او از « ونیز» خوشش می آمد و بارها به آنجا سفر کرده بود. « ونیز» یادآور پطر بورگ، شهر زادو بومی او بود.: پل ها، کانال ها، برقو درخشش آب…
اشعار زیبایی در وصف « ونیز» سرود و یکی از بهترین شرح های خود « سواحل علاج ناپذیر» را به «ونیز» اختصاص داده بود. برودسکی گفت: اگر زندگی بعدی وجود داشته باشد ، می خواهم آن را در ونیز بگذرانم…»
فیلم « بازگشت» صحبتی در باره موضوعات جدی است. به نظر می رسد که برودسکی سعی می کند صحنه هایی از زندگی خود را جمع آوری کند — جاها، مردم، رویدادها…او به پردازش فیلسوفانه آنچه گذشته است دست می زند. او در باره چرخش های مهم زندگی صحبت می کند و به سوالات ظریف پاسخ می دهد، شوخی می کند و بطور آشکاری در باره زندگی و مرگ و شعر، روسیه و کل جهان به اظهار نظر می پردازد.
فیلم هنری آندری خِرژانوفسکی به نام « یک اتاق و نیم و یا سفری پر از احساس به وطن» سریال مستند « بازگشت» را تکمیل می کند. کارگردان گفت: « جوزف برودسکی در ساخت این فیلم به من کمک کرد. این فیلم بر اساس بیوگرافی و نقاشی ها و اشعار و نثر برودسکی ساخته شده است. اما این یک فیلم بیوگرافی نیست. این یک فانتزی کامل ، یک داستان تخیلی در باره شاعر و زمانی است که خالق آن را پشت سر می گذارد، در باره آن چیزهایی است که در طول زمان در قلب و روحش حک می شود».
فیلم آندری خِرژانوفسکی « سفری پر از احساس به وطن» جوایزی در فستیوال های مشهور سینمایی داخل و خارج دریافت کرده است. سه هنرپیشه این فیلم — آلیسا فریندلیخ، سرگی یورسکی ، گریگوری دیتیاتکوفسکی سهم بسزایی در موفقیت این فیلم ادا کردند. بهر حال برای بینندگان لهستان که توجه خاصی نسبت به سینمای روسی نشان می دهند این فیلم برایشان آشناست و یکی از فیلم های برنامه جشنواره سینمای روسیه « ماهواره ای بر فراز لهستان» است.
برای آشنایی با اشعار برودسکی می توان کتاب شعر او را خواند. به عنوان مثال، کتاب شعر جوزف برودسکی که به ابتکار و شرکت چسلاو میلوش پس از اعطای جایزه نوبل به برودسکی در سال 1987 در لهستان به چاپ رسید. اشعار او به زبان لهستانی توسط مترجمان ماهری مانند ویکتور وروژیلسکی ، آندری دراویش ، استانیسلاو بارانچاک ، یوگنی سیماشِکویچ ترجمه شده اند. میلوش در مقدمه کتاب، نظر خود را در باره برودسکی نوشته است.
