تصمیم جلب تشکیلات مسلح غیر دولتی با منطق اولیه دولت افغانستان تناقض فاحشی دارد. ایجاد ارتش تمام عیار و دارای هسته محکم فرماندهی بایستی به آقایی انواع و اقسام گروه های مسلح پایان می داد که قابلیت رزمی و گوش بفرمانی آنها شک و تردید بر می انگیخت.
نیرو های مسلح 300 هزار نفری با حمایت آمریکا تشکیل شده و یگان های بس ثمربخشی هستند، هر چند که حمایت هوایی و لجستیکی آمریکایی از آنها به مراتب کاهش یافته است. ولی این اواخر این نیرو ها متحمل تلفات سنگینی می شوند. "نیو یورک تایمز" نوشت: مطابق داده های یک افسر از یکی از کشور های غربی این نیروها از ماه ژانویه تا آوریل 2015 دو هزار کشته و حدود 3 هزار و 400 نفر مجروح به جا گذاشتند.
ژنرال شیر محمد کریمی فرمانده ستاد ارتش افغانستان ضمن دادن گزارش به پارلمان در مورد نیرو های زیر دست خود بصورت انتقادی صحبت کرده گفت که "سرویس های ویژه این کشور نمی توانند در یک زمان عملیات در چند ولایت کشور را انجام دهند". تا موقعیکه طالبان ناگهان در شمال به شهر بزرگ کندز نزدیک نشده و به یورش نپرداخته نیرو های مسلح با موفقیت در جنوب کشور عمل می کردند. طالبان سربریده های نمایشی اسیران را همانا در آن هنگام انجام دادند و این نوع اعدام ها معمولا مختص آن گروه نبود. خبرگان می گویند که هدف این اقدام نشان دادن آن بود که قاطعیت شبه نظامیان طالبان از چاقو کشان داعش دست کمی ندارد.
در آن زمان کابل گفت که تعداد داوطلبان طالبان بشدت افزایش یافت، مثلا افغان های ترکمن نژاد از ولایت جوزجان وارد صفوف آنها شدند. هنچنین صد ها نفر مهاجر زیر نقاب کارگر جمع آوری خشخاش وارد افغانستان شدند. در نتیجه هجوم تروریست ها یک گردان ارتش افغانی دستخوش محاصره شد و رهبری کشور به ناچار برای کمک به شهر محاصره شده از دیگر مناطق یگان ها منتقل کرد. در آن زمان ایده مراجعه به فرماندهان سابق که در حین جنگ، کشور را تجزیه کرده بودند بروز کرد.
بسیاری از فرماندهان طالبان در حکومت حامد کرزی رییس جمهور سابق و اشرف غنی رییس جمهور کنونی افغانستان مقام های مهمی داشتند. مثلا عبد الرشید دوستوم معاون رییس جمهور با واحد های شوروی مقالبه کرده و بخاطر ایستادگی او را "چاپایف افغانی" نامیدند. پس از جنگ وی فرمانده مستقل شد و با طالبان می جنگید و در بخشی از افغانستان دولت مستقلی را تشکیل داد. محمد محقق معاون نخست وزیر کنونی و عطا محمد نور فرماندار بلخ نیز یگان های خود داشتند. محقق گفت: "رییس جمهور می خواهد که دولت وی آسیبی نبیند ولی بدون کمک مجاهدین محلی این امر میسر نیست". به گفته یکی از فرماندهان، سرویس اطلاعات افغانستان به دسته او تسلیحلات داد و وعده پرداخت ماهانه 200 دلار را به هر یک از شبه نظامیان داد.
افغان های بیم آن دارند که اگر دسته های مسلح دوباره حکومت بدست بگیرند مردم افغانستان می توانند تجزیه شوند: هر قبیله از فرمانده "خود" جانبداری کرده و به سران دیگری روحیه خصمانه خواهد داشت.
عمر نصار کارمند علمی انستیتو شرق شناسی مسکو ابتکار اخیر مقامات افغانی را مورد تفسیر قرار داده گفت:
"این یگان های از توان معینی برخوردارند و نمی شود گفت که آنها در زمان خود خلع سلاح شده بودند بسیاری فرمامدهان وارد حکومت شدند و بعید است که از زیر کنترل دولتی خارج شوند". از سوی دیگر بعقیده نصار نباید به قدرت این فرماندهان ارزش بیش از حد داد. نیرویی مانند شاه مسعود می توانست مانع از فعالیتشان شود ولی الان چنین شخصیت هایی در میان فرماندهان مجاهدین سابق دیده نمی شوند. آنها می توانند به در سطح محلی به موفقیت برسند ولی قادر نیستند سیر اختلاف در سطح جهانی را تغییر دهند.
در یک زمان این کارشناس معتقد است که مقامات افغانستان از طرف داعش خطر به مراتب بیشتر نسبت به طالبان را احساس می کند. طالبان در ماه های اخیر موضع خود را نرم تر کرده و برخی نمایندگان نخبگان افغانی حدس می زنند که با آنها می شود وارد گفتگو شد در حالیکه از مذاکرات با طالبان اصلا سخنی در میان نیست. نصار احتمال داد: "اگر داعش در افغانستان قوه بگیرد بعید نیست که مقامات برای مقابله با آن جزا طرف طالبان را بگیرند.
