مترو که زمانی مردم را به خاطر اسرارش می ترساند، اینک مبدل به محل نقل و انتقال مردم از یک نقطه شهر به نقطه دیگر شهر شده است. مسافران بدون گیر افتادن در ترافیک رو زمینی می توانند بسرعت از یک سر شهر به سر دیگر شهر برسند. 15 ماه مه ، متروی مسکو 80 ساله شد. متروی مسکو فقط یک وسیله نقلیه نیست ، بلکه دنیایی با تاریخ، افسانه ها و قوانین خاص خود است. در برنامه امروز ، حقایقی جالب و کم آشنا در باره مترو را برایتان تعریف می کنیم.
اواخر قرن 19 موضوع ساخت مترو مطرح شد. در سال 1875 میلادی چنین ایده ای مطرح شد اما تا طراحی پروژه نرسید. کلیسا مخالفت کرد. یکی از آرشیو نویسان مسکو نوشت: آیا انسان باید آرزوی گناهکارانه خود را اجرا کند؟ آیا با چنین کاری ، مخلوق خداوند را تحقیر نمی کند؟ » گزینه رسمی رد این پروژه عدم سودآوری اقتصادی آن اعلام شد.
نوامبر سال 1931 میلادی ساخت اولین ایستگاه مترو آغاز شد و 15 ماه مه سال 1935 میلادی 13 ایستگاه مترو بطور همزمان گشایش یافت. سرعت بی نظیر کارهای ساخت با توجه به فقدان تجربه شگفت آور بود! 15 ماه مه سال 1935 میلادی در ساعت 07.00 صبح اولین قطار از ایستگاه « سوکولنیکی» به سمت ایستگاه « پارک فرهنگ» حرکت کرد. اولین بلیط های مترو دو رنگ بودند: سرخ برای یک سمت حرکت و زرد برای سمت دیگر. روی بلیط ها زمان خرید به ثبت می رسید. مدت اعتبار بلیط فقط 35 دقیقه بود. در سال 1937 میلادی در نمایشگاه بین المللی پاریس، پروژه ایستگاه « سوکولنیکی» برنده جایزه گران پری شد.
وقتی ارتش هیتلر به اتحاد شوروی حمله کرد، مقامات می خواستند متروی مسکو را ویران کنند تا دشمن از آن استفاده نکند. 15 ماه اکتبر سال 1941 میلادی لازار کاگانوویچ رئیس کمیته مردمی حمل و نقل دستور داد مترو بسته شود. شب 16 ماه اکتبر مقدمات غرق کردن مترو آماده شد: ایستگاه ها مین گذاری شدند و خطوط برق قطع شد و در بعضی از ایستگاه ها دمونتاژ پله های برقی آغاز شد. صبح 16 ماه اکتبر ورود به مترو غیرممکن بود. 16 اکتبر تنها روزی بود که مترو کار نکرد. تا عصر 16 اکتبر دستور فوق لغو شد. تا سال 1943 میلادی وقتی بمباران مسکو قطع شد و خاموشی شهر به پایان رسید، از مترو به عنوان پناهگاه ضد بمب استفاده شد. طی این مدت 217 کودک در مترو متولد شدند، در ایستگاه های مترو، مغازه و آرایشگاه کار می کرد و در ایستگاه « کورسکایا» کتابخانه عمومی دایر شده بود.
در سال های جنگ کبیر میهنی ساخت مترو ادامه یافت، هرچند این کار ضروری نبود. به چه منظور ساخت مترو ادامه یافت؟ برای اینکه به جهانیان و ملت شوروی نشان داده شود که مسکو زنده است و عقب نشینی نمی کند. همانا در این زمان، ایستگاه « نوکوزنیتسکایا» با دکور فوق العاده زیبا ساخته شد که صد متر با ساختمان رادیو فاصله دارد — نقش های موازئیکی، نقاشی و گچ بری ها و نیمکت های مجسمه ای و چراغ ها در انواع خودویژه قاب ها…در این ایستگاه می توان تصویر موزائیکی ایوان تارانوف، معمار این ایستگاه را مشاهده کرد.
متروی مسکو کلا از آغاز ساخت، به مانند « کاخ های زیرزمینی برای مردم» طراحی شده بود. به ویژه ایستگاه های ساخته شده در دهه 1930 میلادی جالب توجه هستند. آنها ایستگاه های کلاسیک متروی مسکو هستند — ایستگاه «دینامو» با موضوع ورزشی و یا ایستگاه « مایاکوفسکی». سبک معماری ایستگاه باصطلاح « نئوکلاسیک استالینی» است که به دلیل ادغام ساختار آوانگارد و دکور سنتی به سبک جهانی « آر دِکو» نزدیک است. در سال 1938 میلادی در نمایشگاه بین المللی نیویورک جایزه « گران — پری» به طرح این ایستگاه تعلق گرفت. در زمان جنگ کبیر میهنی از ایستگاه « مایاکوفسکایا» به عنوان پناهگاه زیر زمینی هنگام بمباران های فاشیستها استفاده شد. سالن مرکزی این ایستگاه که در آن زمان یکی از عمیق ترین ایستگاه ها بود محلی برای برگزاری مراسم باشکوه شده بود. اواخر دهه 1980 میلادی این ایستگاه از مقام یادبود معماری برخوردار گشت. ایستگاه « میدان انقلاب» موزه واقعی در زیر زمین است. در این ایستگاه 76 مجسمه برنزی: کارگر، نظامی، مادر و کودک، پیشاهنگ و سگ و خروس قرار دارد. مجسمه مرزبان و سگ یکی از محبوب ترین مجسمه ها در بین مسکویی هاست. زمانی در بین دانشجویان مسکو چنین باوری رایج بود که اگر قبل از امتحان دستی به دماغ سگ برنزی بزنند، امتحان آنها بخوبی سپری خواهد شد. اکنون هر کسی که از این موضوع باخبر است دستی به دماغ سگ برنزی می کشد — دماغ و نیمی از پوزه سگ های برنزی ایستگاه بر اثرنوازش زیاد مسافران براق شده است.
متروی مسکو طی 80 سال کار، حدودا 145 میلیارد مسافر را جابجا کرد. بیش از 8 میلیون نفر روزانه وارد مترو می شوند 56 درصد کل مسافران مسکو از مترو استفاده می کنند. 4300 ماشینیست آنها را حمل و نقل می کنند. 46 هزار نفر بطور رسمی در مترو کار می کنند. متروی مسکو از لحاظ شدت کار، اطمینان و حجم حمل ونقل در جای اول در فهرست متروهای جهان قرار دارد.
متروی مسکو یکسال برای سالگرد خود آماده شد. 15 ماه مه در جشن سالگرد، روسای تمام متروهای جهان در مسکو جمع شدند. همچنین د رچارچوب این سالگرد در روزهای 15 و 16 ماه مه در خط کمربندی رژه قطارها بر گزار شد که می شد هم واگن های زیبا را در آنجا تماشا کرد و هم سوار آنها شد — واگن های قدیمی و انواع جدید واگن ها معرفی شدند. در این روزها قطاری در مترو مسکو به کار افتاد که بر طبق طرح های مسافران برنده در کنکور « رنگ های مترو» نقاشی شده است. آرتیست های مشهور روسیه نیز در جشن سالگرد مسکو شرکت کردند. 22 آرتیست: هنرپیشگان مشهور و خوانندگان و نوازندگان سراسر ماه مه ایستگاه های مترو را اعلام می کنند. مسافران از شنیدن صداهای آشنا خوششان می آید.
اما مهمترین چیز درمترو، نه واگن، نه ایستگاه و نه پله برقی است. مسافران - مهمترین چیز در مترو هستند. برای تأیید این موضوع، در ایستگاه « مرکز کاری» نمایشگاه « چهره مترو» گشایش یافت. در این نمایشگاه 84 پرتره کارمندان انواع مختلف واحد ها و سرویس ها به معرض نمایش گذاشته شده است. خودویژگی این نمایشگاه در آن است که نه فقط کارمندان متتخب کارخانه ها و متخصصان جداگانه، قهرمانان این پرتره ها هستند، بلکه کسانی که در تونل ها و ایستگاه ها کار می کنند و کارمندن بخش اداری مترو از قهرمانان پرتره ها می باشند. دمیتری پِگوف رئیس متروی مسکو با گشایش نمایشگاه « چهره مترو» گفت که مترو با برگزاری این نمایشگاه نشان می می دهد که هر یک از کارگران و کارمندان بدون وابستگی به سمت و مقام خود برای مترو مسکو اهمیت دارد. هر یک از بازدیدکنندگان نمایشگاه می تواند پرتره اشخاصی را ببیند که هر روز تلاش می ورزند متروی مسکو نه تنها کاخ زیر زمینی بلکه یک وسلیه مطمئن حمل ونقل باقی بماند.
