آژانس بین المللی انرژی اتمی متذکر می شود که استخراج نفت در ایران به بالاترین شاخص ها از زمانی رسیده است که تحریم های غرب در رابطه با صنعت نفت ایران برقرار شد. به عنوان مثال، در ماه آوریل سال جاری در ایران بطور متوسط 2 میلیون و 880 هزار بشکه نفت استخراج شد که بالاترین شاخص از ماه ژوئیه سال 2012 است که تحریم های فوق الذکر برقرار شدند.
رشد سریع استخراج نفت در ایران و دورنمای بازگشت ایران به بازار جهانی نفت نمی تواند باعث نگرانی کشورهای بزرگ نفتی مانند عربستان سعودی و حتی آمریکا نشود. تا چه اندازه ظهور ایران در بازار جهانی نفت می تواند ساختار این بازار را تغییر بدهد؟ تفسیر منوچهر تکین ، مشاور مستقل در امور بین المللی نفت و انرژی از لندن را مورد توجه شما قرار می دهیم.
ایران بارها اعلام کرده است که قصد دارد سه ماه بعد از لغو تحریم های غرب صادرات نفت را به سطح ماقبل تحریم ها برساند. اینگونه نقشه های ایران می تواند جا را برای بازیگران کنونی در بازار نفت تنگ سازد. حجم پیشنهادی صادرات نفت از طرف ایران امکان صعود کشور به چند موضع بالاتر را فراهم خواهد ساخت و به عقیده کارشناسان کشورهای مختلف، ایران می تواند به ردیف چهارم در فهرست رتبه بندی صادرکنندگان بزرگ جهانی نفت برسد. این امر نمی تواند باعث نگرانی کشورهای صادرکننده نفت نشود. اما منوچهر تکین معتقد است که رقابت همیشه وجود داشته و وجود خواهد داشت. این عامل هرگز ناپدید نخواهد شد. وی در این خصوص گفت:
تحریم های بین المللی نفتی سال 2012 میلادی بر علیه ایران باعث کاهش صادرات نفت — تا پایین ترین سطح از سال 1986 میلادی شد. درآمد ایران از صادرات نفت به خارج طی سال 2012 میلادی از 95 میلیارد به 69 میلیارد کاهش یافت. درآمد ایران از سال 2012 میلادی به لحاظ تحریم های نفتی در محاسبات سالانه از 35 تا50 میلیارد دلار کاهش یافت. منابعی حتی رقم 5 میلیارد دلار در ماه را اعلام می کنند که برابر است با 60 میلیارد دلار در سال. در ماه ژانویه سال 2015 میلادی محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران اعلام نمود که ضرر رشته نفت ایران از تحریم های اقتصادی طی 3 سال گذشته 100 میلیارد دلار بوده است. نفت 80 درصد درآمد صادراتی و بیش از 50 درصد درآمد بودجه ایران را تشکیل می دهد.
در سال های ماقبل تحریمی (2012-2011-2010) کشورهای اتحادیه اروپا بطور متوسط از 450 تا 600 هزار بشکه نفت در شبانه روز از ایران خریداری می کردند.
کشورهای اتحادیه اروپا تا 40 درصد نفت را از ایران وارد می کردند که 25-20 درصد نیازهای اتحادیه اروپا را تأمین می کرد. صادرات نفت از طریق مسیر آبی به ایتالیا، اسپانیا و یونان (حدود 68 درصد کل صادرات نفت به اتحادیه اروپا) انجام می شد. در یونان سهم نفت وارداتی از ایران به 35 درصد رسید. باقی کشورهای اتحادیه اروپا در حد کمتری (از 1 تا 70 هزار بشکه نفت در شبانه روز) از ایران وارد می کردند.
تا چه اندازه ایران می تواند سهم خود در بازار نفت اتحادیه اروپا را افزایش بدهد و سیاست قیمت گذاری کنونی را تغییر بدهد؟ وقتی نتایج دور تعیین کننده مذاکرات ایران و گروه « شش» میانجی ها (پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل و آلمان) در روز 30 ماه ژوئن سال 2015 میلادی مشخص شود، از پاسخ به این سوال آگاه خواهیم شد. شایان ذکر است که یکی از شرایط امضای توافق جامع گروه « شش» و ایران لغو تمام تحریم های ضد ایرانی از جمله در بخش نفت است.
