نیکیتا خروشچف و جنگ هسته ای

پاییز سال 1962 میلادی جهان  به جنگ  هسته ای نزدیک شده بود.  ناگهان  سامانه موشکی  و بمب افکن های  اتمی  و زیردریایی های  اتمی شوروی در کوبا در  چند میلی سواحل آمریکا   ظاهر شدند.  این پاسخ  نیکیتا خروشچف، رهبر اتحاد شوروی به آمریکا بود که در سال 1961 میلادی   موشک های برد متوسط  دارای کلاهک های هسته ای آن کشور در ترکیه مستقر شد.  شعاع عمل موشک ها- تقریبا  2500 کیلومتر، امکان  رسیدن آنها به مسکو را فراهم می کرد.  رهبر شوروی این  خطر را توهین به خود تلقی کرد  و دست به اقدامات جوابیه زد.

سه سال قبل از این ماجرا  فیدل کاسترو  از  طریق انقلاب  به قدرت رسید.  ایالات متحده اختیارات او را برسمیت نشناخت و  دست به محاصره اقتصادی  کشور زد.  دولت کوبا از مسکو کمک خواست.  اتحاد شوروی به جای آمریکا  شکر کوبا را خریداری کرد.  تانکرهای نفت راهی کوبا شدند و بهترین  متخصصان  شوروی برای  ساخت کارخانه های صنعتی  به کوبا اعزام شدند. آمریکایی ها از چنین  چرخش حوادث خوششان نیامد  و  برای  سرنگونی فیدل کاسترو  نقشه کشیدند.

خروشچف  دفاع از کوبا در مقابل حمله آمریکا را وظیفه خود دانست.  موشک های آمریکایی در ترکیه برای او کابوس  شبانه شده بود.  رویدادهای بعدی مثل فیلم های « اکشن» پیشرفت کرد.  در سراسر تابستان سال 1962 میلادی   کشتی های باری  شوروی راهی  کوبا شدند.  در  این کشتی ها  دهها هزار  نظامی  تحت پوشش  متخصصان  غیر نظامی به کوبا می رفتند. در تانکر ها  موشک های شوروی با  کلاهک های هسته ای راهی کوبا شدند.  زیردریایی های اتمی آنها را همراهی می کردند.  عملیات  انتقال مخفیانه  واحدهای نظامی  به کوبا بصورت درخشانی  به انجام رسید.

آمریکایی ها فورا  متوجه موضوع نشدند.  وقتی فهمیدند چه خبر است  دست به اقدامات شدیدی زدند. یکی از آخرین کاروان ها  که موشک های  شوروی با کلاهک های هسته ای را حمل می کرد  توسط  کشتی های جنگی و  زیردریایی های  اتمی  نیروی دریایی آمریکا محاصره شد. این اوج  لحظه بحران کارائیب بود. اوج تشنج!  ملوانان روس و آمریکایی که برای نبرد آماده بودند می توانستند  از پشت دوربین، چشمان  دشمن را  ببینند. فرماندهان  زیردریایی های  اتمی دو کشور   انگشت  ها را روی دکمه اتمی به حالت آماده باش گذاشته بودند. اگر یکی از آنها از کوره بدر می رفت و هر نوع تیراندازی  تصادفی،  می توانست آغاز جنگ اتمی، پایان  جهان  بشود!

در آن زمان تماس مستقیم تلفنی بین رهبران شوروی و آمریکا برقرار نبود. شمارش  دقایق آغاز شده بود. رادیویی که در آمریکا شنیده می شد  تنها  کانال ارتباطی بود. بدین ترتیب خروشوف  از رادیو برای ارسال پیام فوری خود استفاده کرد.  رادیوی  مسکو  شرکت کننده  بحران کارائیب شد.  خروشوف،  پیشنهاد  حل و فصل مسالمت آمیز  درگیری را پیشنهاد کرد.  مذاکرات محرمانه آغاز شد.  نهایتا طرفین به  سازش رسیدند.  موشک های  آمریکایی در ترکیه و موشک های شوروی در کوبا دمونتاژ شدند.  در این میان، آمریکا بطور علنی  از  حمله به  جزیره آزادی  (کوبا) خودداری ورزید.

در زمان حکومت خروشوف،  اتحاد شوروی جهش های فضایی  به انجام رساند که در سراسر جهان  معروف شد.  اولین ماهواره  مداری زمین  و اولین پرواز انسان به  فضا.  آوریل سال 1961 میلادی  در میدان سرخ مسکو جمعیت زیادی  یوری گاگارین  اولین فضانورد جهان را مورد تحسین قرار دادند.  نیکیتا خروشوف  کنار او ایستاده بود.  او کلاهش را بالای سرش گرفته بود و  به نظر می رسید انوار خورشید از  تاسی سر شبیه به هندوانه اش به آسمان انعکاس یافته است. مردم فکر می کردند که زندگی روبراه است  و تا سال 1980 میلادی  همانطور که  رهبر سیاسی کشور اعلام کرده بود  عصر  سعادتبار کمونیسم فرا می رسد.

 در آن زمان  خیلی ها  حرف های خروشوف را باور می کردند.  زیرا  15 سال قبل، کشور پس از جنگ جهانی دوم  ویرانه ای بیش نبود.  هزاران شهر و کارخانه و کارگاه با خاک یکسان شده بود.  دستاوردهای  بیسابقه فضایی  معجزه ای باور نکردنی بود.  منطق خروشچف ساده بود:  اگر افراد شوروی   از قدرت  پرواز به فضا برمی آیند از عهده  ساخت کمونیسم  نیز برمی آیند. پیروزی سال 1945 میلادی  در  جنگ سنگین و دشوار با آلمان فاشیست  و  احیای  کشور در سالهای مابعد جنگ  تحت رهبری  خروشچف، جانشین استالین  پیش رفت.

استالین تقریبا 30 سال حکومت کرد. قدرت او بی حد و مرز  و اساسی بود  و  بعلاوه بر  ترس و ترور عمومی پیش برده می شد.  تمام پیروزی ها  و شاهکارها نه به اسم ملت، بلکه استالین نوشته شده بود. استالین در سال 1953 میلادی درگذشت.  سه سال بعد نیکیتا خرچشوف « کیش شخصیت» استالین را مورد انتقاد شدید قرار داد.  در گزارش او برای نخستین بار از  سرکوب های جمعی استالینی  صحبت شد که بر سرنوشت میلیون ها  نفر  تأثیر گذاشت.  خروشوف  بسیاری از افراد بیگناه  را که در سالهای گذشته به دلایل سیاسی زندانی شده بود، از اردوگاه ها و  زندان ها آزاد کرد.

خروشوف از سفرهای خارجی  خیلی خوشش می آمد و در اولین سالهای حکومت خود  به کشورهای زیادی سفر کرد. در سال 1955 میلادی  سفر تاریخی او به  هند  و سفر جوابیه  جواهر لعل نهرو  به اتحاد شوروی  انجام شد.  خانه فرهنگی شوروی در  دهلی،  بمبی و مدرس و کلکته  گشایش یافت.  در اتحاد شوروی  توجه زیادی به فرهنگ هند  و  سینمای هند مشاهده شد.  بلافاصله  250 فیلم  خریداری شد. جشنواره هند در  مسکو  مورد استقبال بیسابقه ای قرار گرفت.

دمکراتیزه کردن  خروشچفی  که آن را « ملایم شدن مناسبات» نامیدند فقط با افشای « کیش شخصیت» استالین همراه نبود. او سانسور دولتی را ملایم کرد.  نویسندگان، نمایشنامه نویسان  و کارگردانان سینما  از آزادی بیشتری در مقایسه با  دوران گذشته برخوردار شدند.  جمعیت زیادی در  مجالس شعرخوانی جمع می شدند.  همه چیز خیلی رمانتیک بود.  خروشچف  از علایق خاص خود برخوردار بود.  با وجود کاهش سانسور، نقاشانی را که در سبک آوانگارد  کار می کردند مورد سرزنش قرار می داد.  برخورد خروشوف نسبت به  سنن  مذهبی نیز خودویژه بود.  آنها جایی در برنامه  ساخت کمونیسم او نداشتند.  خروشچف کلیساها را بست.  در سخنرانی های  علنی  با اطمینان می گفت که بزودی  آخرین کشیش باقیمانده را  نشان خواهند داد.

خروشچف بارها  در سخنرانی های خود از رسیدن و جلو زدن از آمریکا صحبت می کرد.  در بعضی از عرصه های  علمی — فنی  پیشرفت واقعا  مشاهده شد.  بعلاوه جهش فضایی، در  فهرست دستاوردهای  اتحاد شوروی  می توان از اولین یخ شکن اتمی  و اولین نیروگاه اتمی جهان نام برد.  اما وضع در رابطه با افزایش رفاه  ساکنان تا سطح آمریکایی ها، بدتر بود.  تلاشهای ناکام  خروشچف جهت  اصلاح دستگاه  اداری و اقتصاد  موجب بحران های جدی اوایل دهه 1960 میلادی شد.

اصلاحات کشاورزی او  نا موفق تر از همه بود. یکی از آنها در بین مردم «  تب ذرت» نام گرفت.  خروشچف با مطالعه تجربه آمریکا ، به این نکته توجه کرد که بیش از یک سوم مزارع  آمریکا، مزارع  پرورش ذرت هستند. او فکر کرد که موفقیت  مزرعه داران آمریکایی در این نکته نهفته است. رهبر  شوروی در تلاش برای رسیدن و جلو زدن از آمریکا، برنامه چند ساله  افزایش زمین های زیر کشت ذرت  در  سراسر خاک اتحاد شوروی را طراحی کرد.  در مناطق جنوبی کشور  محصول خوب بود، اما در  مناطق مرکزی و شمالی کشور به علت  شرایط آب و هوایی محصول خیلی بد بود.  وضعیت مضحکی بروز کرد.  مساحت زمین هایی که برای کشت  محصولات سنتی  در نظر گرفته  شده بود کاهش یافت  و ذرت ها  هم نمی خواستند رشد کنند.

در سال 1963 میلادی  اتحاد شوروی برای نخستین بار مجبور به خرید  غله از خارج شد.  کشور با بحران  محصولات غذایی روبرو شد.  در بعضی از مناطق  اعتراضات مردمی  برگزار شد. اکتبر سال 1964 میلادی  در جلسه فوری  حزب کمونیست، خروشچف را از  رهبری برکنار کردند.  نیکیتا خروشچف پس از بازنشستگی بندرت در مقابل مردم ظاهر می شد.خاطرات چند ساله خود را ضبط می کرد و در قطعه زمین کوچک خود ذرت می کاشت.  ذرت های او خوب رشد کردند.

اِرنِست نِایزوستنی  مجسمه ساز مشهور  مجسمه یادبود روی قبر او را ساخت.  او از جمله هنرمندان  آوارنگارد بود که  در زمان خروشچف مورد سرزنش قرار گرفت.  اما پس از استعفای او ، مجسمه ساز  یکی از معدود کسانی بود که به دیدن رهبر کشور می فت و حتی با او دوست شد.  مجسمه یادبود از مرمر سفید و سیاه ساخته شده است. انتخاب این سنگ دو رنگ را می توان  به اشکال مختلف  تفسیر کرد.  به عنوان مثال،  مبارزه نیکی و شر  که در قلب خونگرم ترین و جنجالی ترین سیاستمدار  اواسط قرن بیستم  جریان داشت.