بیش از یک میلیون و سیصد هزار نفر ، 6200 واحد و تشکل ، تعداد بیشمارعملیات های موفقیت آمیز و گسترده ، ده ها بخش غیر فعال آلمانی. آنها با دست های خالی با اشغال گران فاشیست می جنگیدند و با سرنیزه ها و چنگال راه های آهن را از بین برده و قطارها را تخریب می کردند. بدون آنها پیروزی حاصل نمی شد. آنها پارتیزان ها بودند کسانی که همراه با ارتش سرخ تا آخرین لحظه با هیتلر جنگیدند.
در ابتدا جنبش پارتیزانی ، خود محور و نامنظم بود آنها تنها افرادی بودند که با دشمن مبارزه می کردند. بدون آمادگی نظامی ، مهارت نقشه کشی ، کاربرد اسلحه و حتی ارتباط با "سر زمین بزرگ". زمستان سال های 41-42 سخت ترین زمان برای پارتیزان ها بود ، تنها 15 درصد از آنها جان سالم به در بردند. اما هیچ چیز نتوانست آتش مقاومت آنها را خاموش کند. 28 ژوئن سال 1941 ،فرمان بازسازی کل کشور به ریل های نظامی صادر شد و در خصوص لزوم سازمان دهی و حمایت از جنبش های پارتیزانی سخن به میان آمد. یوری روبتسوف ، دکتر علوم تاریخی و پروفسور دانشگاه نظامی وزارت دفاع روسیه می گوید:
اگر روستای کسی را آتش بزنند ، بچه ها و خانواده اش ، همسر و شوهرش را بکشند، طبیعتا این فرد نمی اندیشد ، مسلح می شود و یا فقط با تبر به جنگ اشغالگران می رود. فعالیت های خود مختار جنبش پارتیزانی به سازمانی جدی تبدیل شد: به ریاست گروه ها ، واحد ها و بعدا گردان ها نظامیان حرفه ای گماشته شدند. یا به طور ویژه کارکنان سازمان های امنیت دولتی ، افرادی که به طور حرفه ای به این کار می پرداختند، انتخاب شدند. و جنبش پارتیزانی عملیات های را انجام می داد که جنبه ی استراتژیک داشت.
یوری روبتسوف می گوید: در نبرد مشهور کورسک در تابستان سال 1943 و حمله ی ارتش شوروی به لووبرژنی اوکراین ، عملیات پارتیزانی گسترده ای با نام " جنگ ریلی" هماهنگ شده بود ، این نبرد از سوم اوت تا پانزدهم سپتامبر سال 1943 ادامه داشت:
تقریبا 170 واحد و تشکل پارتیزانی ، یعنی تقریبا 100 هزار نفر همزمان به خطوط راه آهن دشمن در مساحت بزرگی حمله کردند. 1000 کیلومتر در جبهه مقدم و 750 کیلومتر در عمق منطقه همزمان در سه جمهوری یعنی بلاروس ، اوکراین و روسیه. تقریبا 1500 کیلومتر منفجر شد. بعلاوه قطارها ، مخازن سوخت نیز نابود شدند و پل ها را خراب کردند. در جریان " جنگ ریلی" آلمان ها از جبهه 26 عقب نشینی کردند.
" جنگ ریلی" آنقدر موفقیت آمیز بود که در سپتامبر همان سال یک عملیات مشابه با نام " کنسرت" نیز صورت گرفت. تقریبا 200 تشکل پارتیزانی که تعدادشان به 120 هزار نفر می رسید در آن شرکت کردند و در نهایت در دسامبر سال 43 ، سومین عملیات پارتیزانی با نام " کنسرت زمستانی " انجام شد. موفقیت پارتیزان ها آنچنان بود که آنها با نیروهای خود عملا کل ارتش را نابود کردند. میخاییل میاخکوف ، رئیس بخش علمی انجمن تاریخی — نظامی روسیه تاکید می کند:
طی سال های جنگ ، بیش از یک میلیون سرباز فاشیست ، چهار هزار تانک و بیشتر از هزار هواپیما نابود شده ، آسیب دیده و اسیر شدند. آلمان ها البته سعی داشتند که جنبش پارتیزانی را از بین ببرند. واحد های پارتیزانی تقلبی را سازمان دهی کردند که به عنوان ارتش سرخ آتش برافروخته ، قتل عام کرده و از مردم محلی سرقت می کردند. برای هر کشته یا پارتیزان دزیده شده به ساکنین محلی که او را تحویل دهند 6 هکتار زمین یا 6 گاو و یا 20 بطری ودکا می دادند.
وفاداری میهن پرستان باارزش تر از دستور فرماندهی آلمانی بود. زمین و ودکا بسیار ناچیز بودند. میهن ارزشمند است. پارتیزان ها در کل محدوده ی اتحاد جماهیر شوروی ، روسیه ، بلاروس، اوکراین و بالتیک و هم چنین در قفقاز بودند. در جنبش های ضد فاشیستی مقاومت در محدوده ی سایر کشورها بیش از 40 هزار نفر با ملیت شوروی شرکت می کردند. سهم پشتیبانی پارتیزان ها در پیروزی را نمی توان اندازه گرفت و یا ارزیابی نمود. و نباید آنرا فراموش کرد.
