مطابق این قطعنامه، لازم نیست تمام اعضای شورای امنیت برای بازگشت تحریمها رأی مثبت دهند؛ بلکه صرفاً کافی است یکی از اعضای دائم آن ادعای "عدم پایبندی اساسی" ایران را مطرح کند.
اکنون طرف های اروپایی برجام مدتهاست که ایران را به فعالسازی این مکانیسم تهدید می کنند و باید دید آیا این تهدید عملی خواهد شد یا خیر؟
اشکان ممبینی کارشناس مسائل بینالملل، در این زمینه به خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت: مکانیسم ماشه یا همان Snapback، از ابتدای درج در قطعنامه 2231 شورای امنیت بهعنوان ابزاری یکجانبه و غیرمنصفانه شناخته شد. این سازوکار در ظاهر برای تضمین اجرای تعهدات طراحی شده بود، اما در عمل بیشتر به یک ابزار فشار و تهدید علیه ایران تبدیل شد.
کافی است یکی از طرفهای توافق ادعای نقض تعهدات کند تا تحریمهای گذشته بدون نیاز به رأیگیری دوباره بازگردند. چنین سازوکاری آشکارا برخلاف اصول حقوق بینالملل و رویههای معمول در شورای امنیت است و به همین دلیل از همان آغاز مورد انتقاد شدید قرار گرفت.
وی افزود: اکنون اروپا بار دیگر تهدید به استفاده از این سازوکار کرده است. این در حالی است که ایران بارها تأکید کرده، طرفهای اروپایی صلاحیت قانونی برای فعالسازی مکانیسم ماشه را ندارند.
حتی در زمان اقدام یکجانبه آمریکا نیز همین کشورها اعلام کردند که واشنگتن پس از خروج از برجام، حقی برای استفاده از این بند ندارد. بنابراین اکنون اگر اروپا بخواهد همان راه را برود، در واقع در حال ارتکاب تناقضی آشکار و یک خطای راهبردی است. بهویژه آنکه وقتی اروپا به تعهدات خودش در برجام عمل نکرده و عملاً از اجرای تعهدات اساسی شانه خالی کرده، دیگر فاقد صلاحیت برای بهرهگیری از سازوکارهای همین توافق است.
در واقع، طرفی که خود ناقض برجام بوده، نمیتواند مدعی استفاده از حقوق ناشی از آن باشد.اشکان ممبینی کارشناس مسائل بینالملل،ضمن تاکید بر اینکه اروپا و آمریکا با وجود اختلافات متعدد در عرصههای بینالمللی، در مسئله فشار بر ایران هم نظر هستند، بیان کرد:آنها میکوشند با تهدید به بازگرداندن تحریمهای شورای امنیت، ایران را وادار به عقبنشینی کنند. اما واقعیت آن است که ایران تحت سختترین تحریمهای یکجانبه آمریکا قرار دارد و بازگشت تحریمهای سازمان ملل تغییر جدی در شرایط کنونی ایجاد نمیکند.
22 ژوئیه, 18:03
شرکتها و بانکهای بینالمللی سالهاست به دلیل فشارهای واشنگتن همکاری خود را با ایران محدود کردهاند و اقتصاد ایران نیز با اتخاذ سیاستهای اقتصاد مقاومتی، تنوعبخشی به روابط خارجی و اتکا به ظرفیتهای داخلی، خود را با این شرایط وفق داده است. از همین رو، مکانیسم ماشه بیش از آنکه ابزاری واقعی برای تغییر معادلات باشد، کارکرد روانی و تبلیغاتی دارد.وی تاکید کرد:دستگاه دیپلماسی ایران نیز با درک دقیق همین واقعیت، از مدتها پیش این موضوع را در دستور کار قرار داده و رایزنیهای گستردهای با شرکای راهبردی خود داشته است. تهران بارها اعلام کرده که تهدید اروپا برای استفاده از مکانیسم ماشه نهتنها غیرقانونی است، بلکه در عمل نیز بیاثر خواهد بود. گفتوگوهای اخیر ایران با چین و روسیه در همین راستا صورت گرفته و این دو قدرت جهانی نیز آشکارا موضعی مشابه اتخاذ کردهاند.
همصدایی ایران، چین و روسیه علیه اسنپبک، اهمیت زیادی دارد زیرا نشان میدهد که غرب قادر به ایجاد اجماع جهانی برای فشار بر ایران نیست.
اشکان ممبینی کارشناس مسائل بینالملل، در ادامه از پیش نویس طرح روسیه در شورای امنیت برای جلوگیری از سو استفاده از مکانیسم ماشه سخن گفت و اظهار داشت: روسیه به تازگی پیشنویسی در شورای امنیت مطرح کرده که هدف آن تمدید قطعنامه 2231 و در عین حال جلوگیری از سوءاستفاده غربیها از مکانیسم ماشه است. این ابتکار، اگرچه هنوز در حال بررسی است، نشاندهنده آن است که مسکو به خوبی از پیامدهای سوءاستفاده از این سازوکار آگاه است و میخواهد جلوی بهرهبرداری سیاسی اروپا و آمریکا را بگیرد. ایران نیز با دقت این روند را پیگیری میکند و همانطور که مقامات کشور گفتهاند، نسبت به آثار منفی احتمالی آگاه است، اما اجازه نخواهد داد این تهدید ساختگی به ابزار فشار روانی علیه مردم تبدیل شود.
وی افزود:واقعیت این است که مکانیسم ماشه از همان ابتدا نه برای "حفظ توافق"، بلکه برای "اعمال فشار" طراحی شد. غرب میخواست این ابزار همواره بهعنوان شمشیری بالای سر ایران باقی بماند تا هر زمان لازم دید، از آن برای تهدید و امتیازگیری استفاده کند.اما تجربه سالهای اخیر نشان داده است که این تهدید فاقد کارایی واقعی است. نه در اقتصاد ایران شوک تازهای ایجاد میکند، نه در عرصه سیاسی قادر به تغییر مسیر تهران است، و نه در جامعه ایران توان ایجاد ترس و ناامیدی گسترده دارد. مردم و فعالان اقتصادی ایران در سالهای اخیر بارها با چنین تهدیداتی مواجه شدهاند و امروز اثر روانی آنها بسیار کمتر از گذشته است.
نکته اساسی اینجاست که دشمنی اروپا و آمریکا با ایران ریشه در ماهیت مستقل و مقتدر سیاست خارجی جمهوری اسلامی دارد. آنها نمیتوانند بپذیرند که کشوری در منطقه غرب آسیا بدون تبعیت از اراده قدرتهای غربی مسیر خود را طی کند و با تکیه بر ظرفیتهای داخلی و همکاریهای راهبردی با شرق، جایگاه منطقهای و بینالمللی خود را تثبیت نماید.
بنابراین با ابزارهایی مانند مکانیسم ماشه تلاش میکنند مانع این مسیر شوند.اما تجربه نشان داده که ایران هرگز اجازه نداده سیاستهایش از بیرون دیکته شود و امروز نیز چنین اجازهای نخواهد داد.وی در پایان تاکید کرد:تهدید اروپا به فعالسازی مکانیسم ماشه نهتنها غیرقانونی و بیاساس است، بلکه اثربخشی واقعی نیز ندارد.
این اقدام بیشتر نشانه درماندگی غرب در برابر ایستادگی ایران است تا نمایش قدرت. ایران با حمایت و همراهی چین و روسیه، مسیر استقلال و اقتدار خود را ادامه خواهد داد و مکانیسم ماشه چیزی بیش از یک ابزار تبلیغاتی و روانی برای فشار بر ملت ایران نیست. آینده نشان خواهد داد که این ابزار پوسیده دیگر توان به زانو درآوردن ایران را ندارد و همانگونه که پیشتر ناکام ماند، این بار نیز به نتیجه نخواهد رسید.