اسپوتنیک مقاله ای تحلیلی را که توسط دکتر نجم الدین آجار، رئیس گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشکده اقتصاد و علوم اداری دانشگاه ماردین آرتوکلو ترکیه برای AA (Anadolu) نوشته شده مورد توجه شما قرار می دهد: یکی از بارزترین لحظات بیانیه پایانی پانزدهمین اجلاس بریکس، دعوت امارات و عربستان سعودی به این اتحادیه بود. اگرچه روند پذیرش به عضویت هنوز به طور رسمی پایان نیافته است، اما این رویداد شایان توجه ویژه است.
تعهد کشورهای خلیج فارس به نظم لیبرال جهانی
پس از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده "سیستم برتون وودز" را ایجاد کرد که نوعی تنظیم کننده نظم اقتصادی جهانی است. و کشورهای خلیج فارس با فروش نفت به دلار، از تبدیل آن به ارز ذخیره جهانی حمایت کردند. در همان زمان، این کشورها سهم قابل توجهی در گسترش نظم اقتصادی نئولیبرالی در کشورهای جهان سوم، به ویژه در خاورمیانه داشتند. زمانی که کشورهای جهان سوم پس از تحریم نفتی سال 1973 مجبور به مراجعه به صندوق بین المللی پول و بانک جهانی شدند، اصلاحات نئولیبرالی در ازای دریافت وام بر آنها تحمیل شد. بسیار قابل توجه است که مدیر "صندوق ترویج نفت" که به این کشورها وام می داد، شهروند سعودی بود که توسط دولت عربستان منصوب شده بود. عربستان سعودی نیز حامی اصلی سیاست انفتاح در مصر بوده است.
در آن زمان رژیم سعودی از یک سو با چالش های ایدئولوژیک دولت های جمال عبدالناصر، آیت الله خمینی و صدام حسین دست و پنجه نرم می کرد و از سوی دیگر با مخالفان داخلی روبرو بود. ریاض مجبور شد با تضمین تمامیت ارضی عربستان و امنیت رژیم که توسط ایالات متحده ارائه شده بود، با غرب وارد عمل شود.
جستجوی جایگزین
اما در دهه 2010، تحولات اساسی در بازارهای جهانی انرژی، واشنگتن را از وابستگی به هیدروکربن های خلیج فارس رها کرد. علاوه بر این، در دهه 2010، ایالات متحده مجبور شد تمرکز خود را به منطقه آسیا و اقیانوسیه تغییر دهد تا چین را مهار کند. به این ترتیب، کشورهای خلیج فارس در نهایت اولویت در سیاست خارجی و جایگاه امنیتی در آمریکا را از دست دادند.
علاوه بر این، توسعه اقتصادی در این دوره به یک حوزه اولویت برای کشورهای خلیج فارس تبدیل شد. بله، آنها ارباب بازارهای انرژی جهان بودند. اما سرمایه گذاری های کلان در منابع انرژی های تجدیدپذیر و انقلاب شیل در جهان، این کشورها را ملزم به توسعه پروژه هایی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد و رهایی از وابستگی به نفت کرده است. این پروژه ها مانند ثبات منطقه ای به اندازه کافی مورد حمایت کشورهای غربی قرار نگرفت.
چرا کشورهای خلیج فارس به بریکس پیوستند؟
و این بریکس است که به کشورهای حاشیه خلیج فارس نوید دستاوردهای استراتژیک در این دو حوزه اساسی - امنیت و توسعه اقتصادی را می دهد.
برای سال‌ها، کشورهای خلیج فارس بزرگترین مصرف‌کنندگان صنایع دفاعی آمریکا بوده‌اند. اکنون آمریکا نه تنها تلاش می کند نقش خود را در امنیت منطقه کاهش دهد، بلکه شرایط سیاسی را برای فروش تسلیحات نیز مطرح می کند. و اما چین که مشتاق سرمایه گذاری های کلان در توسعه اقتصادی کشورهای خلیج است، شرایط سیاسی را برای توسعه همکاری های نظامی تحمیل نمی کند و در امور داخلی کشورهای دیگر دخالت نمی کند. پکن در حال حاضر بزرگترین مصرف کننده نفت از منطقه خلیج فارس و همچنین بزرگترین سرمایه گذار و شریک تجاری آن است. به عنوان مثال، حجم تجارت بین چین و عربستان سعودی به طور قابل توجهی بیشتر از حجم تجارت بین ایالات متحده و عربستان سعودی است.
نظم اقتصادی لیبرال مبتنی بر به رسمیت شناختن ارتباط بین توسعه اقتصادی و فرهنگ دموکراتیک است. بنابراین، بلوک غرب با ارائه کمک به توسعه اقتصادی، دستورالعمل های خود را برای اصلاحات دموکراتیک تحمیل می کند. با این حال، تمرکز بر انجام چنین اصلاحاتی در منطقه، امتیازات دودمان ها و سلسله ها را تهدید می کند.
شور و شوق کشورهای خلیج فارس برای پیوستن به بریکس، جامعه ای اقتصادی که توسط قدرت های ضد غربی مانند چین و روسیه رهبری می شود، در مفاهیم امنیت و توسعه اقتصادی پنهان است. چین و روسیه آماده پذیرش مسئولیت در معماری امنیتی منطقه هستند. علاوه بر این، در بلوک تحت رهبری این دو کشور، اصلاحات سیاسی شرط توسعه اقتصادی نیست. اینها عوامل اصلی جذابیت بریکس برای کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند.