از زمان آغاز بحران اوکراین، کشورهای غربی تلاش گسترده‌ای برای اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه کردند. بخشی از این تحریم‌ها به حوزه انرژی مرتبط می‌شد که از همان زمان به نوعی خودزنی به خصوص برای کشورهای اروپایی تعبیر شد. به عنوان مثال، کشورهای غربی سقف قیمتی برای نفت روسیه در نظر گرفتند و قصد داشتند با استفاده از قدرت بازار خود در بخش‌های کشتیرانی و بیمه، این سطح قیمتی را در سطح بین‌المللی اعمال کنند. با این حال گذر زمان نشان داد که تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه با موفقیت چندانی مواجه نبوده‌اند. این امر به خصوص برای کشورهای اروپایی در حوزه انرژی کاملاً مشخص است.
اخیراً هفته نامه اشپیگل، به یک واقعیت تلخ اشاره کرده که نه تنها برای اروپایی‌ها جذاب نیست بلکه تمام تبلیغات ضد روسی آن‌هارا نیز زیر سوال می‌برد. این هفته نامه به اطلاعاتی دست یافته که نشان می‌دهد اگر چه آلمان به دلیل بحران اوکراین، واردات مستقیم نفت خود از روسیه را متوقف کرده اما همچنان به واردات مقادیر زیادی نفت روسیه از طریق هند ادامه می‌دهد. مطابق با ارقام منتشر شده توسط اداره آمار فدرال آلمان، واردات فرآورده های نفتی این کشور از هند در هفت ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از دوازده برابر شده است و ارزش آنها از تنها 37 میلیون یورو در هفت ماه اول سال 2022 به 451 میلیون یورو از ژانویه تا ژوئیه 2023 افزایش یافته است. چنین امری به این معناست که کشورهای اروپایی ناگزیر شده‌اند انرژی را با قیمت و هزینه حمل بیشتری نسبت به گذشته و البته از همان منبع قدیمی یعنی روسیه تهیه کنند.
به نظر می‌رسد گذر زمان بیش از هر عامل دیگری آثار مداخله مخرب اروپا در بحران اورکراین را آشکار می‌سازد. زیرا با وجود آنکه کشورهای اروپایی موفق شدند زمستان سال گذشته را پشت سر بگذارند، اینک یکبار دیگر در آستانه فصل سرد قرار دارند و نه تنها باید برای مصارف خانگی به فکر تأمین انرژی مورد نیاز باشند بلکه در حوزه‌های صنعتی نیز با چالش‌هایی مواجه شده‌اند. یکی از چالش‌های عمد در حوزه انرژی به پدیده انتقال پایه انرژی مصرفی مرتبط می‌شود که می‌تواند بسیاری از شرکت‌ها و صنایع وابسته به نفت و گاز را در کشورهای اروپایی تحت تأثیر قرار دهد.
با وجود تلاش‌های گسترده اروپا برای گام برداشتن در مسیر تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و همچنین متنوع کردن منابع و مسیرهای واردات انرژی‌های فسیلی اما این قاره همچنان با چالش‌های متعددی در این حوزه مواجه است. زیرا در وهله نخست، اروپا هنوز نتوانسته منبع قابل اعتنایی که بتواند جایگزین نفت و گاز وارداتی از روسیه شود، پیدا کند. در وهله دوم، اکثر شرکت‌ها و صنایع در کشورهای غربی بر مبنای استفاده از انرژی‌های فسیلی بنا شده‌اند و عدم یافتن منابع جایگزین برای نفت و گاز روسیه می‌تواند فعالیت آنها را دچار اختلال کند.
راهکاری که اکثر دولت‌های اروپایی برای جلوگیری از این اختلال در نظر گرفته‌اند، مبتنی بر تغییر انرژی مصرفی از انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر است. با این حال تغییر انرژی مصرفی برای اکثر شرکت‌های تجاری و صنعیت آنها کار ساده‌ای نخواهد بود. زیرا نیازمند تجدیدنظر اساسی در زیرساخت‌ها و همچنین سرمایه گذاری های کلان در حوزه انرژی‌های نو است. این در حالیست که اگر این شرکت‌ها بخواهند مطابق با سیاست انرژی دولت‌های خود پیش بروند، ممکن است دچار ضررهای اقتصادی قابل توجهی شوند. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های صنعتی بر این باورند که گام برداشتن در مسیر تغییر انرژی مصرفی می‌تواند قدرت رقابت آنها را در بازارهای داخلی و خارجی کاهش دهد و حتی به ورشکستگی بکشاند.
در آلمان که قوی‌ترین و مهم‌ترین اقتصاد اروپا محسوب می‌شود، اتاق‌های بازرگانی و صنایع اعلام کرده‌اند که شرکت‌های این کشور توان چندانی برای تغییر انرژی مورد نیاز خود ندارند. اکثر شرکت‌های تجاری و صنعتی آلمانی معتقدند تغییر انرژی مصرفی بیش از آنکه برای آنها حاوی فرصت باشد، دارای تهدیدهایی است که می‌تواند رقابت‌پذیری آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
طبق یک نظرسنجی، بیش از نیمی از 3 هزار و 500 شرکت مورد بررسی ازسوی اتاق‌های بازرگانی و صنایع آلمان، گذار به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و دور شدن از گاز روسیه را موجب تأثیرات بسیار منفی بر تجارت خود عنوان کرده‌اند. در این بین تنها 13 درصد از شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که این گذار می‌تواند برای آنها مثبت باشد. این نظرسنجی نشان می‌دهد که در بخش‌های انرژی‌بر، از هر چهار شرکت، سه شرکت خود را تحت تأثیر شرایط منفی یا بسیار منفی از انتقال انرژی می‌بیند. بی‌تردید با توجه به اهمیت فراوان بخش‌های صنعتی برای آلمان به‌عنوان نقطه قوت تجارت این کشور، این ارقام هشدار دهنده هستند.
مسئله مهم دیگری که در اقتصاد کشورهای اروپایی به وجود آمده، افزایش تمایل شرکت‌های تجاری و صنعتی به خروج از اقتصاد این کشورها است. به عنوان نمونه در آلمان به عنوان مهترین اقتصاد قاره اروپا، حدود یک‌سوم شرکت‌های صنعتی قصد دارند تولید خود را به خارج از این کشور منتقل کنند یا تولید خود را در داخل کاهش دهند. بی‌تردید این روند می‌تواند به سایر کشورهای اروپایی نیز تسری پیدا کند و درصد شرکت‌هایی که قصد خروج یا ترک این کشورها را دارند، افزایش یابد. چنین امری یک روند نگران‌کننده برای اقتصاد کشورهای اروپایی محسوب می‌شود و می‌تواند چالش‌های متعددی از جمله کارآیی اقتصادی و افزایش بیکاری را در پی داشته باشد.
تغییر انرژی مصرفی در حوزه تجاری و صنعتی علاوه بر آثار منفی اقتصادی و کاهش قدرت رقابت‌پذیری شرکت‌های تجاری و صنعتی، دارای پیامدهای سیاسی زیادی نیز است. چنانکه هم اکنون اعتماد بخش‌های تجاری آلمان به سیاست انرژی دولت این کشور به پایین‌ترین حد خود رسیده است. در واقع شرکت‌های تجاری و صنعتی تصور می‌کنند قربانی سیاست‌های نادرست دولت این کشور در خصوص جنگ اوکراین و کاهش انرژی وارداتی از روسیه شده‌اند.
نکته مهم دیگری که در این خصوص وجود دارد، مسئله تأمین پایدار انرژی است. چنانکه هم اکنون بسیاری از شرکت‌های اروپایی به‌شدت نگران عرضه ناکافی انرژی، حتی در میان‌مدت و بلندمدت هستند. چنین امری می‌تواند بی‌ثباتی گسترده‌ای در سیاستگذاری‌ها و برنامه ریزی های درازمدت برای شرکت‌های تجاری و صنعتی پدید آورد.
بر این اساس دولت‌های اروپایی به منظور حفظ شرکت‌های تجاری و صنعتی ناگزیرند تا حد ممکن هزینه‌های اضافی برای دسترسی آنها به انرژی را کاهش دهند و همچنین شرایطی را ایجاد کنند که در آن، تأمین پایدار انرژی نیز امکانپذیر باشد. زیرا اغلب شرکت‌های تجاری و صنعتی در اروپا نه قادر به تغییر مبنای انرژی مصرفی خود هستند و نه چنین امری را برای خود سودآور تلقی می‌کنند. به همین دلیل ممکن است نوع نگرش شرکت‌های تجاری و صنعتی بر رویکرد دولت‌های اروپایی همچون آلمان به جنگ اوکراین تأثیر بگذارد و نحوه تعامل آنها با روسیه دچار دگرگونی هایی شود.