ایالات متحده باز هم غافلگیر شده است

اسپوتنیک، مجله فارین پالیسی چاپ ایالات متحده آمریکا: ماه گذشته، رئیس جمهور ولادیمیرزلنسکی تقریبا یک هفته را در جده (عربستان سعودی) و هیروشیما (ژاپن) گذراند. هدف او جلب حمایت چهار کشور بی طرف اصلی برزیل، هند، اندونزی و عربستان سعودی از اوکراین بود.

اگر در باره شمال جهانی صحبت کنیم، به استثنای روسیه، این کشورها (فرانسه، آلمان، ژاپن، کره جنوبی و سایرین) در منطقه جذب ایالات متحده هستند و اهرم های نفوذ خود را ندارند.اما کشورهای متوسط جنوب جهانی (برزیل، هند، اندونزی، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی و ترکیه)، اگرچه ضعیف تر از دو ابرقدرت جهانی - ایالات متحده و چین هستند، این اواخر نفوذ خود را در ژئوپلیتیک افزایش داده‌اند.

این کشورها عضو گروه 20 هستند، در مدار کسی نیستند و فعالانه در ژئوپلیتیک و اقتصاد جهانی درگیر هستند. به دلیل همه این شرایط، آنها می توانند به عنوان فشارسنج روندهای ژئوپلیتیک در جنوب جهانی عمل کنند.

در طول جنگ سرد، جهان به بلوک های مخالف تقسیم شد. دوران تک قطبی بعدی ایالات متحده تقریباً همه این کشورها را ایجاب می کرد که تا حدی به واشنگتن وفادار باشند. اما با رویارویی امروز چین و آمریکا و جهانی‌ زدایی که در دو دهه گذشته شتاب بیشتری گرفته است، همه قدرت‌های متوسط فضای بیشتری برای مانور دارند.

فرآیندهای جابجایی زنجیره های تولید و عرضه، منجر به این واقعیت می شود که تعدادی از شرکت ها و روابط تجاری هم اینک به جنوب جهانی نقل مکان کرده اند. بهترین مثال هند است، زیرا شرکت‌های آمریکایی به طور فزاینده‌ای کارخانه‌هایی را در آنجا راه‌ اندازی می‌کنند و زنجیره‌های عرضه های جدیدی را از طریق آن ایجاد می‌کنند. پراکندگی بازارهای انرژی در سراسر مناطق به نفع عربستان سعودی است. ریاض در حال تبدیل شدن به یک مرکز مالی منطقه ای است.

هم آمریکا و هم چین به دنبال تبدیل کشورهای نوسان به متحد هستند. هنگامی که هند به گفتگوی چهار جانبه امنیتی پیوست، قدرت و نفوذ آن به طرز چشمگیری افزایش یافت. برزیل و اندونزی از تلاش های چین برای به دست آوردن قراردادهای معدنی کلیدی - به ویژه لیتیوم، نیکل و آلومینیوم - سود برده اند. کشورهای جنوب جهانی با اقتصادهای بزرگ و رو به رشد خود نیز در حال تقویت نفوذ خود در سیاست جهانی آب و هوا هستند. تنها استثنا، فناوری‌های بنیادی، از جمله نیمه‌رساناها، هوش مصنوعی، فناوری‌های کوانتومی، مخابرات 5G و بیوتکنولوژی است: در اینجا قدرت‌های متوسط قطعاً باید شرط بندی روشنی انجام دهند – یا در مورد ایالات متحده و یا در مورد چین.

کشورهای نوسان نقش مهمی در شکل دادن به افکار عمومی در مورد درگیری در اوکراین ایفا کرده اند. هر شش کشور روابط تجاری و دیگر روابط با روسیه را حتی قبل از شروع درگیری اوکراین حفظ یا گسترش دادند. و از همان آغاز درگیری، آنها از عرضه کمک نظامی به اوکراین خودداری کردند. مقابله با تحریم های غرب علیه روسیه - و در برخی موارد تضعیف آشکار آنها - به مهمترین نقش این کشورها در درگیری اوکراین تبدیل شده است.

کشورهای جنوب جهانی معتقدند که درگیری در اوکراین یک مساله اروپایی است که به منافع ملی آنها در توسعه، کاهش بدهی، امنیت غذایی، انرژی و غیره مرتبط نیست. این کشورها به روسیه کمک کردند تا ضربه تحریم ها را کم کند و در آینده نیز به این کار ادامه خواهد داد. کرملین تجارت را در سمت جنوب و شرق گسترش داده است و صندوق بینالمللی پول پیش بینی می کند که اقتصاد روسیه در سال جاری 0.7 درصد رشد خواهد کرد، که به معنای یک فلجی نیست که غرب به آن امیدوار بود.

نفوذ قدرت های متوسط جنوب جهانی نیز در ابتکارات میانجیگری به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به مذاکره کننده کلیدی برای معاملات غلات تبدیل شده است. لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهور برزیل، با ابتکار عمل خود دست اندر کار شد. به نظر می رسد هند در آینده تبدیل به یک مذاکره کننده قدرتمند شود. اندونزی و آفریقای جنوبی نیز به عنوان میانجی و حافظ صلح عمل می کنند.

در نهایت، تجربیات علمی و مهندسی انباشته شده در این کشورها، آنها را به کانون های بالقوه برای گسترش سلاح های هسته ای تبدیل می کند. ایران با چند گام تکنولوژیک می تواند به یک قدرت درآستانه هسته ای تبدیل شود.

دورنمای تبدیل شدن بریکس به سازمانی که به نفع جنوب جهانی صحبت می کند، چالشی آشکار برای غرب است. به ویژه با توجه به اینکه تاکنون 19 کشور دیگر تمایل خود را برای پیوستن به این گروه اعلام کرده اند. البته عربستان سعودی، برزیل، ترکیه (عضو ناتو)، هند و حتی آفریقای جنوبی هنوز روابط مهمی با کشورهای کلیدی غربی دارند. علاوه بر این، بریکس هنوز خود را به عنوان نیرویی قادر به توسعه و اجرای یک برنامه مشترک، ثابت نکرده است. با این حال، این خطر بسیار واقعی است که چین و روسیه بریکس توسعه یافته و همراه با آن کل جنوب جهانی را وادار به تسلیم کنند.

واشنگتن از کشورهای نوسان برای نشست اخیرG-7 دعوت کرد، اما این کافی نیست. بیگانگی جنوب جهانی به دلیل سیاست غرب علیه روسیه، واشنگتن را غافلگیر کرد. از زمان آغاز عملیات نظامی در اوکراین در فوریه 2022، ایالات متحده در حال بازی کردن گرگم به هوا است و حتی در این مورد نیز به هیچ وجه موفق نیست. اگر تنش ها بین ایالات متحده و چین به چیزی شبیه به جنگ سرد تبدیل شود، دولت های نوسان باید به این یا آن طرف بپیوندند.

می توان نتیجه گرفت که تنها الگوی قابل درک رفتار دولت های جنوب جهانی، مبارزه سازش ناپذیر برای منافع ملی است.

نویسنده: کلیفکوپچان(CliffKupchan)