آنچه مسلم است آغاز جنگ اوکراین و رفتار غرب در تعامل با آن بر روابط بین الملل، اتحاد و ائتلافهای بین المللی و معادلات سیاسی و نظامی جهان تاثیر گذاشت و شرایط جدیدی پدید آورد که فضای جنگ سرد را تداعی می کند و یک بار دیگر شبح جنگ با سلاحهای نامتعارف و ویران کننده را بر جهان مستولی کرد. این تحولات در منطقه خاورمیانه انعکاس زیادی داشت و شرایط این منطقه را تحت تاثیر قرار داد که به برخی از آنها می پردازیم.
1- اکنون جنگ اوکراین به جنگ گسترده ای بین روسیه و غرب تبدیل شده با قید نیابتی و سلاحهای تولیدی همه اعضای ناتو در جبهه اوکراین است که نشان از حضور آنها می دهد. این جنگ شبه جهانی ایجاب کرد تا موضعگیری نسبت به این جنگ نیز از طرف همه کشورهای جهانشفافتر شود و طبیعی است که قطب بندی جهانی جدیدی شکل گیرد.کشورهایی مانند ایران و سوریه ودیگر اعضای محور مقاومت که از قبل با روسیه همکاری داشتند با آغاز جنگ موضع روسیه را درک کردند و با صراحت اعلام کردند که پیمان ناتو با گسترش طلبی به سوی شرق عملا شعله این جنگ را روشن ساخت و روسیه را در برابر یک انتخاب آنهم جنگ قرار داد. جنگ اوکراین نه تها بر روبط محور مقاومت تاثیر منفی نگذاشت که حجم همکاری فیما بین را افزایش داد. اما در کنار این محور جبهه همپیمان با امریکا در منطقه دچار انشعاب شد. رژیم صهیونیستی ابتدا تلاش داشت تا در نقطه وسط قرار گیرد اما هشدارهای امریکا او را وادار کرد تا به صورت روشن در کنار امریکا قرار گیرد و کمک هایی نیز به صورت غیر مستقیم به رژیم زلنسکی تقدیم کند. تل اویو در نهایت ناچار شد شفاف و علنی در کنار واشنگتن در این جنگ قرار گیرد و این رفتار خصمانه از نگاه موسکو موجب شد تا دولت پوتین در واکنش دفتر آژانس یهودی در مسکو را ببندد. تیره شدن رابطه بین اسرائیل و روسیه، موضع مسکو را در برابر بحرانهای منطقه شفافتر کرد و طرفداری روشن مسکو از مردم فلسطین در چندین جلسه شورای امنیت نشان از این تغییر است. موضع مسکو در شورای حکام آژانس بین الملل هسته ای و محکومیت شدید تخلف امریکا از توافق هسته ای امضا شده میان ایران و مجموعه 5+1 و خروج از آن یک شاخص دیگری است که نشان از شفاف سازی موضع مسکو نسبت به همپیمانان خود در منطقه است. البته در این میان برخی کشورهای عربی همپیمان با امریکا در منطقه به ویژه اعضای شورای همکاری خلیج فارس مانند رژیم صهیونیستی عمل نکردند و با استفاده از فرصت پیش آمده تلاش داشتند تاجایی که ممکن است از تبعیت کامل از غرب خارج شده و در یک نقطه میانی متمایل به غرب مواضع خود را تعریف کنند.
2- با آغاز جنگ اوکراین کشورهای غربی به سرعت از سلاح تحریم های پی در پی و همه جانبه علیه مسکو استفاده کرده و تحریم صادرات نفت و گاز روسیه را در اولویت قرار دادند و سپس برای آن سقف قیمتی پایینی نیز اعلام کردند. گرچه این سیاست یک بحران عظیم انرژی در سطح بین المللی به ویژه در اروپا پدید آورد اما غرب تاکنون علیرغم همه بحرانهای ناشی از این رفتار همچنان با اعلام تحریم های جدید از به کارگیری این سلاح دست نکشیده است. طبیعی است که در چنین شرایطی قیمت نفت بالا رود و غرب مانند همیشه از عربستان و دیگر کشورهای عرب صادر کننده نفت درخواست کند که با بالا بردن سطح تولید نفت قیمت آن را پایین آورند. اما این بار دولتهای عربی به امریکا پاسخ منفی دادند و برای اولین بار منافع ملی خود را قربانی امریکا نکردند. همزمانی این مساله با اجلاس اوپک پلاس بود که در برگیرنده کشورهای صادر کننده نفت اوپک و غیر اوپک است و تصمیم جدید این سازمان برای کاهش تولید دو میلیون بشگه نفت در سال آتی (2023) برای حفظ سطح قیمت نفت در بازار جهانی، امریکا را به شدت عصبانی کرد و بایدن رئیس جمهور امریکا را به تهدید همپیمانانش واداشت. واشنگتن از عربستان خواست که فورا از این توافق خارج شود و سطح تولید نفت خود را افزایش دهد اما ریاض در پاسخ اعلام کرد که این تصمیم فردی نیست بلکه جمعی است و این کشور به تصمیمات اوپک پلاس احترام خواهد گذاشت و به آن پایبند خواهد بود. این تصمیم نشان داد که عربستان و به تبع آن دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس از دیکته های امریکا فاصله گرفته و حاضر نیستند بر خلاف تعهدات و منافع خود اقدام کنند.
3- همانطور که عرض شد جنگ اوکراین یک جنگ تمام عیار میان روسیه و همه اعضای ناتو است هرچند که یک طرف معادله به علت ترس از یک رویارویی هسته ای به صورت نیابتی حضور دارد و تاکنون از ورودمستقیم در ظاهر خودداری می کند. طبق گزارشها حجم آتش بکار رفته در این جنگ چندین برابر تولید ذخائر جنگی در کارخانه های تولید جنگ افزار و ذخایر طرفین است و به همین دلیل کمبود ذخائر استراتژیک جنگی نمایان شد. البته این حقیقت را نباید فراموش کرد که جنگاوکراین تاکنون یک جنگ کلاسیک است و روسیه و ناتو در توان هسته ای به عنوان سلاح برتر، بازدارنده و یکسره کننده سرمایه گذاری کلان کرده بودند و توازنی در این سطح برقرار ساختند. نمایان شدن کمبود سلاح کلاسیک در این جنگ با توجه به وسعت آن امری طبیعی است و ناشی از محاسبات استراتژیک است. در جبهه غرب به علت تکثر به سرعت تلاش دستجمعی برای تولید ذخایر جنگی برای اوکراین را آغاز کردند و کشورهایی مانند المان و ژاپن که محدودیت هایی در این زمینه از 75 سال پیش داشتند نیز اجازه یافتند بودجه های جنگی خود را افزایش دهند و در این زمینه ها فعال گردند. روسیه در برابر این شرایط جدید افزایش همکاری نظامی با چین، ایران و کره شمالی رابه عنوان یک انتخاب برگزید و این بمعنای افزایش همکاری با برخی از کشورهای خاورمیانه و بلوغ سطوح استراتژیک در این رابطهاست. سفر و دیدار هیئت های نظامی ایران و روسیه در مدت اخیر و امضای چندین توافق در زمینه همکاری نظامی و مشارکت در تولید جنگنده های پیشرفته و پهباد قطعا سطوح همکاری را در آینده ارتقا خواهد داد.