تأثیر میزان غنی‌سازی در ایران بر مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا

به گزارش اسپوتنیک، رویترز مدعی شده بر اساس گزارش آژانس اتمی به تاریخ 16 مارچ ایران بخشی از اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده خود را به شکلی که به راحتی قابل بازیابی، رقیق‌سازی و ارسال به خارج از کشور نیست، تبدیل کرده است.

این اقدام بعید است منجر به خراب شدن مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ شود، اما اجرای هر گونه توافق حاصله برای بازگشت به محدودیت‌های ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران را دشوارتر خواهد کرد.

به نوشته تارنمای مذکور، در بیانیه آژانس آمده است: "ما قویاً از ایران می‌خواهیم از هرگونه تشدید تنش‌های جدید خودداری کند و به‌ویژه از ایران می‌خواهیم که فوراً تمام فعالیت‌های مربوط به تبدیل اورانیوم بسیار غنی‌شده را که پیامدهای عملی برای بازگشت به محدودیت‌های برجام خواهد داشت را متوقف کند.

تا زمان جدیدترین اقدام ایران که در گزارش پنجشنبه گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو مشخص شد، ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد ایران همگی به شکل هگزافلوراید اورانیوم، ماده اولیه سانتریفیوژهای غنی‌سازی اورانیوم، بود. هگزافلوراید اورانیوم را می‌توان به راحتی رقیق و حمل کرد، فرآیندی که هیأت‌های حاضر در مذاکرات وین ماه‌ها در مورد آن بحث کرده‌اند".

در این گزارش محرمانه که رویترز مدعی است آن را مشاهده کرده و در بیانیه کوتاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خلاصه شده، آمده است که آژانس بین ۶ تا ۹ مارس (۱۵ تا ۱۸ اسفند) راستی‌آزمایی کرده که ایران ۲.۱ کیلوگرم از اورانیوم ۶۰ درصد خود را به ۱.۷ کیلوگرم با فرم دیگری با همین میزان غنا و مناسب برای اهداف کوچک به منظور پرتوافکنی تبدیل کرده است.

پرتوافکنی چنین اهدافی باعث تولید مولیبدن-۹۹ می‌شود، ایزوتوپ پزشکی که یک ایزوتوپ دیگر را تولید می‌کند که به طور گسترده در تصویربرداری تشخیصی پزشکی استفاده می‌شود. آنچه از هدف باقی می‌ماند شامل اورانیوم با غنای بالا به شکلی است که باید برای بازیابی آن فرآوری شود.

در ماه مه 2019، ایران کاهش تدریجی تعهدات خود در این توافق نامه و کنار گذاشتن محدودیت در تحقیقات هسته ای، سانتریفیوژها و سطح غنی سازی اورانیوم را اعلام کرد.

در عین حال، توافق هسته ای فقط شامل استفاده از سانتریفیوژهای نسل اول IR-1 و غنی سازی اورانیوم در سطح 3.67٪ می شد. در تاسیسات هسته ای در فردو و نطنز، در حال حاضر 492 دستگاه IR-2M نصب شده است که از قبل گازرسانی شده و 492 سانتریفیوژ دیگر از این نسل در حال نصب است. دو آبشار کامل سانتریفیوژ IR-4 نصب شده و زیرساخت ها برای دو آبشار سانتریفیوژ IR-6 در فردو در حال نهایی شدن است.
در پایان سال 2020، قانون "اقدام استراتژیک برای لغو تحریم ها" در ایران به اجرا درآمد که به معنای تشدید فعالیت های هسته ای برای دستیابی به رفع تحریم ها علیه کشور بود: تولید اورانیوم غنی شده بالای 20٪ )، استفاده از سانتریفیوژهای قدرتمندتر (هزار سانتریفیوژ IR-2M و حداقل 174 سانتریفیوژ IR-6 ) و قطع دسترسی های تکمیلی آژانس انرژی هسته ای در صورتی که تهران نتواند آزادانه نفت را معامله کند و معاملات مالی انجام دهد.
در ژانویه 2021، دانشمندان هسته ای ایران غنی سازی اورانیوم را به 20 درصد رساندند. در 23 فوریه 2021، ایران دسترسی های بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای را محدود کرد. تهران سه ماه به آمریکا فرصت داد تا تحریم ها را لغو نماید تا دسترسی بازرسان آژانس انرژی هسته ای به برخی از تأسیسات هسته ای مجددا برقرار شود.

توافق هسته‌ای ایران و قدرت های بزرگ جهان که به آن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هم گفته می‌شود، سال 2015 میان ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 متشکل از آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین، پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به علاوه آلمان منعقد شد. برپایه این توافق، در برابر محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور لغو یا تعلیق شد.