البته در یک اقتصاد صحیح این صحبت برای گرانی کالا بسیار صحیح است و اصولا مردم باید کالایی را که فروشندگان بی دلیل گران می کنند تحریم کنند و نخرند تا فروشنده کالا تنبیه شود و کالای خود را گران نکند.
ولی همانگونه که گفتم در یک اقتصاد صحیح.
خوب مرغ گران شده نخورند، گوشت گران شده نخورند، میوه گران شده نخورند، سبزی گران شده نخورند، آب گران شده نخورند، هوا آلوده است نخورند، ... نخورند.
یکی از اصلی ترین مشکلات مملکت ما امروزه بحث اقتصاد رانتی و رانتخواری ها و سوء استفاده هایی است که چپ و راست انجام می شود و هیچ نظارتی بر آنها وجود ندارد.
آنقدر این تخلف ها زیاد شده که حتی قضات دادگاه ها هم ظاهرا مانده اند که با این همه تخلف ها چه کار کنند.
مگر می شود اینهمه متخلف را زندان انداخت.
اصلا مگر زندان ها برای این همه متخلف جا دارد.
هر جا در مملکت راه می روید بوی تخلف می آید و کار به جایی کشیده که بسیاری دین و ایمان خود را فراموش کرده اند و هر کسی در هر سطحی که هست به دنبال رانت خواری است.
چرا؟
بدیهی است وقتی هر روز اخبار مختلف در رسانه ها از تخلف های کذایی مدیران و یا کارکنان دولتی و یا شرکت های وابسته به دولت و یا افراد با نفوذ منتشر می شود که کله آدم از آن سوت می کشد و مردم برخورد ملموسی با اینها را مشاهده نکنند، بسیاری دیگر هم فکر می افتند که چرا فلانی فلان کار را انجام می دهد و من انجام ندهم.
بعضی وقت ها ارقام اختلاس ها و رانت خواری ها و دزدی ها در حدی است که اصلا حتی در مخیله بسیاری در خارج کشور هم نمی گنجد.
حدود یک سال واندی پیش در یک مناظره یکی از تلوزیون های اروپایی شرکت داشتم مجری از من پرسید امروز آقای پمپئو (وزیر وقت امور خارجه آمریکا) اعلام کرده که تحریم هایی بر ایران وضع کرده که حدود ده ملیارد دلار از درآمد های ایران را کم می کند، فکر می کنید قرار است چه بلایی سر اقتصاد ایران بیاید؟
بنده در پاسخ گفتم والا نمی دانم چه بلایی قرار است نازل شود اما می توانم بگویم هر بلایی تصور کنید سر ملت ایران آمده و هنوز سر خم نکرده اند مضاف بر اینکه همین امروز اخباری مبنی بر اینکه خانمی حدود هفت ملیارد یورو اختلاس کرده و به کانادا فرار کرده منتشر شده و آب از آب در مملکت تکان نخورد.
همه تعجب کردند، من با خنده گفتم بله شما باچنین کشوری طرف هستید.
مجری سوال کرد هفت ملیون یا هفت میلیارد، گفتم نخیر کم لطفی نفرمایید، برای اختلاسگران در ایران افت دارد به ملیون اختلاس کنند.
در حینی که بقیه در حال صحبت بودند سریع در لپ تاپ مقابل اش جستجو کرد به یک باره مجری بلند گفت راست می گوید هفت ملیارد یورو است.
ظاهرا باورشان نشده بود.
همه مهمانان دیگر که از کشورهای آمریکا و چند کشور اروپایی بودند در بهت فرو رفته بودند و مانده بودند چگونه فردی می تواند به این راحتی از کشوری که بیش از یک هزار تحریم مالی بر آن وضع شده هفت ملیارد یورو اختلاس کند و بعد آن را خارج کند در حالی که شما یک صد دلاری نمی توانید از کشور خارج و یا وارد کنید.
خود همین ماجرا نشان می دهد حتی اختلاس گران و تحریم کنندگان همه دستشان در یک کاسه است.
امروز با یکی از اقوام که فروشنده دانه های طیور است صحبت می کردیم و اظهار می داشت حدود شش هفت ماه پیش دولت برای اینکه بازار مرغ را ساماندهی کند خوراک طیور را به قیمت دولتی حدود هزار تومان در اختیار بسیاری از مرغ داران قرار داد اما بسیاری از آنها به جای اینکه این دانه ها را برای پرورش مرغ استفاده کنند در بازار آزاد به قیمت چهار هزار تومان فروختند و برخی حتی به کشورهای همجوار صادر کردند و دلار گرفتند و بدیهی بود در این شرایط پس از چند ماه کشور با کمبود مرغ و تخم مرغ مواجه خواهد شد و قیمت مرغ شب عید به آسمان ها خواهد رسید.
یعنی حتی اگر مردم مرغ را تحریم می کردند و نمی خوردند فرقی به حال بسیاری از تولید کننده های مرغ نداشت چون کلا مرغی تولید نکرده بودند که دلواپس آن باشند فقط آنهایی تنبیه می شدند که درست کار کرده بودند و آن دان طیور را برای تولید مرغ استفاده کرده بودند تا کشور با کمبود مواجه نشود.
یعنی مشکل نه در نخوردن مردم است بلکه در بی تدبیرانی است که این دان را بدون هیچ نظارتی در اختیار برخی قرار دادند.
البته شاید هم نظارت داشتند و در جریان شریک بوده اند، الله اعلم.
البته شاید هم برخی ماجرای دفن جوجه های یک روزه را به یاد داشته باشند که از صدا و سیما هم منتشر شد و علاوه بر بی وجدانی بودن و غیر انسانی بودن آن عمل منجر به آن شد که در نهایت قیمت مرغ به آنچه امروز رسیده برسد.
برای بنده جالب بود که برخی آمدند و حتی از این عمل آن افراد دفاع هم کردند.
بله اگر همه آنهایی که باید مرغ تولید می کردند با استفاده از همان دانه های طیور دولتی مرغ تولید کرده بودند امروزه بازار اشباع شده بود اگر فروشنده بی دلیل کالای خود را گران می کرد قطعا فروشنده ها مجبور بودند در یک بازار رقابتی قیمت ها را کاهش دهند اما در بازار رانتی تنها راهکار برخورد قهریه با متخلفین است که متاسفانه ظاهرا هنوز قرار نیست انجام شود.
این را گفتم چون می گویند مشت نمونه خروار است.
از همین ماجرای مرغ بگیرید و به سمت بقیه بروید.
به هر حال اگر بنا باشد شعار سال که توسط مقام معظم رهبری اعلام شده اجرا گردد اولین کاری که باید انجام شود این است که با متخلفین برخورد بسیار شدید گردد و آنهایی که درست کار هستند تشویق شوند و موانع تولید از سر راه آنها برداشته شود.
در ضمن بهتر این است که محدودیت های کذایی صدور مجوز ها برای همه فعالیت ها که موجب ایجاد رانت می شود برداشته شود و بازاری رقابتی برای تولید ایجاد گردد و به جای اینکه طرح و برنامه برای ایجاد رانت تدوین گردد (مانند ارز 4200 تومانی که مردم حتی بوی کالای آن را نچشیده اند) برنامه برای بازکردن فضای رقابت تدوین گردد.
بازار خودش می تواند خودش را تنظیم کند.