اسپوتنیک - در این نوشتار، تلاش خواهد شد تا نقش غرب و به ویژه آمریکا به عنوان متغیر تاثیرگذار و مخرب در نزدیکی روابط دو کشور ایران و فدراسیون روسیه مورد بررسی قرار گیرد.
نشریه فارین پالیسی دی ماه ۱۳۹۸ از رائول مارک گرشت «افسر عالی رتبه سابق سیا که سال هاست روی مسائل ایران متمرکز و کارشناس اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی ها بوده و به تحلیل مسائل ایران مشغول است و افکار و نگاهی به شدت ضدایرانی دارد و یکی از حامیان خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم ها علیه ایران بوده است و به گفته خودش ۳۰ سال است که درباره رهبر جمهوری اسلامی ایران مطالعه می کند» پرسید: رهبر ایران چگونه ترامپ را شکست داد؟ افسر سیا، اذعان کرد: من می توانم بر مبنای مستندات آماری بگویم که رهبر ایران، قطعا برتر از ترامپ و در نقطه مخالف او قرار دارد. رهبری او در این ۳۰ سال، هوشمندانه بود. بدون شک، او قهرمانی جدی و موفق ترین رهبر خاورمیانه از جنگ جهانی دوم به بعد است. او فوق العاده باهوش است و از مهارت های ممتاز و استعدادهای عالی برخوردار است.
رهبر حکیم ایران درباره قاعده دیپلماسی هماوردی با آمریکا بطور واضح گفته است:
· اصلاً مسئله ما این نیست که آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد.
· آنچه مطالبه منطقی و عقلانی ماست، رفع تحریم هاست؛ تحریم ها باید برداشته بشود. این حقّ غصب شده ملّت ایران است؛ چه آمریکا، چه اروپا که آویزان و دنباله روی آمریکا است وظیفه دارند این حقّ ملّت ایران را ادا کنند.
· اگر تحریم ها برداشته شد، خب برگشت آمریکا به برجام معنایی خواهد داشت، امّا اگر چنانچه تحریم ها برداشته نشد، برگشت آمریکا، به نفع ما که نیست، به ضرر ما هم ممکن است باشد.
· درباره برجام ما حرف و وعده های خوب خیلی شنیدیم که در عمل این حرف ها و وعده ها نقض شده است، این دفعه فقط عمل؛ عمل طرف مقابل در برجام را ببینیم ما هم عمل خواهیم کرد.
تجربه تلخ و پر هزینه خروج رسمی آمریکا از برجام در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ و اعلام رسمی دولت آمریکا در طراحی و اجرای عملیات ترور سردار سلیمانی رستم ایرانشهر در ۱۳ دی ماه ۱۳۹۸ چراغ راه ما در سال های پیشرو خواهد بود. ما یاد گرفته ایم که در مسیر هماوردی راهبردی چگونه باید با آمریکا رفتار و مذاکره کرد.
آمریکا اگر لغو و برداشتن تمامی تحریم ها علیه ایران را بپذیرد و عدم بازگشت این تحریم ها را تضمین نماید که در این صورت استراتژی های براندازی در ایران و یا باجگیری موشکی و منطقه ای از ایران خنثی شده است و اگر هم نپذیرد و به تکرار بی ثمر اشتباهات گذشته خود ادامه دهد که موجب تسریع و تسهیل افزایش تصاعدی قدرت بازدارندگی ایران با اتکا به توان نظامی و اقتصاد ی داخلی خواهد شد.
بدون شک هماوردی راهبردی ایران با آمریکا در غرب آسیا نتیجه ای به جز پیروزی « شیر در این بیشه» نخواهد داشت و این فرصت تاریخی نباید با ساده لوحی نابود شود.
ایران امروز، ایران ۱۸ سال پیش (زمان تهاجم آمریکا به عراق و اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ ) و حتی ایران ۹ سال پیش ( زمان تهاجم داعش به سوری ه در سال ۲۰۱۲ ) و حتی ایران یک سال پیش ( زمان ترور سردار سلیمانی رستم ایرانشهر، در دی ماه ۱۳۹۸) هم نیست.
ایران امروز با اتکای به توان داخلی خود با ایجاد قدرت بازدارندگی از یک طرف و نیز دور زدن موثر تحریم های آمریکا و از سوی دیگر تعامل سازنده و پایدار با سایر کشورهای قوی و پیشرفته جهان، همه مقدمات لازم را برای گذار ملت ایران به آینده ای درخشان آماده کرده است.
رویکردهای ایالات متحده علیه روابط ایران و روسیه
ایالات متحده برای جلوگیری از تعمیق روابط ایران و روس یه چند رویکرد و خط مشی را همزمان دنبال کرده و می کند.
رویکرد دراز مدت آمریکا، خط مشی تبلیغاتی و عملیات روانی در هر دو کشور روسیه و ایران برای تخریب روابط و همکاری دو کشور در نزد نخبگان، افکار عمومی و رسانه ها بصورت متقابل و موازی در قالب انجام پروژه «ایران هراسی» در کشور روسیه و انجام پروژه «روسیه هراسی» در کشور ایران است.
آرزوی آمریکایی ها (و البته انگلیسی ها بیشتر)؛ عبارت از این است که با بستر سازی روس هراسی و نفرت از روسیه در داخل ایران نه تنها در دوران بقای نظام جمهوری اسلامی ایران مانع عمیق شدن روابط ایران با روسیه نوین شوند، بلکه همه چیز را در ایران آماده کنند که با تغییر حکومت در ایران (به خیال خام خود) و روی کار آوردن حکومتی غربی در ایران بلافاصله مانند مدل گرجستان که سفارت روسیه را در تفلیس تعطیل کردند و بستند، در تهران هم سفارت روسیه را ببندند.
پس از اوج گیری همکاری نظامی، امنیتی و سیاسی ایران و روسیه که از سپتامبر ۲۰۱۵ با ورود روسیه به جنگ داخلی سوریه در کنار ایران؛ شکل جدی تری بخود گرفت؛ آمریکایی ها با نگرانی جدی از همسویی و همکاری تهران و مسکو؛ بیش از پیش در صدد تضعیف و تخریب روابط این دو همسایه بزرگ برآمدند.
کنگره آمریکا در ماه مه سال ۲۰۱۶ به پیشنهاد مایک پمپئو (رئیس اسبق سازمان سیا و وزیر خارجه سابق آمریکا و طراح اصلی ترور سردار سلیمانی) قانونی به نام "قانون گزارش همکاری ایران و روسیه" تصویب کرد که بر اساس مفاد آن وزارت دفاع و وزارت خارجه و جامعه اطلاعاتی آمریکا باید با ردیابی و رصد کردن همکاری بین ایران و روسیه، اطلاعات مربوط به سطح و عمق و نوع این روابط را بطور منظم گزارش کنند.
این قانون مصوب کنگره، مبنای تشدید اقدامات تمام وزارت خانه ها و دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی دولت ایالت متحده برای انجام ماموریت تضعیف و تخریب گسترش همکاری و تعمیق روابط بین ایران و روسیه قرارگرفته است.
پس از این در یکسال بعد یعنی در ماه ژوئن ۲۰۱۷ "قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم ها موسوم به قانون کاتسا"، علیه ایران و روسیه در کنگره آمریکا به تصویب رسید، تا از طریق تحریم با آنچه اقدامات خطرناک و دشمنانه این کشورها در قبال آمریکا و متحدانش خوانده شده است، مقابله کند.
فصل مشترک سیاست آمریکا علیه ایران و روسیه به مساله تحریم و به نوعی «قانون کاتسا» برمی گردد که ایالات متحده به واسطه نقش آفرینی کنگره علیه برخی دولت ها که آنها را دولت های دشمن تعریف می کرد، اعمال کرده است.
تصویب هر دو قانون در کنگره آمریکا شامل "قانون گزارش همکاری ایران و روسیه و قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم ها موسوم به "قانون کاتسا" با اکثریت قاطع آرا کنگره و در بستر رویکرد «ایران هراسی» و «روس هراسی» در مراکز دولتی و مطالعاتی و رسانه های آمریکایی در قبال روسیه و ایران صورت گرفته است.
در یک بررسی اجمالی تحریمهای آمر یکا که در مورد ایران اجرا شده است، اساسا هوشمند و جامع هستند؛ اما در مورد روسیه معمولا تحریم ها مرحله ای هستند و به تدریج گسترده تر خواهند شد.
لازم به توضیح است که رویکرد تحریم های آمریکا علیه ایران و روسیه در واقع تا به حال نتوانسته مانع توسعه و گسترش همکاری های نظامی ، امنیتی و منطقه ای ایران و روسیه شود.
رویکرد مستمر آمریکایی ها (و البته انگلیسی ها بیشتر) جلوگیری از عمیق شدن روابط اقتصادی و فرهنگی و مردمی ایران و روسیه است .
تعمیق روابط اقتصادی ایران و روسیه حتما راهی موثر جهت خنثی سازی تحریم های یکجانبه آمر یکا محسوب می شود.
معروف است که انگلیسی ها همیشه برای مقایسه روابط روسیه با ایران با روابط غرب با ایران می گویند که افزایش روابط و همکاری روسیه و جمهوری اسلامی ایران باید فقط به بخش نظامی و امنیتی و منطقه ای محدود شود و نباید فراتر رود؛ چون گسترش این سطح روابط همان سطحی باقی خواهد ماند و گسترش آن می تواند به اندازه سطح یک دریا بنظر برسد، اما حتما عمق آن کمتر از یک سانت است، چون با تغییر حکومت در روسیه و یا تغییر حکومت در ایران می شود همه آن روابط و همکاری نظامی و امنیتی و منطقه ای را یک شبه از بین برد.
فرجام
چندجانبه گرایی از اصول مسلم عصر جدید روابط بین الملل است و پیشبرد یک جانبه گرایی بدون توجه به ظرفیت و توان دیگر کشورها در استقرار ثبات و صلح در سطح منطقه و جهان، راهبرد ی شکست خورده است و آمریکا باید نقش و جایگاه روسیه و ایران به عنوان دو قدرت بزرگ منطقه ای را در حل و فصل مناقشات و معادلات منطقه ای و جهانی بپذیرد.
با توجه به اراده جدی رهبران دو کشور برای توسعه مناسبات دو جانبه، نزدیکی هر چه بیشتر ایران و روسیه و استحکام پایه های مردمی روابط دوجانبه به ویژه در عرصه های اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی از جمله راهکارهای مهمی است که لازم است در دستور کار دولتمردان دو کشور قرار گیرد. بدیهی است نزدیکی هر چه بیشتر ایران و روسیه و شکل گیری بلوک های جدید منطقه ای به ویژه با حضور دیگر قدرت های بزرگ و نو ظهور آسیایی، نوید بخش تقویت و تثبیت روندهای چندجانبه گرایی در سطح جهانی خواهد بود؛ امری که در تقابل مستقیم با منافع و خواسته دولت جدید آمریکا است که شعار «رهبری جهان» و به بیان دیگر «یک جانبه گرایی» را سرلوحه سیاست های جهانی خود قرار داده است.