اسپوتنیک، در اکتبر سال 2020 ، دوره پنج ساله تحریم صادرات - واردات اسلحه سنگین و تجهیزات نظامی برای ایران پایان می یابد.
ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس و تفسیرگر خبرگزاری اسپوتنیک می نویسد: با این حال ، در حال حاضر نیز پنج ماه قبل از این تاریخ، ایالات متحده تلاش های گسترده ای را برای تمدید این سند قانونی از طریق شورای امنیت سازمان ملل انجام می دهد.
جمهوری اسلامی ایران در طول 41 سال موجودیت خود تحت تحریم های مختلف، اعم از بین المللی و یک جانبه، در درجه اول از طرف ایالات متحده قرار داشته و تحت آن قرار گرفته است.
بلافاصله پس از انقلاب اسلامی، غرب متحد تحویل هر نوع سلاح را به ایران اعمال كرد. با این وجود، در طول جنگ ایران و عراق (1980 - 1988) بیش از 25 کشور از جمله دشمنان قسم خورده جمهوری اسلامی ایران - اسرائیل و ایالات متحده - قانونی یا نیمه غیرقانونی یا غیر قانونی در عوض نفت به ایران اسلحه می فروختند.
پس از جنگ، چین و روسیه به عنوان اصلی ترین شرکای همکاری نظامی- فنی با ایران شدند. آنها تجهیزات نظامی درجه یک زیادی را به ایران تحویل دادند. علاوه بر روسیه و چین، کره شمالی، بلاروس و برخی دیگر از کشورهای دوست ایران در حوزه نظامی با ایران همکاری کردند. اما مقدار تحویل های آنها به ایران ناچیز بود.
دوره دشوار همکاری نظامی و فنی ایران با کشورهای خارجی در میانه دوم سالهای دو هزارم میلادی آغاز شد. برنامه هسته ای ایران که اجزای نظامی آن به طور فزاینده ای مشهود بود نگرانی جامعه جهانی را ایجاد کرد. عدم رعایت مداوم تعهدات خود توسط ایران در قبال آژانس های بین المللی انرژی اتمی و آژانس، شورای امنیت سازمان ملل را وادار كرد كه از سال 2006 ، هفت قطعنامه صادر کند كه چهار تا از آنها مجازاتی بود. همه کشورها از خرید و دریافت سلاح از ایران منع شده اند، همچنین تهیه مستقیم ، یا غیرمستقیم ، فروش یا انتقال سلاح های تهاجمی سنگین و تجهیزات نظامی به ایران ممنوع اعلام شد. علاوه بر این، تحریم های یکجانبه سختگیرانه اعمال شده توسط اتحادیه اروپا، ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر در سال 2012 شامل بندهایی بود که اجازه فروش سلاح و تجهیزات نظامی به ایران را نمی داد.
در 20 ژوئیه 2015، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه شماره 2231، به تصویب رساند که مطابق آن معامله هسته ای - برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، در مناسبات قانونی بین المللی ثبت شده است. این قطعنامه تحریم های بین المللی اعمال شده توسط شورای امنیت سازمان ملل در سال 2006 را لغو کرد. با این حال، ممنوعیت تحویل تکنیک نظامی سنگین به ایران برای مدت 5 سال و سلاح های موشکی و فناوری موشکی برای مدت 8 سال را حفظ کرد.
در 18 اکتبر 2020 ، موعد تحریم تسلیحاتی علیه ایران منقضی می شود. این واقعیت برای ایالات متحده بسیار نگران کننده است، و نه تنها از نظر تحویل به ایران، بلکه بخاطر انتقال سلاح های تحویل شده به ایران و طرف های دیگر، به ویژه به حزب الله نگران کننده است.
در مارس 2020 ، برایان هوک نماینده ویژه ترامپ در امور ایران، اظهار داشت كه ایالات متحده "آماده است از همه گزینه های موجود در قانون" برای مجبور كردن سازمان ملل به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران استفاده کند."
کاخ سفید برای اجرای نقشه های خود برای تمدید موعد تحریم تسلیحاتی ایران به صورت دیپلماتیک دو گزینه را در نظر دارد.
برنامه 1. ارائه و مبارزه بخاطر تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل در مورد تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران. برای تصویب قطعنامه پیشنهادی، ایالات متحده به حمایت از هشت عضو دیگر شورای امنیت سازمان ملل احتیاج دارد، البته بدون وتو توسط چین و / یا روسیه.
بسیاری دانشمندان علوم سیاسی، از جمله آمریکایی ها، شک دارند که قطعنامه پیشنهادی وزارت امور خارجه آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب برسد. بعید است که روسیه و چین با تمدید تحریم موافقت کنند. علاوه بر این، کشورهای همکار حامی توافق هسته ای، انگلیس، فرانسه و آلمان نیز ممکن است موافقت نکنند که معامله هسته ای به طور کامل نابود شود، آنها برای نجات آن از زمان خروج ترامپ از این معامله در سال 2018 مبارزه کرده بودند.
آقای هوک در این باره پاسخ می دهد که به حمایت از چین و روسیه که به تمام قطعنامه های تحریمی ضدایرانی در شورای امنیت سازمان ملل رأی دادند، امیدوار است.
اما شاید وی بیهوده امیدوار باشد. كرملین این طرح را رد كرد. میخائیل اولیانوف نماینده دائم فدراسیون روسیه در سازمان های بین المللی در وین، گفت: "آمریکایی ها از برخورد منفی ما به این نقشه به خوبی آگاه هستند و گفته می شود که روی گزینه احتیاطی کار می کنند.
در واقع ، برنامه 2 نیز وجود دارد. ماهیت آن این است كه ایالات متحده می خواهد مکانیسمی به اصطلاح برای بازگشت همه تحریم ها علیه ایران را دوباره راه اندازی كند كه توسط قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، از جمله تحریم تحویل تسلیحات، لغو شده است. به نظر می رسد آقای هوک به مکانیسم حل اختلاف که واقعاً توسط این قطعنامه ایجاد شده است اشاره می کند.
این سازوکار که در مواد 36 و 37 برجام شرح داده شده است، با تصمیم بعدی برای بازگشت تحریم ها ، می تواند ابزاری باشد که به انتقال بحث از چارچوب توافق هسته ای به قالب شورای امنیت کمک کند. به خواست هر شرکت کننده در برجام که با نتایج تحقق یا عدم رعایت الزامات آن توافق توسط طرف دیگر موافق نباشد، می تواند این مکانیسم را راه اندازی کند. این یک فرایند نسبتاً پیچیده و طولانی مدت است. اما اگر با این وجود موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارائه شود، به احتمال زیاد شورای امنیت دوباره تمام هفت قطعنامه گذشته از جمله تحریم تسلیحات به ایران را به موقع اجرا در خواهد آورد.
با این حال، این برنامه آمریکایی 2 به وضوح یک نکته مبهم قانونی دارد. در 8 مه 2018، دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در محیط شکوهمند خبر خروج ایالات متحده از "بدترین توافق" در تاریخ آمریکا را اعلام کرد. در نتیجه، ایالات متحده نمی تواند در حل مشکلات مربوط به این معامله شرکت کند، و هیچ سوالی برای راه اندازی آن مکانیسم توسط آمریکا وجود ندارد.
با این حال، کاخ سفید برای مبارزه آماده است. آقای هوک در مقاله ای که در تاریخ 13 مه در وال استریت ژورنال منتشر شد، نوشت که اگر سند تمدید تحریم ایران به تصویب نرسد، واکنش فوری و سختگیر کاخ سفید در پی خواهد داشت - تحریم های آمریکا علیه ایران و مجازات علیه کشورها، شرکت ها ، بانک ها ، اشخاص حقیقی و حقوقی مشغول همکاری نظامی و فنی با ایران اعمال خواهد شد.
بروکسل به همراه لندن با تهدیدهای ناشی از توسعه برنامه موشکی ایران، فعالیت شدید این کشور در منطقه خاورمیانه و همچنین نقض مراحل خواست های برجام توسط تهران با واشنگتن همبستگی ابراز می کنند. بر این اساس، اروپا علاقه ای به تقویت قدرت نظامی ایران ندارد و می تواند از ایده تمدید تحریم حمایت کند و در صورت عدم موفقیت، از تحریم های آمریکا حمایت کند.
ولی. اروپا، اول از همه ، انگلیس ، آلمان و فرانسه ، به عنوان مؤلفان متن معامله هسته ای، با سیاست ترامپ برای از بین بردن این توافق مخالف هستند. و ارائه مساله تحریم در شورای امنیت (مهم نیست که مطابق با برنامه 1 ایالات متحده یا برنامه - 2 باشد) ناگزیر به سقوط برجام منجر می شود. حسن روحانی رئیس جمهور ایران، به سران كشورهای شركت كننده در برجام هشدار داده است كه واكنش جمهوری اسلامی ایران در مورد محكوم كردن آن در شورای امنیت سازمان ملل و تمدید تحریم تسلیحاتی قطعی خواهد بود. شکی نیست که جمهوری اسلامی ایران بطور رسمی و قانونی از برجام خارج خواهد شد.
در این راستا، کاملاً مشخص نیست که اروپا در مورد تحریم ایران در آینده نزدیک چه موضعی اشغال خواهد کرد. معلوم نیست که کدام کف ترازو کف ترازو برجام یا آمریکا در آینده نزدیک سنگین تر خواهد بود؟
البته ایران علاقه مند است تحریم تسلیحاتی را برداشته و از تجهیزات خارجی دارای تکنولوژی پیشرفته استفاده کند. نیروهای مسلح ایران باید تجهیزات نظامی خود را مدرنیزه کنند. با این حال، در این خصوص نیز مشکلاتی وجود دارد.
اولا، توانایی پرداخت تهران. حسن روحانی رئیس جمهور ایران، در 31 دسامبر 2019 گفت که تجدید تحریم های ایالات متحده برای ایران 200 میلیارد دلار هزینه داشت. در اوایل ماه دسامبر، رئیس جمهور پیش نویس بودجه سال مالی آینده را ارائه داد که برای جبران "حداکثر فشار" واشنگتن بر ایران تهیه شده بود. بودجه بر اساس صادرات نفت به میزان 1 میلیون بشکه در روز طرحریزی شده بود.
با این حال، اکنون صادرات نفت در حدود 250 هزار بشکه در روز است. علاوه بر این ، ویروس کووید-19 سهم منفی در وضعیت اقتصادی ایران داشت. در دو هفته اول حمله ویروس، بورس تهران 3.4٪ و ارز ملی 19٪ کاهش یافت. ضرر روزانه از تعطیلی شرکت ها و ورشکستگی ها در کشور بالغ بر 164 میلیون دلار است. ایران حداقل 45-50٪ تولید ناخالص داخلی را از دست می دهد و این یک تخمین خوش بینانه است. در آینده ممکن است تهران پولی برای خرید اسلحه جدید نداشته باشد. البته گزینه وام امکان پذیر است. اما در اینجا نیز کار ساده نیست.
ثانیا ، تحریم هایی که بدون شک ایالات متحده علیه شرکای ایران اعمال خواهد کرد، شامل کشورهای ثالثی شریک آینده ایران نیز خواهد شد. آیا این کشورها با این گزینه موافقند؟
البته برخی قراردادهای جداگانه امکان پذیر است، اما در این مرحله تاریخی همکاری نظامی و فنی کشورهای خارجی با ایران به مقیاس گسترده نخواهد رسید.
در پایان، سیاست های دولت پرزیدنت دونالد ترامپ با هدف گسترش تحریم تسلیحاتی ضدایرانی، در نهایت برجام را نابود خواهد کرد. این کار آغازگر تشدید برنامه هسته ای ایران با چشم انداز توسعه بخش نظامی آن است که منجر به پیامدهای غیرقابل پیش بینی در منطقه و جهان خواهد شد.
انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده برای 3 نوامبر سال 2020 - تقریباً دقیقاً سه هفته پس از 18 اکتبر 2020 برگزار می شود. این اقدام همچنین یک نقطه عطف جدی است، برای سیاست ایالات متحده در قبال ایران و بر همین اساس، برای سرنوشت تحریم های ضدایرانی و هر آنچه که با آن در ارتباط است، بسیار مهم است.