اسپوتنیک – در پی حمله نیروهای نظامی ترکیه به شمال سوریه، شرق فرات به صورت هوایی و زمینی اکثریت کشورهای جهان به این عملیات واکنش نشان داده اند و از دولت ترکیه خواسته اند تا این عملیات را هر چه سریعتر متوقف و خاک سوریه را ترک کند. اما ترکیه این عملیات را عملیاتی حساس و مهم برای امنیت ملی ترکیه می داند و معتقد است که در این منطقه تروریست ها از خاک سوریه برای اقدامات تروریستی استفاده می کنند، ترکیه همچنین در نظر دارد تا با ساختن منطقه ای حائل بتواند پناهجویان سوری را در این منطقه اسکان دهد و تا زمانیکه این منطقه عاری از تروریست ها نشود دست از عملیات نظامی نمی کشد. در عین حال سوریه از انجام این عملیات نظامی اعتراض کرده است. کشورهای اروپایی نیز ابراز مخالفت خود را با این اقدام به مقامات ترکیه اعلام کردند. رئیس مجلس شورای اسلامی جمهوری ایران نیز در واکنش به اقدام نظامی ترکیه در سوریه سفر خود برای شرکت در کنفرانس سخنرانان 6 کشور در استانبول را لغو کرد.
اسپوتنیک در مصاحبه ای با کارشناسان ایرانی و روسی به این موضوع پرداخته است.
آندری کوشکین، پرفسور علوم سیاسی، کارشناس انجمن دانشمندان سیاسی نظامی روسیه
۱. چگونه عملیات نظامی ترکیه علیه کردهای سوریه بر روابط فی ما بین روسیه،ایران و ترکیه در قالب اجلاس سه جانبه آستانه برای برون رفت بحران سوریه تاثیر خواهد گذاشت؟ این عملیات حاوی چه پیامی است برای متحدین ترکیه؟
آیا این عملیات تحت نام چشمه صلح به چشمه اختلاف در اعضای سران سه کشور نشست آستانه تبدیل نخواهد شد؟
من عمیقاً معتقدم که امروز قالبی که در آستانه ایجاد شد کشورهای ضامن روسیه - ترکیه - ایران ، مؤثرترین اتحادیه ای است که تا به امروز کمک به توسعه جمهوری عربی سوریه کرده است.
آنها نه تنها فرصتی برای حفظ حاکمیت عرضی این کشور ایجاد کردند، بلکه آنها ضامن انتقال آن از وضعیت درگیری های مسلحانه به وضعیت مسالمت آمیز سیاسی و سپس به مرحله توسعه اقتصاد و ساختار اجتماعی هستند، این عملیاتی که ترکیه بارها و بارها در رابطه با کریدور امنیتی اعلام کرده است و قبلاً آنها سعی در انجام آن داشته اند و در حال حاضر انجام می دهند، فکر می کنم که در رابطه با این اقدام یک سازش منطقی پیدا می شود و دلیلی برای نابودی این اتحاد سه گانه نخواهد شد.
آیا این عملیات تحت نام چشمه صلح به چشمه اختلاف در اعضای سران سه کشور نشست آستانه تبدیل نخواهد شد؟
این اتحاد در کل بسیار مؤثر است، که بعنوان نمونه کاری بر روی مدل سوریه، می توان چون نمونه مشابهی برای ایجاد یک سیستم امنیتی در خلیج فارس نیز بکار برد؛ که در آن روسیه، چین، هند، اتحادیه اروپا و ایالات متحده نیز باید شرکت کنند.
این پیشنهادی است که از رئیس جمهور روسیه شنیده است. خب این نشان می دهد که تجربه در این زمینه وجود دارد.
علاوه بر این، ما در تعامل با کشورهایی که روابط بسیار پیچیده و متناقضی دارند، تجربه داریم.
اما در عین حال، روسیه تنها کشوری است که امروز به عنوان رهبری توانمند شناخته می شود که قادر به پیشبرد یک وضعیت دشوار به وضعیتی پایدار و تا حدی رفاه است، اگرچه رفاه در خاورمیانه همیشه خطرناک بوده است.
این کشورها می توانند با در نظر گرفتن کلیه علایق از جمله منافع منطقه ای، یک راه حل سازش پیدا کنند.
چون که با حمله ترکیه به خاک سوریه با وجود مخالفت ایران، ولی قدرت جهانی یعنی ایالات متحده آمریکا از منطقه شمال سوریه خارج شده و دست ترک ها را باز گذاشته، البته لازم بذکر است که هشدارهایی نیز به ترک ها داده ولی این نشان دهنده خروج آمریکا کم کم از منطقه است که ایران و روسیه از این بابت رضایت دارند. مطمئنا این متحدین سه گانه اختلافات را حل و در آینده ای نزدیک به توافقی مشترک بر سر مسئله سوریه، تروریسم و کردها می رسند.
سید عبدالمجید زواری، مدیر اندیشکده روابط بین الملل
۱. آیا این حمله ائتلاف ایران و روسیه و ترکیه را شکاف می اندازه؟
شخص اردوغان و حزب عدالت به واسطه بلندپروازی های نوعثمانی گرایی خود به شدت از سوی افکار عمومی داخلی تحت فشار هستند و نتایج انتخاب های اخیر نشان داد تا چه حد مردم ترکیه از اقتدارگرایی اردوغان رویگردان هستند. بنابراین اردوغان شدیداً به دنبال راهی برای سرپوش گذاشتن بر ناکامی های داخلی است و حمله به کردها و تضعیف آنها همان چیزی است که می تواند مجددا اردوغان را به دوران اوج اقتدار خود بازگرداند. از این رو اردوغان با استفاده از خلا قدرت ناشی از خروج نیروهای آمریکایی، به سرعت این اقدام را در دستور کار قرار داد.
البته تقریبا هیچ یک از کنشگران مطرح منطقه خواهان افزایش قدرت کردها نیستند، با این ایران و روسیه تاکنون با دیدگاهی محتاطانه تلاش کرده اند از تقابل مستقیم با کردها پرهیز کرده و منافع خود را از شیوه های دیگری تامین نمایند. در حمله اخیر هم همانطور که مشاهده کردید، ایران با محکوم کردن اقدام ترکیه خواهان خویشتن داری طرفین برای پیشگیری از تصاعد بحران شد. اما اینکه آیا دامنه این محکومیت می تواند به تضعیف ائتلاف ایران، روسیه و ترکیه منجر شود باید بگویم خیر، منافع کلان سه کشور در منطقه فراتر از این موارد به نوعی در هم تنیده شده که بعید است مسایل اینچنینی بتواند در آن گسست ایجاد کند. در حقیقت تنش هایی که هر سه کشور با آمریکا و غرب دارند، سبب شده تا به رغم برخی اختلاف ها، هر سه کشور اتحادی راهبردی را برای تامین منافع خود در منطقه با یکدیگر دنبال کنند که با توجه به شرایط منطقه تا سالها می تواند ادامه یابد.
۲. آینده این ائتلاف چه خواهد بود؟
با توجه به سناریوهای مختلفی که در مورد حمله ترکیه به کردهای سوریه ترسیم شده است، نهایتاً بیشترین سود نصیب کنشگرانی دیگری غیر از ترکیه خواهد شد، چرا که حمله به کردها عملا بهانه لازم را به آمریکا و اتحادیه اروپا می دهد تا به بهانه های حقوق بشر و مسایل این چنینی برای همیشه این کشور را از اتحادیه اروپا، ناتو و دیگر پیمان های راهبردی با غرب اخراج کند. پیامد این موضوع هم بیش از هر چیز دولت مردان ترکیه ای را به سمت چرخش هر چه بیشتر به شرق و روابط مستحکم تر با شرکایی همچون روسیه و ایران سوق می دهد. بنابراین در چشم انداز کلان روندهای منطقه ای به نظر می رسد ائتلاف سه کشور تا سالها می تواند ادامه یافته و حتی تقویت نیز شود. البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که تنش ترکیه با غرب، نهایتاً با تضعیف اقتصاد یا فرسوده ساختن ساختار سیاسی این کشور، به سود رقبای منطقه ای این کشور خواهد بود و ترکیه را تا مدت ها از چرخه رقابت های منطقه ای خارج خواهد کرد.
با توجه به موارد فوق می توان اینگونه استنباط کرد که ترکیه با حمله به مواضع کردها، وارد بازی دو سر باختی شده است که این کشور را تا مدت ها دچار چالش های مختلف داخلی و منطقه ای خواهد کرد.