در ماه مه سال 2018، کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ایران موافقتنامه موقت را به امضا رساندند که ایجاد منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اورآسیا را درنظر می‌گرفت. منطقه آزاد تجاری کاهش عوارض گمرکی و یا به صفررساندن آن را برای یکسری از کالاها درنظر می‌گیرد. این توافق، افزایش حجم تجارت متقابل را ممکن می‌سازد.
ورونیکا نیکیشینا عضو هیئت مدیره کمیسیون اقتصادی اورآسیا در امور تجارت در گفتگو با اسپوتنیک در اینباره توضیح داد که در چه زمانی اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ایران همکاری تجاری بر اساس شرایط مدنظر در موافقتنامه موقت در رابطه با ایجاد منطقه آزاد اقتصادی را آغاز خواهند کرد و تا چه اندازه حجم گردش کالا بین کشورها یکسال قبل از امضای این توافق تغییر کرده است و چه نوع کالاهای ایرانی از تقاضا در بازار روسیه و دیگر کشورهای اتحادیه اقتصادی اورآسیا برخوردار است.
افزون بر آن وی در باره تعامل بانکی و عملیات پرداختی در شرایط فشار تحریمی آمریکا بر ایران و اینکه چرا موافقتنامه موقت به مدت 3 سال با ایران به امضا رسیده است و در چه زمانی روابط تجاری «اتحادیه اقتصادی اورآسیا-ایران» به فرمات کامل گذار خواهد کرد، توضیح داد.
کمی بیش از یکسال از زمان امضای موافقتنامه موقت در باره ایجاد منطقه آزاد تجاری بین کشورهای اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ایران گذشته است. انجام چه کارهایی طی یکسال میسر شده است؟ در چه زمانی موافقتنامه اجرایی خواهد شد و عرصه تجاری می تواند از تسهیلات قید شده در موافقتنامه موقت بهره ببرد؟
نیکیشینا: توافق به امضا رسیده است و فرایند تصویب آن باقی مانده است که اجرایی‌شدن آن را ممکن می‌سازد. پس از این روند، تمام نکات قید شده در این توافق به کار خواهند افتاد. 5 کشور اتحادیه تصویب این توافق را به پایان رسانده‌اند. همین چندی پیش در رسانه ها خبری منتشر شد که رئیس‌جمهور ایران نیز قانون تصویب را به امضا رسانده است. پس از تبادل« مکاتبات» توافق به مرحله اجرا گذار خواهد کرد. کاهش عوارض، یکسری کالاهای محدود را دربرمی‌گیرد. عوارض گمرکی برای آن کالاهایی کاهش خواهد یافت که در ایران از آنها به عنوان علایق صادراتی نام برده شده است. بدین ترتیب از طریق این توافق می توان سریعتر به مزایای تجارت ترجیحی دست یافت. به نظر من طی یکی دوماه عرصه تجاری کشورهای ما می تواند تحت شرایط جدید به دادوستد بپردازد.
پرسش: از زمان امضای توافق چه تغییراتی در گردش کالا رخ داده است؟
پاسخ: نکته جالب این است که وقتی ما مذاکرات را آغاز کردیم، با وجود آنکه کاهش عوارض گمرکی هنوز رخ نداده بود، خود حقیقت انجام مذاکرات، عرصه تجاری را به جستجوی تماس ها با یکدیگر سوق داد تا آنها بتوانند شرکای بالقوه را برای خود بیابند. ما در دوره‌ای که مذاکرات جریان داشت شاهد افزایش در گردش کالا بودیم. هم اکنون می توان بطور مستند گفت که معاملات اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ایران باعث افزایش گردش کالا ی متقبل می‌شود. بدین ترتیب ما اشتباه نکردیم و علاقه به بازارهای یکدیگر وجود دارد. انتظارات از معاملات در شرایط جدید بر روابط تجاری معینی استوار است.
پرسش: چه نوع کالاها و محصولاتی از تقاضای بیشتری در بازارهای روسیه و ایران برخوردار است؟
پاسخ: مهمترین سود و منفعت از توافق با ایران این است که ما مکمل یکدیگر هستیم. عملا کالایی وجود ندارد که ما با یکدیگر در رابطه با آن رقابت کنیم و باعث بروز مشکلات و تنش بین ما بشود. ما به محصولات کشاورزی ایران علاقمندیم. محصولاتی که در روسیه پرورش نمی یابند برای نمونه، پسته، انجیر، میوه و انواع خاص سبزیجات که برای ما محصولات فصلی هستند ولی از تقاضای زیادی در بازار ما برخوردارند. صادرات ما به ایران که ما قصد داریم سطح تجارت خود را بر این اساس افزایش بدهیم –صادرات صنعتی است: محصولات فلزی، شیمیایی، ماشین‌آلات،تجهیزات، یعنی تمام آنچه که در بازار صنعتی در حال توسعه ایران از تقاضا برخوردار است.
پرسش: شما در باره رشد گردش کالا صحبت کردید و اینکه با تصویب توافق موقت، معاملات بین ایران و اتحادیه اقتصادی اورآسیا در شرایط جدید انجام خواهد شد. هم اکنون معاملات و عملیات بانکی در شرایط افزایش فشار تحریمی آمریکا بر ایران چگونه انجام می شود؟
پاسخ:آن کالاهایی که در توافق قید شده‌اند کالاهای مورد استفاده دوگانه نیستند. آنها کالاهایی هستند که نباید تحت هیچگونه تحریمی قرار داشته باشند. اما مهمترین نکته در این معاملات با عملیات بانکی و پرداختی مرتبط است. رسیدگی به این مسأله در صلاحیت اتحادیه نیست. این مسأله با روابط مالی دوجانبه هر 5 کشور عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ایران مرتبط است. در این رابطه نیز پیشرفت حاصل شده است و پرداخت ها را می توان به ارز ملی انجام داد و ریسک ها را با روش های دیگر به حداقل رساند. بدین ترتیب ما دارای یک ساختار دوسطحی هستیم. در قالب توافق، ما زمینه‌ای برای تجارت کالا و محصولات ایجاد کردیم و پایتخت های کشورهای عضو اتحادیه، مجموعه اقداماتی را طراحی می‌کنند تا این معاملات برای همه سودمند باشد و با تحریم روبرو نشود. ما یک سازمان اقتصادی هستیم و روی آن حساب می‌کنیم که همکاری ما با کشورها- شرکا باید سود اقتصادی ببار آورد. ما کاری با سیاست نداریم.
پرسش: یکسال پیش تصمیم گرفته شد که طی 3 سال توافق موقت به فرمات کامل تعامل بین کشورهای اتحادیه اقتصادی اورآسیا و ایران فراروید. چه گام هایی طی این مدت برداشته شده است؟
پاسخ: سه سال از زمان اجرایی‌شدن توافق حساب می‌شود که فعلا در انتظار آن هستیم. چرا 3 سال؟ از یکسو امضای توافق با ایران که تعیین‌کننده مقررات تجاری باشد خیلی مهم بود و از سوی دیگر ایران عضو سازمان تجارت جهانی نیست. پذیرش مقررات قابل پیش‌بینی و مشخص سازمان تجارت جهانی در قالب توافق برای ما بیشتر قابل درک و باثبات تر است. باید ببینیم در سطح حقوقی چگونه خواهد بود. از اینرو توافق موقت است. کمیته مشترک در سطح معاونان روسای نهادها ایجاد خواهد شد که به معاملات بین اتحادیه و ایران رسیدگی خواهند کرد. ما در انتظار پیشنهادات مشخص از عرصه تجاری خواهیم ماند: در قالب توافق در عمل با چه مشکلاتی روبرو شده‌اند و یا توافق چه مزایایی برای آنها در عمل داشته است. تمام نکات حقوقی و اطلاعاتی که ما جمع‌آوری خواهیم کرد اساس یک توافق تمام و کمال را تشکیل خواهند داد. برای ما این یک پروژه آزمایشی است که همانا با بررسی این نکات مرتبط است.