https://spnfa.ir/20250805/-رئیس-اداره-اموال-تاریخی-ایران-گفت-که-همچنان-شاهد-خروج-غیرقانونی-آثار-از-کشورها-هستیم--24383914.html
رئیس اداره اموال تاریخی ایران گفت که همچنان شاهد خروج غیرقانونی آثار از کشورها هستیم
رئیس اداره اموال تاریخی ایران گفت که همچنان شاهد خروج غیرقانونی آثار از کشورها هستیم
اسپوتنیک ایران
ما آمار دقیقی از تعداد اشیای فرهنگی و تاریخی ایران در خارج از کشور در اختیار نداریم. 05.08.2025, اسپوتنیک ایران
2025-08-05T11:32+0430
2025-08-05T11:32+0430
2025-08-05T11:32+0430
گزارش و تحلیل
ایران
https://cdn1.img.spnfa.ir/img/35/72/357291_0:257:3098:2000_1920x0_80_0_0_5be926ab47d8601ad65ca43b02073c7b.jpg.webp
در طول تاریخ، بسیاری از آثار باستانی ایران توسط انگلستان و برخی دیگر از دولت‌های اروپایی به تاراج رفته است. بر اساس معاهده‌هایی که در دوران قاجار در زمان ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه با کشور فرانسه منعقد گردید امتیاز کاوش های باستان شناسی برای مدت 100 سال به فرانسوی ها واگزار شد که مقرر شده بود اشیای حاصل از کاوش های فرانسوی ها بین ایران و فرانسه تقسیم شود که متاسفانه بخش عمده ای از اثار ایرانی موجود در موزه لوور نتیجه این معاهده می باشد. علاوه بر فرانسوی ها بسیاری از کشورهای اروپایی وبعد ها امریکایی ها از این قاعده استفاده نموده و با عنوان مطالعه پژوهش بخشی از اثار تاریخی فرهنگی ایران را به تاراج برده و امروزه این اثار زینت بخش موزه هایی نظیر بریتانیا، لوور، متروپولیتن، پرگامون و سایر موزه های بزرگ جهان می باشد. بخش دیگری از اثار ایرانی نیز بصورت غیر مجاز از کشور خارج شده و در اختیار این موزه ها و گالری ها خارجی قرار گرفته است. به‌گونه‌ای که امروز، بخش قابل‌توجهی از موزه‌های اروپا، سالن‌هایی اختصاصی با عنوان "ایران" دارند.این روند در سایر کشور های صاحب تمدن نیز همانند ایران وجود داشته و در دوران معاصر و در سالهای اخیر نیز در مورد دیگر کشورها، از جمله عراق، سوریه و افغانستان وجود داشته و حتی شاهد هستیم که کشور انگلستان به بهانه حمایت و حفاظت از اثار تاریخی کشور اوکراین پیشنهاد انتقال انها را به انگلستان را مطرح نموده است. که با توجه به شناختی که از این کشور وجود دارد احتمال بازگشت دوباره این اثار به اوکراین بعید به نظر میرسد.محمدرضا زاهدی، رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در گفت‌وگو با خبرنگار اسپوتنیک در تهران اظهار داشت:ما آمار دقیقی از تعداد اشیای فرهنگی و تاریخی ایران در خارج از کشور در اختیار نداریم، زیرا تنها اطلاعاتی که در دسترس است، مربوط به آثاری است که در سالن‌های نمایش موزه‌ها در معرض دید عموم قرار دارند. به‌عنوان مثال، در موزه بریتانیا سالنی با عنوان "سالن ایران" وجود دارد که آثار دوره‌های باستانی ایران از دوران پیش ازتاریخ تا دوران تاریخی را به نمایش گذاشته است. همچنین بخشی از آثار دوره اسلامی ایران نیز در سالن دیگری به نام سالن هنر اسلامی به نمایش گذاشته شده‌اند.وی ادامه داد: در سالهای گذشته، تلاش‌هایی برای شناسایی آثار ایرانی نگهداری‌شده در خارج از کشور صورت گرفت؛ اما این امکان برای ما فراهم نشد. درخواست‌هایی از موزه‌ها برای ارائه اطلاعات آثار موجود در مخازنشان داشتیم تا بتوانیم حداقل یک بانک اطلاعاتی از اموال فرهنگی ایران ایجاد کنیم، اما متأسفانه همکاری لازم از سوی این موزه ها صورت نگرفت. نگرانی آن‌ها این است که با اطلاع ایران از وجود این آثار، ممکن است اقداماتی بین‌المللی و حقوقی برای استرداد آن‌ها انجام شود.زاهدی با اشاره به علت اصلی این پدیده اظهار داشت:یکی از دلایل اصلی خروج غیرقانونی آثار تاریخی از کشورهایی نظیر ایران، عراق، سوریه، افغانستان، چین، هند، یونان و روم، نداشتن تاریخ غنی و پربار همانند کشورهای صاحب تمدن در کشورهای اروپایی و امریکا و امروزه در کشورهای حوزه خلیج فارس بوده از طریق جمع‌آوری آثار این کشورها به نوعی به دنبال پر کردن این خلأ بوده‌اند. و در نبود اثار تاریخی در کشور خود در صدد نمایش تاریخ فرهنگ و تمدن کشورهای صاحب تمدن نظیر ایران و عراق و سوریه و یونان و غیره در موزه های خود شدن.وی در ادامه توضیح داد: صنعتی شدن جوامع غربی و شکل‌گیری موزه‌ها در آن دوره‌ها نیز سبب شد تا کشورهای استعمارگر، آثار فرهنگی و تاریخی کشورهای تحت سلطه خود را به سرزمین‌هایشان منتقل کنند. ابتدا این آثار در اختیار مجموعه‌داران خصوصی قرار گرفت و سپس بخش بزرگی از آن‌ها وارد موزه‌های مهمی چون موزه بریتانیا، ویکتوریا و آلبرت، لوور، متروپولیتن و... شد.وی افزود: این کشورها با هدف مطالعه تمدن‌ها و در عین حال سلطه فرهنگی، به جمع‌آوری این آثار پرداختند. در سالهای اخیر و به‌ویژه پس از جنگ‌هایی که در منطقه رخ داده، شاهد انتقال غیرقانونی حجم گسترده‌ای از آثار از کشورهایی مانند افغانستان، سوریه و عراق به موزه‌ها و گالری‌های غربی بوده‌ایم. درباره اوکراین، اطلاعات دقیقی ندارم که آیا انتقال آثار به‌صورت امانی صورت گرفته یا دائمی، چراکه در زمان جنگ، برخی کشورها برای حفظ آثار خود، آن‌ها را به‌طور موقت به کشورهای دیگر می‌سپارند. امید وارم اگر چنانچه دولت اوکراین این اقدام را انجام میدهد این انتقال بصورت امانی و تحت نظارت یونسکو و ایکوم انجام دهد.زاهدی در ادامه به اقدامات بین‌المللی برای مقابله با قاچاق فرهنگی اشاره کرد و گفت: در سطح جهانی، سازمان‌هایی مانند یونسکو اقداماتی را در جهت جلوگیری از قاچاق فرهنگی انجام داده‌اند. از جمله این اقدامات، تدوین کنوانسیون 1970 یونسکو برای جلوگیری از ورود و خروج غیرقانونی اموال فرهنگی است. ایران، مصر، یونان، ایتالیا، عراق، سوریه و دیگر کشورهایی که دارای تاریخ کهن هستند، از امضاکنندگان این کنوانسیون‌اند. حتی کشورهایی مانند انگلستان و فرانسه نیز آن را پذیرفته‌اند. با این حال، خروج غیرقانونی آثار همچنان ادامه دارد.وی با ارائه یک پیشنهاد راهبردی تأکید کرد: پیشنهاد ما در سالهای اخیر این بوده که کشورهای دارای تمدن‌های کهن، مانند ایران، عراق، سوریه، افغانستان، چین، هند، یونان و ایتالیا، تشکلی مشترک تشکیل دهند تا آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی برای جلوگیری از خروج غیرقانونی اموال فرهنگی تدوین کرده و به یونسکو ارائه دهند. در این صورت، شانس تصویب و اثرگذاری این قوانین بسیار بیشتر خواهد بود. در واقع پیشنهاد ما ایجاد یک تشکل در زمینه همکاری های بین المللی فی مابین کشور های صاحب تمدن بوده نظیر فعالیت های اقتصادی در حوزه نفت که با عنوان اوپک با حضور کشورهای نفت خیز و صادر کننده نفت انجام میشود پیشنهاد ما ایجاد این تشکل برای انجام اقدامات هم سو با حضور کشور های صاحب تمدن در حوزه اموال فرهنگی تاریخی است.رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی در ادامه اظهار داشت: متأسفانه، امروزه برخی کشورها حتی در خارج از اروپا و آمریکا نیز به جمع‌آوری آثار فرهنگی سایر کشورها روی آورده‌اند.این کشورها با صرف هزینه‌های هنگفت، آثار را به موزه‌ها و گالری‌های خود منتقل می‌کنند. برای نمونه، در برخی کشورهای همسایه، آثار ایرانی دوره اسلامی با عنوان "تمدن اسلامی" معرفی می‌شوند، در حالی که این آثار در اصل متعلق به فرهنگ و تمدن ایران‌اند. این تحریف هویت آثار موضوع نگران‌کننده‌ای است که باید اصلاح شود. و به مبارزه با این نوع تحریف تاریخ و فرهنگ پرداخت.وی در پایان با اشاره به نمونه‌ای تاریخی گفت: در جریان جنگ‌های قرن نوزدهم، برخی از آثار فرهنگی ایران مانند مجموعه کتاب‌های کتابخانه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج و به موزه‌های خارجی منتقل شده‌اند که امیدواریم با همکاری خوب آن کشورها، امکان بازگرداندن این آثار فراهم شود. به‌طور کلی، آرزوی ما این است که در سراسر جهان، از غارت و انتقال غیرقانونی آثار فرهنگی جلوگیری شود و هر اثر تاریخی در سرزمین مادری‌اش باقی بماند تا مردم آن کشور از آن محافظت کرده و به آن افتخار کنند.
اسپوتنیک ایران
feedback.me@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
خبرها
fa_FA
اسپوتنیک ایران
feedback.me@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
اسپوتنیک ایران
feedback.me@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
ایران
رئیس اداره اموال تاریخی ایران گفت که همچنان شاهد خروج غیرقانونی آثار از کشورها هستیم
ما آمار دقیقی از تعداد اشیای فرهنگی و تاریخی ایران در خارج از کشور در اختیار نداریم.
در طول تاریخ، بسیاری از آثار باستانی ایران توسط انگلستان و برخی دیگر از دولت‌های اروپایی به تاراج رفته است. بر اساس معاهده‌هایی که در دوران قاجار در زمان ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه با کشور فرانسه منعقد گردید امتیاز کاوش های باستان شناسی برای مدت 100 سال به فرانسوی ها واگزار شد که مقرر شده بود اشیای حاصل از کاوش های فرانسوی ها بین ایران و فرانسه تقسیم شود که متاسفانه بخش عمده ای از اثار ایرانی موجود در موزه لوور نتیجه این معاهده می باشد. علاوه بر فرانسوی ها بسیاری از کشورهای اروپایی وبعد ها امریکایی ها از این قاعده استفاده نموده و با عنوان مطالعه پژوهش بخشی از اثار تاریخی فرهنگی ایران را به تاراج برده و امروزه این اثار زینت بخش موزه هایی نظیر بریتانیا، لوور، متروپولیتن، پرگامون و سایر موزه های بزرگ جهان می باشد. بخش دیگری از اثار ایرانی نیز بصورت غیر مجاز از کشور خارج شده و در اختیار این موزه ها و گالری ها خارجی قرار گرفته است. به‌گونه‌ای که امروز، بخش قابل‌توجهی از موزه‌های اروپا، سالن‌هایی اختصاصی با عنوان "ایران" دارند.
این روند در سایر کشور های صاحب تمدن نیز همانند ایران وجود داشته و در دوران معاصر و در سالهای اخیر نیز در مورد دیگر کشورها، از جمله عراق، سوریه و افغانستان وجود داشته و حتی شاهد هستیم که کشور انگلستان به بهانه حمایت و حفاظت از اثار تاریخی کشور اوکراین پیشنهاد انتقال انها را به انگلستان را مطرح نموده است. که با توجه به شناختی که از این کشور وجود دارد احتمال بازگشت دوباره این اثار به اوکراین بعید به نظر میرسد.
محمدرضا زاهدی، رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در گفت‌وگو با خبرنگار اسپوتنیک در تهران اظهار داشت:
ما آمار دقیقی از تعداد اشیای فرهنگی و تاریخی ایران در خارج از کشور در اختیار نداریم، زیرا تنها اطلاعاتی که در دسترس است، مربوط به آثاری است که در سالن‌های نمایش موزه‌ها در معرض دید عموم قرار دارند. به‌عنوان مثال، در موزه بریتانیا سالنی با عنوان "سالن ایران" وجود دارد که آثار دوره‌های باستانی ایران از دوران پیش ازتاریخ تا دوران تاریخی را به نمایش گذاشته است. همچنین بخشی از آثار دوره اسلامی ایران نیز در سالن دیگری به نام سالن هنر اسلامی به نمایش گذاشته شده‌اند.
وی ادامه داد: در سالهای گذشته، تلاش‌هایی برای شناسایی آثار ایرانی نگهداری‌شده در خارج از کشور صورت گرفت؛ اما این امکان برای ما فراهم نشد. درخواست‌هایی از موزه‌ها برای ارائه اطلاعات آثار موجود در مخازنشان داشتیم تا بتوانیم حداقل یک بانک اطلاعاتی از اموال فرهنگی ایران ایجاد کنیم، اما متأسفانه همکاری لازم از سوی این موزه ها صورت نگرفت. نگرانی آن‌ها این است که با اطلاع ایران از وجود این آثار، ممکن است اقداماتی بین‌المللی و حقوقی برای استرداد آن‌ها انجام شود.
زاهدی با اشاره به علت اصلی این پدیده اظهار داشت:
یکی از دلایل اصلی خروج غیرقانونی آثار تاریخی از کشورهایی نظیر ایران، عراق، سوریه، افغانستان، چین، هند، یونان و روم، نداشتن تاریخ غنی و پربار همانند کشورهای صاحب تمدن در کشورهای اروپایی و امریکا و امروزه در کشورهای حوزه خلیج فارس بوده از طریق جمع‌آوری آثار این کشورها به نوعی به دنبال پر کردن این خلأ بوده‌اند. و در نبود اثار تاریخی در کشور خود در صدد نمایش تاریخ فرهنگ و تمدن کشورهای صاحب تمدن نظیر ایران و عراق و سوریه و یونان و غیره در موزه های خود شدن.
وی در ادامه توضیح داد: صنعتی شدن جوامع غربی و شکل‌گیری موزه‌ها در آن دوره‌ها نیز سبب شد تا کشورهای استعمارگر، آثار فرهنگی و تاریخی کشورهای تحت سلطه خود را به سرزمین‌هایشان منتقل کنند. ابتدا این آثار در اختیار مجموعه‌داران خصوصی قرار گرفت و سپس بخش بزرگی از آن‌ها وارد موزه‌های مهمی چون موزه بریتانیا، ویکتوریا و آلبرت، لوور، متروپولیتن و... شد.
وی افزود: این کشورها با هدف مطالعه تمدن‌ها و در عین حال سلطه فرهنگی، به جمع‌آوری این آثار پرداختند. در سالهای اخیر و به‌ویژه پس از جنگ‌هایی که در منطقه رخ داده، شاهد انتقال غیرقانونی حجم گسترده‌ای از آثار از کشورهایی مانند افغانستان، سوریه و عراق به موزه‌ها و گالری‌های غربی بوده‌ایم. درباره اوکراین، اطلاعات دقیقی ندارم که آیا انتقال آثار به‌صورت امانی صورت گرفته یا دائمی، چراکه در زمان جنگ، برخی کشورها برای حفظ آثار خود، آن‌ها را به‌طور موقت به کشورهای دیگر می‌سپارند. امید وارم اگر چنانچه دولت اوکراین این اقدام را انجام میدهد این انتقال بصورت امانی و تحت نظارت یونسکو و ایکوم انجام دهد.
زاهدی در ادامه به اقدامات بین‌المللی برای مقابله با قاچاق فرهنگی اشاره کرد و گفت: در سطح جهانی، سازمان‌هایی مانند یونسکو اقداماتی را در جهت جلوگیری از قاچاق فرهنگی انجام داده‌اند. از جمله این اقدامات، تدوین کنوانسیون 1970 یونسکو برای جلوگیری از ورود و خروج غیرقانونی اموال فرهنگی است. ایران، مصر، یونان، ایتالیا، عراق، سوریه و دیگر کشورهایی که دارای تاریخ کهن هستند، از امضاکنندگان این کنوانسیون‌اند. حتی کشورهایی مانند انگلستان و فرانسه نیز آن را پذیرفته‌اند. با این حال، خروج غیرقانونی آثار همچنان ادامه دارد.
وی با ارائه یک پیشنهاد راهبردی تأکید کرد: پیشنهاد ما در سالهای اخیر این بوده که کشورهای دارای تمدن‌های کهن، مانند ایران، عراق، سوریه، افغانستان، چین، هند، یونان و ایتالیا، تشکلی مشترک تشکیل دهند تا آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی برای جلوگیری از خروج غیرقانونی اموال فرهنگی تدوین کرده و به یونسکو ارائه دهند. در این صورت، شانس تصویب و اثرگذاری این قوانین بسیار بیشتر خواهد بود. در واقع پیشنهاد ما ایجاد یک تشکل در زمینه همکاری های بین المللی فی مابین کشور های صاحب تمدن بوده نظیر فعالیت های اقتصادی در حوزه نفت که با عنوان اوپک با حضور کشورهای نفت خیز و صادر کننده نفت انجام میشود پیشنهاد ما ایجاد این تشکل برای انجام اقدامات هم سو با حضور کشور های صاحب تمدن در حوزه اموال فرهنگی تاریخی است.
رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی در ادامه اظهار داشت: متأسفانه، امروزه برخی کشورها حتی در خارج از اروپا و آمریکا نیز به جمع‌آوری آثار فرهنگی سایر کشورها روی آورده‌اند.
این کشورها با صرف هزینه‌های هنگفت، آثار را به موزه‌ها و گالری‌های خود منتقل می‌کنند. برای نمونه، در برخی کشورهای همسایه، آثار ایرانی دوره اسلامی با عنوان "تمدن اسلامی" معرفی می‌شوند، در حالی که این آثار در اصل متعلق به فرهنگ و تمدن ایران‌اند. این تحریف هویت آثار موضوع نگران‌کننده‌ای است که باید اصلاح شود. و به مبارزه با این نوع تحریف تاریخ و فرهنگ پرداخت.
وی در پایان با اشاره به نمونه‌ای تاریخی گفت: در جریان جنگ‌های قرن نوزدهم، برخی از آثار فرهنگی ایران مانند مجموعه کتاب‌های کتابخانه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج و به موزه‌های خارجی منتقل شده‌اند که امیدواریم با همکاری خوب آن کشورها، امکان بازگرداندن این آثار فراهم شود. به‌طور کلی، آرزوی ما این است که در سراسر جهان، از غارت و انتقال غیرقانونی آثار فرهنگی جلوگیری شود و هر اثر تاریخی در سرزمین مادری‌اش باقی بماند تا مردم آن کشور از آن محافظت کرده و به آن افتخار کنند.
