ایران، حزب الله و جنگ غزه
© Photo / Tasnim News Agency
اشتراک
انتقال فلسطین به کنترل نیروهای بین المللی (از جمله کشورهای عربی) و واگذاری اداره این سرزمین به فتح پس از پایان جنگ غزه، منطقی است اما راه به این کار هنوز بسیار بسیار دور است.
اسپوتنیک مقاله ای به قلم ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس را مورد توجه شما قرار می دهد:
اگر بگوییم که تمام دنیا منتظر سخنرانی شیخ نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در سوم اکتبر در تلویزیون لبنان بودند، اغراق نمی کنیم. چند روز قبل، گروه های ضد اسرائیلی در خاورمیانه گفتند که اسرائیل باید قبل از سخنرانی رهبر حزب الله، جنگ در غزه را متوقف کند. در غیر این صورت جنگ تمام عیار علیه اسرائیل اعلام خواهد شد.
شیخ حسن نصرالله در سخنرانی خود اسرائیل و آمریکا را مسئول همه مشکلات دانست، از اقدامات حماس حمایت کرد، از "نیروهای عراقی و یمنی" که به نبرد ضد صهیونیستی پیوستند، تشکر کرد ولی از اعلام جنگ با اسرائیل توسط حزب‌الله خودداری کرد.
علاوه بر این، شیخ نصرالله از عملیات "طوفان الاقصی" فاصله گرفت. وی مدعی شد که "عملیات ضد اسرائیلی 7 اکتبر صد درصد فلسطینی بوده و موفقیت آن با محرمانه بودن مطلق تضمین شده است". هیچ سازمان یا جناح دیگری از "محور مقاومت" از آن خبر نداشت. در عین حال، شیخ نصرالله هشدار داد که همه گزینه‌ها برای نبرد حزب‌الله با اسرائیل روی میز است. به گفته شیخ، همه چیز به تصمیمات نظامی اسرائیل چه در غزه و چه در جنوب لبنان بستگی دارد.
در آستانه سخنرانی رهبر حزب‌الله، رسانه‌ها چند سناریو برای توسعه حوادث در اطراف غزه و اسرائیل را مورد بحث قرار دادند. اول، محتمل ترین آن - اعلان جنگ کامل علیه اسرائیل است: حملات هماهنگ شده به اسرائیل از شمال، جنوب، غرب و شرق توسط حماس، حزب الله، حوثی های یمن و گروه های طرفدار ایران در سوریه. گزینه دوم انتقال نیروهای حزب الله به منطقه نبرد است. گزینه سوم حمایت نظامی محدود از حماس همراه با کمپین تبلیغاتی بین المللی ضد اسرائیلی است.
به نظر می رسد که گزینه سوم از اوایل نوامبر انتخاب شده است. چرا؟
دلایل متعددی برای این امر وجود دارد. اولاً، در صورت ورود فعال حزب‌الله به رویارویی نظامی بین حماس و اسرائیل، به احتمال زیاد یک جنگ گسترده در خاورمیانه با جلب نیروهای آمریکایی در منطقه آغاز می‌شود. نه حزب الله و نه ایران به این امر نیاز ندارند زیرا که آن خطرناک است.
رهبری ایران بر روی یک رویکرد منطقی برای دستیابی به حداکثر سود متمرکز است. تهران به خوبی می داند که مزیت نظامی به نفع آنها نیست. آمریکا پشت اسرائیل ایستاده است. با وجود تمام محاسبات اشتباهی، واشنگتن همچنان یک بازیگر نظامی تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه است. در حال حاضر بیش از 40 هزار نیروی آمریکایی با تسلیحات و تجهیزات نظامی مدرن در پایگاه های نظامی در بحرین، اردن، عراق، قطر، کویت، امارات، عمان، عربستان سعودی، سوریه و ترکیه متمرکز شده اند. و پس از حمله در 7 اکتبر، دو گروه ضربتی آمریکایی، با ناو هواپیمابر "جرالد فورد" و ناو هواپیمابر "دوایت آیزنهاور" در راس در دریای مدیترانه ظاهر شدند.
جدیدترین ناو هواپیمابر "جرالد فورد" دارای 48 هواپیمای جنگی (جنگنده بمب افکن های نسل چهارم F/A-18 "هورنت" بر پایه ناو هواپیمابر و نسل پنجم جنگنده بمب افکن های چند منظوره F-35C) و همچنین هواپیماهای هشدار اولیه هوابرد E-2DAdvanced Hawkeye، هواپیماهای مقابله الکترونیکی EA-18G، هلیکوپترهای چند منظوره MH-60R/S و هواپیماهای بدون سرنشین رزمی است. گروه حمله ناو هواپیمابر "جرالد فورد" شامل رزمناو موشک هدایت شونده "نرماندی" و سه ناوشکن است. آنها به موشک‌های کروز "تاماهاوک" (CR) با شعاع انهدام متوسط 1300 کیلومتر و تعداد کل موشک در یک شلیک تا 110 موشک کروز مسلح هستند. در ناو هواپیمابر "دوایت آیزنهاور" 48 جنگنده بمب افکن F/A-18 "هورنت" و همچنین چندین بالگرد ضربتی SikorskySH-60SeaHawk، بالگردهای جنگی ضد زیردریایی SH-60F OceanHawk، ناو HH-60H Seahawk وجود دارد. هلیکوپترهای جستجو و نجات و بالگردهای سنگین حمل و نقل آبی خاکی SikorskyCH-53SeaStallion و نیز هواپیمای شناسایی رادار دوربرد E-2D Advanced Hawkeye .
نیروی ضربتی موجود بر ناو هواپیمابر "دوایت آیزنهاور" شامل یک رزمناو موشکی "نرمندی" و سه ناوشکن است که قادر به انجام حملات موشکی هستند. علاوه بر این، گروه ناو هواپیمابر باید با یک زیردریایی حمله اتمی مجهز به موشک های کروز نیز همراه شود. و این شرط تایید شد: در 5 نوامبر 2023، زیردریایی هسته ای کلاس "اوهایو" وارد منطقه مسئولیت فرماندهی مرکزی ایالات متحده، یعنی به خاورمیانه آمد. یکی از این زیردریایی ها می تواند 154 موشک کروز "تاماهاوک" حمل کند - این 50٪ بیشتر از یک ناوشکن آمریکایی و چهار برابر بیشتر از تعداد موشک های جدیدترین زیردریایی های ضربتی نیروی دریایی ایالات متحده است. در 23 اکتبر، سخنگوی پنتاگون، سرتیپ پت رایدر گفت: "ما هر کاری که لازم باشد برای محافظت از نیروهای آمریکایی در خارج از کشور انجام خواهیم داد. هیچ کس نمی خواهد شاهد یک درگیری در حال گسترش باشد و این هدف اصلی ماست".
بر اساس برخی گزارش‌ها، ایالات متحده دفاع موشکی اسرائیل و تأسیسات نظامی خود را با سامانه‌های پدافند هوایی "تاد" و "پاتریوت" تقویت کرده و همچنین گروهی از هواپیماهای جنگی را که احتمالاً نسل پنجم جنگنده‌های بمب‌افکن F-35 هستند، مستقر کرده است. پنتاگون همچنین بیش از 2 هزار تفنگدار دریایی و گروه کوچکی از نیروهای ویژه را برای جستجو و آزادسازی گروگان‌های حماس به خاورمیانه فرستاد. علاوه بر این، بر اساس گزارش TheIntercept(11/02/2023)، کاخ سفید در ماه ژوئن گزارش داد که ایالات متحده به طور مخفیانه "نیروهای رزمی" در یمن مستقر کرده است.
البته حدود 180 هواپیمای جنگی آمریکایی، شوروی، چینی و فرانسوی از دهه 50 تا 80 میلادی و حتی میگ-29های شوروی تحویلی به ایران در اوایل دهه 90 قرن بیستم که در خدمت نیروی هوایی ایران هستند قادر به رقابت با هواپیماهای نسل 4 و 5 آمریکا نیست. اما موشک های ایران تهدیدی جدی برای اسرائیل و تاسیسات نظامی آمریکا هستند. تعداد آنها حدود 50 واحد موشک بالستیک میان برد (بر اساس طبقه بندی بین المللی از 1000 تا 5000 کیلومترتخمین زده می شود، در نسخه ایرانی "شهاب-3" حداکثر - 2000 کیلومتر) و حدود 100 موشک بالستیک کوتاه برد از 500 تا 1000 کیلومتر (در نسخه ایرانی "فاتح-110"، "فاتح-13"، "خلیج فارس"، "شهاب-1/-2 "، "قیام-1"،"زلزال"، "ذوالفقار" و موشک کروز زمینی "قدس-1" تا 700 کیلومتر).
شکی نیست که حتی بدون در نظر گرفتن ارتش اسرائیل، قدرت نظامی آمریکا در خاورمیانه بسیار بیشتر از ایران و حزب الله است. در تهران به این موضوع توجه می شود. اخیراً وحید جلال زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: "جمهوری اسلامی معتقد است که نیازی به ورود به این جنگ نیست. نیازی به اعزام نیروهای مسلح ایران به منطقه نیست. دوستان ما به اندازه کافی در منطقه هستند و هر لحظه این فرصت را دارند که آسیب های جبران ناپذیری به منافع آمریکایی ها و صهیونیست ها وارد کنند".
در شرایط کنونی، ایران تلاش خواهد کرد بدون وارد شدن به رویارویی نظامی مستقیم با اسرائیل، حداکثر منافع را به دست آورد. علاوه بر این، تهران یک "سلاح غیرتماسی" برای این کار دارد. این "محور مقاومت" است: خود ایران به عنوان پایه اتحاد، حزب‌الله لبنان، گروه‌های شیعه عراق، بخش‌هایی از شیعیان و علویان سوریه، جنبش حوثی شیعه یمن (انصارالله)، گروه‌های شیعه در پاکستان و افغانستان و همچنین گروه های سنی "جهاد اسلامی" و حماس که مستقیماً تابع آن نیستند. در جریان جنگ در سوریه، تهران عملاً حمایت مالی از حماس را که مخالف اسد بود، متوقف کرد. این در حالی است که در سال های اخیر ایران سالانه حدود 100 میلیون دلار به این سازمان اختصاص داده است. این حدود یک سوم بودجه حماس است.
سردار امیرعلی حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران این ائتلاف را چنین توصیف کرد: "همه اعضای محور مقاومت متحد هستند. ما باید تلاش های خود را برای نابودی رژیم صهیونیستی متحد کنیم، آمریکا و متحدانش را به نام ایران پایدار بیرون کنیم". از میان تمام گروه‌های شبه نظامی ضد اسرائیلی که در بالا ذکر شد، آماده‌ترین گروه، حزب‌الله، شریک استراتژیک اصلی ایران، مستقر در جنوب لبنان است.
در 3 نوامبر 2023، کارشناس سیاسی بن هابرد در نیویورک تایمزنوشت: "حزب‌الله یک نیروی نظامی قدرتمند است، با ده‌ها هزار رزمنده آموزش دیده، زرادخانه ای با بیش از 100 هزار موشک و انباری از موشک‌های هدایت شونده دقیق که می‌تواند اهداف حساس را در عمق اسرائیل مورد حمله قرار دهد. تحلیلگران نظامی معتقدند که این گروه ممکن است قابلیت های نظامی دیگری نیز داشته باشد. آقای نصرالله یک شخصیت بسیار مورد احترام در محور مقاومت است".
سخنرانی شیخ نصرالله نشان داد که حزب الله بر سر دوراهی قرار دارد. عبدالله بو حبیب وزیر امور خارجه لبنان گفت: "همه لبنان از جمله حزب الله خواهان جنگ نیستند. ما با حزب‌الله گفت وگو می‌کردیم و من فکر می‌کردم که آنها این کار را نمی‌کنند (ورود به جنگ)". نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان گفت که قصد دارد از ورود کشورش به فاز داغ درگیری خاورمیانه جلوگیری کند، اما تشدید تنش را رد نمی کند.
به نظر می‌رسد که هم حزب‌الله و هم تهران درک می‌کنند که برای نابودی کامل زیرساخت‌های این گروه و کل جنوب لبنان، دو گروه ضربتی ناو هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا که از قبل در نزدیکی لبنان واقع شده‌اند و حتی در دسترس هلیکوپترهای جنگی قرار دارند، کاملاً کافی است.
در 2 فوریه 2023، پژوهشگر سینا طوسی در فارین پالیسی نوشت: "مقامات ایران در خط باریکی بین تعهد ایدئولوژیک خود به آرمان فلسطین و محاسبات عمل گرایانه منافع و خطرات منطقه ای قدم می زنند".
با این حال، به احتمال زیاد، حزب الله به گلوله باران های تکی از خاک اسرائیل و پرتاب هواپیماهای بدون سرنشین از یک سو برای دور کردن نیروها و منابع اسرائیلی از رویارویی در غزه و از سوی دیگر برای نشان دادن همبستگی خود با مبارزات فلسطینی ادامه خواهد داد.
ایران نیز به نوبه خود در ایران و تقریباً در تمامی کشورهای خاورمیانه کمپین احضار داوطلبان دفاع مقدس علیه صهیونیست ها را انجام می دهد. این داوطلبان نه تنها می توانند به طور دسته جمعی به حماس و جهاد اسلامی بپیوندند، بلکه می توانند در گروه های کوچک به اسرائیل یا سرزمینی که تحت کنترل آن است نفوذ کنند تا وظایف ویژه ای را انجام دهند.
همچنین باید گفت که در نتیجه حرکت گسترده ضد اسرائیلی در سراسر جهان از جمله آمریکا و اروپا، ایران و متحدانش در جنگ تبلیغاتی به برتری جدی دست یافته اند. ایران نیازی به جنگ گسترده ندارد. تهران هم اینک به اندازه کافی به سود دست یافته است:
اولاً این گسترش یک کمپین ضد اسرائیلی و یهودی ستیز در سراسر جهان و در سازمان های بین المللی که به نفع ایران و متحدانش است؛
ثانیاً، شکست یا کندی قابل توجه در حل و فصل مسایل موجود در روابط اسرائیل و عربستان سعودی که به گفته برخی منابع آماده برقراری روابط دیپلماتیک در آغاز سال 2024 بودند؛
ثالثاً، اختلال یا کندی قابل توجه در شکل‌گیری کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که قرار بود به جایگزینی برای راه چینی "یک کمربند - یک جاده" تبدیل شود که نقش ایران در آن بالا تلقی می‌شود.
اما معایبی هم برای ایران وجود دارد. ایالات متحده و ایران از طریق واسطه‌ها بر سر آزادی متقابل 5 زندانی از هر طرف و آزادسازی 6 میلیارد دلار ایرانی و همچنین کاهش سرعت تولید اورانیوم 60 درصدی توسط ایران به توافق رسیدند. این روند جایگزین برجام برای حل و فصل موضوع هسته ای ایران، پس از 7 اکتبر به حالت تعلیق درآمد. و ایران به کاهش یا لغو تحریم‌های مالی و اقتصادی بیش از راه‌حل مشکل هسته‌ای خود نیاز دارد، زیرا تهران به شدت به سرمایه‌گذاری و فناوری پیشرفته غربی احتیاج دارد.
جنگ خونین غزه باید متوقف شود. اما نمی‌توان گفت چه زمانی صلح در منطقه حاکم خواهد شد، زیرا اسرائیل مصمم است تا در نهایت مشکل حماس را با هر وسیله‌ای که شده حل کند.
اکنون فلسطین به دو بخش تقسیم شده است: حماس مسوول کنترل نوار غزه بوده و فتح کنترل کرانه باختری در دست دارد. حماس مخالف ایده "دو کشور" است و به دنبال نابودی اسرائیل است. فتح مفهوم دو کشور را به رسمیت می شناسد و آماده است روابط عادی با اسرائیل داشته باشد. بنابراین، پس از پایان جنگ غزه، انتقال این سرزمین به کنترل نیروهای بین المللی (از جمله کشورهای عربی)، منطقی است. کنترل وضع امور باید به فتح داده شود تا ساختن یک زندگی عادی در آنجا آغاز شود.
در این صورت، اسرائیل باید امتیازاتی بدهد: ساخت و ساز یا توسعه شهرک‌ها در کرانه باختری را متوقف کند، خشونت شهرک نشینان را مهار کند و برخی از زمین‌ها را از کنترل مختلط فلسطین و اسرائیل به تشکیلات خودگردان فلسطین منتقل کند.
بدون این، راه حل بلندمدت برای مشکل غزه و صلح کلی در منطقه غیرممکن است. آیا اسرائیل با این راه حل موافقت خواهد کرد؟
