آیا اگر ایرانی ها با کمک روسیه هسته ای شده بودند، باز هم این همه دردسر می کشیدند؟
© Sputnik / Valery Melnikov
/ اشتراک
با راه اندازی پروژه نیروگاه هسته ای آق قویو ترکیه رسما وارد باشگاه کشورهای دارای نیروگاه هسته ای شد.
سوالی که برای بسیاری پیش می آید این می باشد که چرا ترکیه که عضو ناتو هم هست و روابط بسیار صمیمی با آمریکا و کشورهای غربی دارد این پروژه را به شرکت های غربی نداد و ترجیح داد پروژه را به روسیه بدهد.
بحث ایجاد نیروگاه هسته ای بوشهر ایران به چیزی حدود 50 سال پیش بر می گردد.
اگر به خاطرات مقامات ایرانی در آن زمان برگردید می بینید علیرغم اینکه ایران روابط بسیار صمیمی با کشورهای غربی داشت و به نوعی عامل آمریکا در منطقه به حساب می آمد اما در آن زمان آمریکا و کشورهای غربی هر کاری می توانستند انجام دادند تا در این باره، یعنی رسیدن ایران به توانمندی هسته ای سنگ اندازی کنند و علیرغم اینکه ایرانی ها به بسیاری کمپانی های غربی تقاضا داده بودند که بیایند و پروژه را برایشان پیاده کنند اما با فشار لابی های آمریکایی و اسرائیلی تقریبا همه کمپانی های غربی از آمریکایی گرفته تا انگلیسی و فرانسوی و ژاپنی و آلمانی و... از پذیرفتن این پروژه امتناع می کردند.
در نهایت هم شاه ایران مجبور شد باج های کلانی به سیاستمداران آمریکایی و انگلیسی پرداخت کند تا دست از مخالفت با ایجاد نیروگاه هسته ای در ایران بردارند و به شرکت زیمنس آلمان اجازه دهند که این پروژه را اجرا کند.
در آن زمان هم غربی ها شرط کردند که به شرطی می پذیرند این نیروگاه احداث شود که اورانیوم مورد نیاز آن در خارج ایران تولید شود و ایران را وادار کردند پانزده درصد از سهام شرکت غنی سازی اورانیوم فرانسه که در حال ورشکستگی بود را به قیمتی معادل دو برابر کل سهام این شرکت خریداری کند تا عملا این شرکت را نجات دهد و در نهایت ده درصد از تولیدات این شرکت نصیب ایران شود تا در نیروگاه بوشهر استفاده گردد، بعدها هم رئیس جمهوری وقت فرانسه فرانسوا میتران دستور العملی صادر کرد که بر اساس آن نه اورانیوم به ایران تحویل داده شود و نه پول سهام پس داده شود.
آمریکایی ها هم یک آزمایشگاه پژوهشی هسته ای از رده خارج شده خود را به دانشگاه تهران هدیه کردند، که البته ایرانی ها مجبور شدند در مقابل هدیه چند برابر به دانشگاه های آمریکایی کمک چندین میلیون دلاری کنند تا مراکز پژوهشی هسته ای در تعدادی دانشگاههای آمریکا احداث گردد.
آمریکایی ها هم تعهد کرده بودند نیاز ایران به اورانیوم غنی سازی شده 20% برای این آزمایشگاه هسته ای دانشگاه تهران را تامین کنند، اما پس از اینکه خرشان از پل گذشت و زمانی که ایران به اورانیوم برای تولید رادیو داروهای ضد سرطانی نیاز پیدا کرد نه فقط از تحویل اورانیوم به ایران خودداری کردند، بلکه کشورهای دیگر را هم تهدید کردند اگر اورانیوم مورد نیاز ایران را تامین کنند آنها را مجازات کنند.
در آن زمان ایران هم وادار شد که معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای را امضا کند، در حالی که رقیب ایران در منطقه یعنی اسرائیل نه فقط به نیروگاه هسته ای مجهز شد بلکه در همان زمان طبق اعترافات یکی از دانشمندان فرار کرده اسرائیل، به چندین کلاهک هسته ای که انگلیس و فرانسه در اختیارش گذاشتند مجهز شد و بعدها امکانات تولید تسلیحات هسته ای برای اسرائیل توسط غربی ها ایجاد شد.
به هر حال اگر به خاطرات افرادی چون اسد الله علم و امیر عباس هویدا و یا اظهارات اکبر اعتماد (پدر صنعت هسته ای ایران) و دیگر مقامات ایرانی مراجعه کنید می توانید ببینید از همان ابتدا هم غربی ها به دنبال آن بودند که سر ایران کلاه بگذارند و به هیچ وجه نمی خواستند ایران بتواند به توانمندی هسته ای برسد.
بحث فقط این نبوده که آنها نمی خواستند ایران به فناوری هسته ای دسترسی داشته باشد بلکه آنها مخالف آن بودند که ایران به هرگونه فناوری مدرنی برسد.
سیاست کلی آنها مبنی بر این بوده که همه کشورهای خاورمیانه باید عقب افتاده باقی بمانند تا همیشه محتاج غرب باشند و فقط تولید کننده مواد خام برای غرب باشند و بعد وقتی که کارشان با این کشورها تمام شد آنها را به امان خود بدون هیچ منابع و امکانات و سوادی ترک کنند.
همان سیاستی که آنها در آفریقا و یا جاهای دیگر پیاده کردند.
حدود ده سال پیش در اجلاسی که سازمان ملل ترتیب داده بود شرکت داشتم و در این اجلاس تعدادی از مدیران نشریات کشورهای آفریقایی هم حضور داشتند.
با چند نفر از آنها صحبت می کردیم یکی از آنها برایم تعریف می کرد که یکی از چالش های کشور کنگو ساختن دسته بیل است.
من تصور می کردم شوخی می کند.
ولی آنها برایم تعریف می کردند که از زمانی که کنگو در اشغال بلژیک بود قانونی تصویب شده که اینها حق ندارند حتی دسته بیل تولید کنند چون ممکن است از دسته بیل به عنوان سلاح استفاده کنند و به این دلیل آنها مجبور می باشند درختان خود را قطع کنند و به بلژیک بفرستند و بعد بلژیکی ها از همان چوب ها برایشان دسته بیل تولید کنند و به آنها بفروشند.
آنها برایم تعریف می کردند در حالی که مثلا کنگو در زمینه موجودی منابع معدنی مثل قلع و روی و طلا و الماس و اورانیوم و کوبالت و ... بسیار غنی است ولی اروپایی ها کاری کرده اند که مردم این کشور در فقر وحشتناک زندگی کنند و به هیچ وجه نتوانند از منابع خود برای خودشان بهره ببرند.
معروف است که حتی اولین بمب اتمی آمریکا با استفاده از اورانیوم کنگو ایجاد شده است.
به هر حال آنچه برای اروپایی ها مطلوب بوده و هست این می باشد که کشورهای خاورمیانه هم مانند کشورهای آفریقایی نتوانند از منابع خدادادی خود استفاده کنند.
اگر به تاریخ همکاری های ایران و غرب نگاه کنید می بینید که مثلا آمریکایی ها به ایرانی ها جنگنده می فروختند اما موشک نمی فروختند و آمریکایی ها جلوی فروش موشک به ایران را گرفته بودند و بعد همان موشک ها را به عراق می دادند.
آنها از اینکه ایران بخواهد کارخانه تولید تسلیحات داشته باشند نیز به شدت مخالف بودند.
طبق اسنادی که امروزه از رده بندی امنیتی در آمریکا و انگلیس خارج شده آنها همیشه به دنبال آن بودند که ایران به هیچ وجه نتواند از نظر توانمندی نظامی در منطقه برتری داشته باشد و همیشه به دنبال آن بودند که به نوعی موازنه تسلیحاتی در منطقه ایجاد کنند و به همین دلیل نه تسلیحات مورد نیاز ایران را تحویل ایران می دادند و نه اجازه تولید آنها را می دادند و حتی اگر هم تسلیحاتی به ایران می دادند انواعی از تسلیحات را انتخاب می کردند که برتری نظامی ایجاد نکند یا کنترل آن کاملا دست مستشاران آنها باشد.
مثلا می بینیم در زمینه فروش تانک های چیفتن به ایران انگلیسی ها علیرغم اینکه نقدا پول این تانک ها را دریافت کرده بودند ولی در نهایت تانک هایی با ظاهر همان تانک ها ولی بدون موتور و تجهیزاتی که توسط ایران سفارش داده شده بود تحویل دادند تا مبادا تانک های ایرانی نسبت به تانک های عراقی ویا ترکیه ای برتری داشته باشد، و بعد وقتی که شاه اعتراض می کند آنها تعهد می کنند که تجهیزات را در ایران تعدیل کنند اما هیچ وقت چنین کاری را انجام ندادند.
به هر حال این را گفتم تا متوجه تفکر و سیاست غرب درباره دیگر کشورها شویم، البته اگر بخواهیم در این باره صحبت کنیم شاید هزاران مورد دیگر باشد که بتوانیم آنها را در زمینه های مختلف مطرح کنیم.
حال در مقابل کشورهایی که با روسیه یا همان اتحاد جماهیر شوروی سابق همکاری های صنعتی داشتند مثل چین و هند و حتی کشورهای شرق اروپا و آفریقایی و... را اگر بررسی کنیم می بینیم هر جا که آنها رفتند و با روس ها همکاری کردند در نهایت پروژه ها تمام و کمال اجرا شد و روس ها به همه تعهدات خود تمام و کمال متعهد بودند.
خود ما ایرانی ها امروزه بسیاری از صنایع موجود خود را مدیون همکاری های محدود صنعتی خود با روسیه داریم چرا که صنایع فولاد ایران توسط روس ها در ایران ایجاد شد و همه صنایعی که وابسته به صنایع فولاد هستند مدیون وجود همان صنعت فولاد می باشند.
حتی در همین زمینه هم می بینیم پیش از سال 1344 ایرانی ها ابتدا می خواستند صنعت فولاد آنها توسط غربی ها ایجاد شود و از بسیاری کشورهای غربی تقاضا کردند که در این زمینه به آنها کمک کنند اما باز هم آمریکایی ها و انگلیسی ها به بهانه اینکه ممکن است این صنایع برای تولید تسلیحات استفاده شود نه فقط به ایران در این زمینه کمک نکردند بلکه حتی در آن زمان بر علیه ایران سنگ اندازی هم کردند و اظهار می داشتند ایران به چنین صنایعی مقرون به صرفه نیست و ایران به جز برای تولید تسلیحات نیاز دیگری به این صنعت ندارد و هر چه قدر آهن و فولاد بخواهد آنها ارزان تر به ایران می فروشند.
در آن زمان اگر ایران با شوروی قرارداد احداث ذوب آهن اصفهان را نبسته بود و منتظر غربی ها مانده بود شاید تا به امروزه هنوز ما صنایع فولاد در کشور نداشتیم.
بدیهی است وقتی که ترک ها می بینند غربی ها چه سیاست هایی در قبال دیگر کشورها، حتی متحدان شان دارند، ترجیح می دهند که بروند سراغ روسیه برای احداث نیروگاه هسته ای و تامین برق مورد نیاز کشورشان.
شاید اگر از همان ابتدا هم ایران احداث نیروگاه هسته ای بوشهر را به روس ها سپرده بود مانند جریان ذوب آهن و تولید فولاد، تا امروزه چندین نیروگاه هسته ای مشابه در سرتاسر ایران ایجاد شده بود و کل برق ایران از همین نیروگاه ها تامین می شد.
قابل اعتماد بودن روس ها در زمینه انجام تعهداتشان در مقابل غیر قابل اعتماد بودن غربی ها در زمینه اجرای تعهداتشان در قبال دیگر کشورها، قطعا دلیل اصلی ای است که بر اساس آن ترکیه تصمیم گرفته در بسیاری موارد، حتی صنایع دفاعی خود، به جای اینکه روی متحدین غربی خود حساب باز کند روی روسیه حساب باز کند.
