مذاکرات برای رسیدن به این قرارداد از سفر رسمی آقای شی جین پینگ رئیس جمهوری خلق چین در سوم بهمن ماه ۱۳۹۴ به تهران آغاز شد؛ سفری که در آن رهبر جمهوری اسلامی ایران توافق روسای جمهوری ایران و چین را برای یک رابطه استراتژیک ۲۵ ساله کاملا درست و حکمت‌آمیز توصیف کرد، این مذاکرات با همکاری وزارتخانه ها و نهاد های مختلف داخلی دو کشور برای تنظیم پیش نویس و مفاد قابل طرح در این سند ادامه یافت و با سفر دکتر علی لاریجانی ریاست وقت مجلس شورای اسلامی در ۲ اسفند ۱۳۹۷ به چین پیش نویس سند ۲۵ سال نهایی شد.
در فروردین ماه ۱۳۹۹ طرف چینی نظرات خود را به طور رسمی پیرامون پیش نویس دریافت شده از طرف ایرانی اعلام کرد و در شهریور ماه ۹۹ طرف ایرانی با توجه به نظرات طرف چینی دومین پیش‌نویس سند را تحویل داد در بیستم اسفند ماه نود و نه طرف چینی برای امضای سند مذکور اعلام آمادگی کرده و سفر رسمی وزیر امور خارجه چین به ایران را اطلاع داد.
در نهایت در هفتم فروردین ماه سال ۱۴۰۰ این سند به امضای وزرای امور خارجه دو کشور رسید و نهایی شد.
به گزارش خبرنگار اسپوتنیک در تهران برنامه همکاری جامع ایران و چین حاوی مفاد و محتوا به شرح زیر است:
- این سند به منظور عملیاتی کردن بند ششم بیانیه روسای جمهور دو کشور با هدف ارتقای عملی روابط در سطح مشارکت جامع راهبردی (منتشر شده در در بهمن ماه 1394) و به منظور فراهم ساختن بستری مناسب برای توسعه همه جانبه همکاریها تدوین گردیده است.
- سند حاضر یک برنامه جامع در بازه زمانی بلندمدت (25 ساله) رویکردی مبتنی بر احترام متقابل و منافع برد- برد در زمینه روابط دو جانبه، منطقه‌ای و بین المللی را مدنظر قرار داده است.
- دو تمدن کهن آسیایی با تاریخی دیرینه و همکاری نزدیک در عرصه‌های تجاری، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، دفاعی و امنیتی بر یک نقشه راه و افق بلندمدت روابط در عرصه‌های مختلف برای تحقق مشارکت جامع راهبردی و ارتقای عملی آن توافق نموده‌اند.
- به رسمیت شناختن اشتراکات فرهنگی، تقویت چندجانبه‌گرایی، حمایت از حق دولت‌ها برای برخورداری از حق حاکمیت برابر و تاکید بر بومی بودن مدل توسعه از جمله موارد ذکر شده در سند میباشد.
- اشتراک نظر دو کشور در ارتباط با بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه مبارزه با یکجانبه‌گرایی زمینه لازم برای بسط همکاریها در عرصه بین‌المللی بین ایران و چین را فراهم آورده است.
- این سند برنامه‌ای است سیاسی، راهبردی، اقتصادی و فرهنگی که عرصه‌های مختلف همکاری دو کشور ایران و چین را مدنظر قرار داده است.
ابعاد سیاسی- راهبردی برنامه همکاری جامع ایران و چین نیز شامل ارتقای تبادلات، رایزنی و همکاری‌های نزدیک خود در موضوعات مورد نظر و در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی میباشد همچنین طرفین زیرساخت‌های دفاعی، مقابله با تروریسم و همکاری در عرصه های مختلف دفاعی را تقویت خواهند کرد.
در بعد اقتصادی برنامه همکاری جامع ایران و چین، با توجه به اتفاق نظر دو کشور بر اینکه ظرفیت‌های بالقوه برای همکاریها فراتر از وضعیت کنونی است، ایران و چین همکاری‌های اقتصادی خود را به ویژه در پیوند دادن ایران به زنجیره ارزش محور از طریق تکمیل زنجیره‌های مکمل فرآوری داخلی و تولید مشترک به منظور تامین بازارهای داخلی دو کشور و کشورهای ثالث و در نهایت بهره برداری از ظرفیت‌های ایران از جمله نیروی کار جوان و ماهر تاکید می نمایند.
همچنین همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی (نیرو، انرژی‌های تجدیدپذیر و ...) مبتنی بر دغدغه‌های توسعه ملی پایدار و زیست محیطی در سند مورد تاکید قرار دارند.
در ادامه با هدف بهره برداری از مزایای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیک، بر مشارکت موثر ایران در ابتکار کمربند-راه طرف چینی تاکید شد.
در این برنامه ی جامع همکاری در زمینه‌های زیرساختی، ارتباطی (ریلی، جاده‌ای، بندری و هوایی)، مخابراتی، علمی-فناوری، آموزشی و سلامت مورد تاکید قرار گرفت و تسهیل همکاری‌های بخش خصوصی از طریق رفع موانع همکاری مورد توجه بوده است.
تسهیل همکاری‌های مالی-بانکی، گمرکی، مقررات‌زدایی، و همکاری در توسعه مناطق ویژه و آزاد تجاری و صنعتی از جمله در سواحل مکران و تقویت همکاری‌های غیرنفتی با تمرکز بر حوزه کشاورزی و دانش بنیان و تسهیل همکاریها در زمینه سرمایه‌گذاری و تامین مالی پروژه‌ها و همکاری‌های اقتصادی از دیگر مسائل مورد توجه در این برنامه ی جامع همکاری میباشد.
در بعد فرهنگی برنامه همکاری جامع ایران و چین شامل موارد زیر است:
- در سند مذکور بر افزایش شناخت متقابل از طریق ارتقاء تبادلات مردمی (گردشگری)، رسانه‌ای، سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های دوستی و همکاری دانشگاهی تاکید شده است.
- طرفین در این رابطه سرمایه‌گذاری و کمک به تکمیل زیرساخت‌های لازم برای ارتقاء همکاری‌های فرهنگی در حوزه‌های مختلف از جمله صنعت گردشگری را مدنظر قرار داده‌اند.
بر اساس تاکید وزارت امور خارجه ی جمهوری اسلامی ایران این سند در راستای صلح، ثبات و توسعه منطقه ای و بین المللی تدوین شده و لذا در مخالفت با هیچ طرف ثالثی و یا برای مداخله در امور هیج کشوری نیست البته که این سند یک نقشه راه برای همکاری های جامع دو کشور ایران و چین بوده و لذا حاوی هیچ قراردادی نمیباشد.
لازم به ذکر است در هیچ کجای سند کمی سازی در خصوص چشم انداز همکاریها اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و یا راهبردی نشده است و لذا حاوی هیچ رقم و عدد خاصی از جمله در خصوص سرمایه گذاری و یا منابع مالی و پولی نمیباشد.
این سند 25 ساله نامگذاری شده است تا کلیت برنامه همکاری جامع دو کشور در این بازه زمانی بلندمدت دیده و پیگیری شود. بدیهی است بازه زمانی اجرای هر قرارداد دوجانبه ای بر اساس پیش بینی مندرج در خود قرارداد تعیین می شود، در این سند، واگذاری هیچ منطقه و یا هیچ انحصار متقابل و یا یکجانبه ای مطرح نبوده و لذا فاقد اعطاء هرگونه حق انحصاری است همچنین در این سند مدیریت، اداره و یا بهره برداری از هیج منطقه و یا حوزه ای واگذار نشده است.
