اسپوتنیک - خبرگزاری فرانسه با استناد به گزارشی از آژانس بین المللی انرژی اتمی که در اختیار این خبرگزاری قرار گرفته است، ذخایر اورانیوم غنی شده ایران را 14 برابر بیشتر از حد تعیین شده در برنامه جامع اقدام مشترک اعلام نمود. بنابر آنچه که در گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته ای مشخص شده است، در تاریخ 18 فوریه، کل موجودی اورانیوم غنی شده در ایران بالغ بر 2 967,8 کیلوگرم بوده است. این خبرگزاری می نویسد که این میزان، 14 برابر بیشتر از میزان توافق شده در سال 2015 است.
از آنجا که در اواخر سال 2020، قانونی در ایران اجرایی شد که بر مبنای آن این کشور تولید اورانیوم با غنای بالا (از 20٪) را برای استفاده در سانتریفیوژهای قدرتمندتر و فراتر از مفاد توافق هسته ای شروع می کند، تهران به کشورهای "تروئیکای اروپایی" اولتیماتوم داد: اگر ایران نتواند آزادانه نفت خود را بفروشد و معاملات مالی را از طریق مکانیسم تجاری انجام دهد، از بازرسی‌های آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای ممانعت خواهد نمود.
از 23 فوریه، ایران فعالیت های بازرسی آژانس انرژی هسته ای را محدود کرده است، که این موضوع انتقاد شدید "تروئیکای اروپایی" را به دنبال داشته است. انگلیس، آلمان و فرانسه اعلام داشتند که ایران با پایان دادن به اجرای پروتکل الحاقی، تعهدات خود به توافق هسته‌ای را نقض کرده است.
آیا این حرکت از سوی ایران می تواند به معنای عبور از خط قرمز تولید سلاح های هسته ای باشد؟ برای ایجاد سلاح اتمی در ایران به چه سطحی از غنی سازی نیاز است؟
آنتون خلوپکوف، مدیر مرکز انرژی و امنیت روسیه، سردبیر مجله "باشگاه اتمی"، عضو علمی شورای امنیت فدراسیون روسیه در مصاحبه با اسپوتنیک اظهار داشت که ایران حتی با چنین اقداماتی، بر اساس پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته ای (ان‌پی‌تی) هیچ مرزی را نقض نکرده است:
هیچ پیش زمینه‌ای وجود ندارد که بتوان گفت ایران در حال ایجاد سلاح هسته‌ای است. ایران همچنان عضو ان‌پی‌تی است که بر اساس آن متعهد شده است که سلاح هسته‌ای تولید، ایجاد یا دریافت نکند. در ایران، بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای مطابق با موافقت نامه پادمان جامع بین ایران و آژانس بین المللی به فعالیت خود ادامه می‌دهند و آنچه امروز ایران در حال انجام آن است، تنها كاهش تعهدات داوطلبانه تحت برجام و فراتر از تعهدات ایران تحت ان‌پی‌تی و توافق نامه پادمان جامع با آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای است.
اکنون که آمریکایی‌ها اقدامی برای رفع تحریم‌ها انجام نداده‌اند، ایران به اقدامات خود در جهت کاهش تعهدات در چارچوب برجام در پاسخ به بی عملی دولت جدید آمریکا ادامه می‌دهد.
تعدادی از منتقدین سیاست ایران نگرانند که عدم بازرسی‌های خاص توسط آژانس انرژی هسته‌ای، برنامه هسته‌ای ایران را غیر شفاف نموده و این موضوع به ایران اجازه می‌دهد تا به تولید اورانیوم مورد نیاز برای ایجاد سلاح نزدیک شود. این ترس پس از آنکه آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران اعلام داشت که کشورش "بر اساس مصلحت و نیاز" و "تا آنجا که لازم باشد، حتی تا غنی‌سازی 60 درصد پیش خواهد رفت"، شدت گرفت.
Iran is not after nuclear weapons, but its nuclear enrichment will not be limited to 20% either. It will enrich uranium to any extent that is necessary for the country. Iran's enrichment level may reach 60% to meet the country's needs.
— Khamenei.ir (@khamenei_ir) February 22, 2021
به گفته آنتون خلوپکوف، سخنان آیت الله خامنه‌ای در مورد توانایی ایران در غنی سازی اورانیوم تا 60 درصد نیز نمی تواند دلیلی بر این ادعا باشد که ایران با این سطح از غنی سازی، در یک شبانه روز قادر به ایجاد بمب هسته‌ای خواهد بود. این کارشناس توضیح داد که برای ایجاد سلاح هسته‌ای، غنی سازی حداقلی 90 درصد مورد نیاز است:
در ساخت سلاح های هسته‌ای، معمولاً از اورانیومی استفاده می‌شود که تا سطح 90٪ و یا بیشتر غنی شده است. این موضوع در صورتی مطرح است که صحبت از اورانیوم باشد؛ اما از پلوتونیوم نیز می‌توان در ساخت سلاح های هسته‌ای استفاده کرد. اما برای ایجاد سلاح هسته‌ای در کشوری که این کار را برای اولین بار و بدون تجربه لازم انجام می‌دهد، غنی سازی اورانیوم تا حداقل 90 درصد ضروری است و ایران هنوز از این سطح بسیار دور است.
علاوه بر این، طبق ان‌پی‌تی، غنی سازی اورانیوم در چنین سطحی ممنوع نیست. زیرا اورانیوم غنی شده با این سطح می‌تواند نه تنها برای اهداف نظامی جهت ایجاد سلاح هسته‌ای، بلکه همچنین برای اهداف غیرنظامی و تحقیقاتی، به عنوان مثال در برخی از تأسیسات هسته‌ای به عنوان سوخت هسته‌ای، مورد استفاده قرار گیرد. اما در ایران چنین تأسیسات هسته‌ای که از اورانیوم غنی شده تا 90٪ استفاده کنند، وجود ندارد. ایران دارای راکتور تحقیقات هسته‌ای تهران است که از اورانیوم 20٪ غنی شده استفاده می‌کند. امروزه در ایران هیچ تأسیسات غیرنظامی وجود ندارد که بتواند از اورانیوم غنی شده با سطح بالاتر از 20٪ استفاده کند.
در اوایل ژانویه، علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران اظهار داشت که تهران فرآیند غنی سازی اورانیوم 20٪ را در تأسیسات فردو آغاز کرده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیرو مذاکرات انجام شده در تهران اعلام داشت که ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی به توافق فنی موقت برای ادامه نظارت بر تأسیسات هسته‌ای این کشور برای حداکثر سه ماه رسیده‌اند.
آنتون خلوپکوف بیان داشت که در این رابطه، ادعای تعدادی از کشورهای اروپایی و خاورمیانه در خصوص هدف ایران برای تولید سلاح های هسته‌ای بی اساس است. به عقیده این کارشناس، تلاش می‌شود که ایران و اقدامات این کشور برای غنی سازی اورانیوم را به عمد و بدون ادله برای عموم اهریمنی جلوه دهند.
تعدادی از کشورهای منطقه خاورمیانه و همچنین اروپا و ایالات متحده در تلاشند تا اقدامات ایران برای افزایش سطح غنی سازی اورانیوم را شیطانی جلوه دهند. در واقع و در چارچوب برجام، سطح غنی سازی اورانیوم ایران تا 3.67٪ مجاز بود. از ابتدای سال جاری، ایران شروع به غنی سازی اورانیوم نموده و اکنون این حد را در محدوده 20 درصد پشت سر گذاشته است. این اقدام ایران برای افزایش سطح غنی سازی در واکنش به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و عدم پیشرفت جدی دولت جدید آمریکا پس از به روی کار آمدن جو بایدن انجام شده است. در عین حال، غنی سازی اورانیوم در سطح 20٪ نقض تعهدات ایران تحت پیمان منع گسترش سلاح های هسته‌ای (NPT) و تحت توافق پادمان جامع با آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای نیست.
غنی سازی اورانیوم تا 20 درصد و غنی سازی اورانیوم تا 90 درصد یکسان نیستند. بنابراین، ادعای تعدادی از کشورها مبنی بر اینکه "اکنون ایران دارای اورانیوم غنی شده تا 20٪ است و این بدان معنی است که به زودی بمب خواهد داشت"، در مورد جمهوری اسلامی ایران کارایی ندارد.
در پایان، آنتون خلوپکوف خاطرنشان کرد که برای از بین بردن تنش پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، برگزاری نشست غیررسمی نمایندگان 7 کشور امضا کننده برجام در قالب سال 2015 (ایران، بریتانیا، آلمان، چین، روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه) بسیار مهم است:
من امیدوارم که پیشرفت اولیه نشان داده شده توسط دولت جدید ایالات متحده بیشتر توسعه یابد و این مهم است که ایران بارها اعلام داشته است که اگر همه اعضای برجام، در درجه اول ایالات متحده، به طور کامل به تعهدات خود عمل کنند، حاضر است به انجام تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای بازگردد. بنابراین اکنون توپ کاملا در زمین ایالات متحده است و مهم است كه ابتكار برگزاری جلسه غیررسمی تمام اعضای برجام، از جمله ایالات متحده، محقق شود. این نشست غیررسمی خواهد بود زیرا ایالات متحده دیگر عضو برجام نیست و ایران نیز از توافق هسته‌ای خارج نشده است و به همین علت آنها (ایران و ایالات متحده آمریکا) به طور رسمی نمی‌توانند دیدار کنند، اما برگزاری یک نشست غیررسمی امکان پذیر است. اگر این دیدار بر اساس ملزومات برگزار شود، احتمال زیادی وجود دارد که ایران، نه زودتر و نه دیرتر، بلکه به موازات ایالات متحده، به طور کامل به انجام تعهدات خود بازگردد و این یعنی ایران آماده است تا غنی سازی اورانیوم در سطح 20٪ را متوقف کرده و به همان سطح مشخص شده در برجام -3.67٪- بازگردد.
