فعلا معلوم نیست سفر وی برای کدام میانجیگری بوده. بر کسی پوشیده نیست که قبل از انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا بسیاری از شخصیت های سیاسی که در حال حاضر عضو کابینه آقای بایدن به حساب می آیند به صورت رسمی و یا غیر رسمی با شخصیت های ایرانی ملاقات داشتند و وعده وعید های زیادی به ایرانی ها دادند تا در صورت به قدرت رسیدن کاندیدای دمکرات ها اجرا شود.
کمترین این وعده وعید ها لغو همه 850 تحریمی که ترامپ پس از خروج آمریکا از برجام وضع کرده بود، اجرای قطعنامه 2231 شورای امنیت و رفع 700 تحریم اتمی و بازگشت ایالات متحده به برجام بود.
از همان ابتدا هم بسیاری کارشناسان باور داشتند بنا بود برجام به نوعی پایه اساس برای توافقات و هماهنگی های دیگر فیما بین طرفین حتی رسیدن طرفین به مرحله عادی سازی روابط نیز باشد.
همان زمان هم آمریکایی ها تلاش کردند بحث برنامه موشکی ایران و همچنین نفوذ ایران در منطقه را در برجام بگنجانند که مذاکره کنندگان ایرانی مقاومت کردند و خوب مقاومت آنها هم منطقی بود و به همین دلیل همه مذاکره کنندگان توافق کردند که ابتدا برجام امضا و اجرا شود و بعد به سمت و سوی مسایل دیگر بروند.
برخی اخبار هم مبنی بر اینکه به نوعی تفاهم مردانه (GENTELMEN’S AGREEMENT) فیما بین آقای ظریف و آقای جان کری مبنی بر همکاری های مشترک فیما بین طرفین جهت حل و فصل مشکلات منطقه ای و همچنین خودداری ایران از تولید تسلیحات موشکی دوربرد تر از آنچه تولید کرده بود منتشر شد.
البته طبق همین اخبار تایید نشده، بنا بود که دولت وقت آمریکا اجرای همه تحریم های اضافه بر برجام را تعلیق کند.
امری که آقای اوباما به عنوان روح برجام از آن سخن به میان آورد.
طبق همان گزارش ها دلیل این توافق هم این بود که دولت وقت آمریکا ادعا می کرد برخی از تحریم ها مربوط به کنگره است و نمی تواند بردارد و فقط می تواند اجرای آن را تعلیق کند و در مقابل هم دولت ایران اظهار می داشت که بحث تولیدات دفاعی خارج از حیطه اختیارات دولت ایران است.
البته بر کسی پوشیده نیست که اولین همکاری (حال مستقیم و یا غیر مستقیم) ایران و آمریکا در عراق هم منجر به نابودی داعش در این کشور بود.
هیچ کس نمی تواند انکار کند که این نیروهای الحشد الشعبی بودند که نقش اصلی در نابودی داعش را بازی کردند و در جنگ با داعش در عراق آمریکایی ها پوشش هوایی برای ارتش عراق و بالطبع الحشد الشعبی تامین می کردند و اگر فیما بین جانبن ارتباط وجود نداشت به هیچ وجه امکان نداشت نیروهای روی زمین بتوانند بدون آسیب دیدن پیشروی کنند و در مقابل هم همه می دانند که این نیروی هوایی نیست که تکلیف نهایی جنگ را مشخص می کند بلکه در نهایت این نیروی زمینی است که باید پیشروی کند و مواضع را هم تصرف و هم پاکسازی کند.
اما از همان ابتدای امضای برجام آمریکایی ها بد عهدی های خود را متوقف نکردند و خوب طبیعی بود که ایرانی ها هم به آنها گوشزد کنند که توافق مردانه دو طرفه بود نه یک طرفه و مثلا موشک بالستیک دوربردی را پرتاب کنند و روی آن به عبری بنویسند "اسرائیل باید نابود شود".
ترامپ هم که آمد و همه چیز را کامل به هم زد.
حال که همان تیم امضا کننده برجام مجددا سر کار آمده بدیهی است آنها تلاش دارند همان اقداماتی را که چند سال پیش در برجام شروع کردند ادامه دهند.
ظاهرا مشکل اصلی در این است که طبق معمول دولت جدید آمریکا حد اقل چیزی حدود سه چهار ماه نیاز دارد تا بتواند بر امور دولتی مسلط گردد و مساله استیضاح دوم ترامپ در کنگره نشان داد که هنوز دولت آقای بایدن آنگونه که باید نتوانسته بر قدرت در این کشور مسلط گردد.
آنها تلاش دارند که به نوعی ایرانی ها را راضی کنند که از سرعت خروج خود از برجام بکاهند و صبر کنند تا دولت بایدن بر امور مسلط گردد.
اما نکته اصلی در این است که ما در ایران به سمت انتخابات ریاست جمهوری می رویم و طبیعتا روز به روز چالش های سیاسی میان جناح های مختلف افزایش می یابد.
در حالی که جناح حامی دولت تلاش دارند هر چه سریعتر برجام اجرا شود و تحریم ها رفع گردد تا بتوانند برگه ای برای استفاده در انتخابات داشته باشند جناح های مخالف دولت خیلی هم بدشان نمی آید که بازگشت آمریکا به برجام به بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایران موکول شود و باور دارند آنوقت آنها برگه های بیشتری برای چانه زنی با آمریکا خواهند داشت.
مساله این است که در آن زمان هم کم کم به انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا نزدیک خواهیم شد و خوب طبیعتا طرف مقابل هم کج دار ومریز تر عمل خواهد کرد.
یعنی عملا وارد یک چرخه بی پایان خواهیم شد.
ظاهرا دولت بایدن تلاش دارد که توافق مردانه با ایران را اول اجرا کند و بعد به سمت اجرای برجام برود.
ماجرای سفر آقای مارتن گریفیت نماینده سازمان ملل در امور یمن به تهران و همچنین رفع نام انصار الله از لیست تروریستی و توقف فروش تسلیحات پیشرفته آمریکایی به عربستان سعودی و امارات از یک سو و تعلل آقای بایدن از گفتگو با نتانیاهو و سران عربستان از سوی دیگر می تواند همه پالس هایی از سوی دولت آمریکا برای ایران به حساب آید که سیاست جدید آمریکا کاملا تغییر کرده و به احتمال زیاد از کانال واسطه ها آنها پیغام هایی را برای دولت ایران ارسال کرده اند که مقداری تامل کنید.
برخی هم باور دارند آمریکایی ها حتی پیشنهاد داده اند برخی تحریم ها به بهانه تسهیل مبارزه با کرونا را از بالا سر ایرانی ها بردارند و در مقابل ایرانی ها در زمینه توقف اجرای تعهدات خود در برجام تعجیل نکنند.
که ظاهرا هم ایرانی ها این پیشنهاد را رد کرده اند و حد اقل خواسته آنها این بوده که حد اقل آقای بایدن با یک امضا تمام تحریم هایی که ترامپ بر علیه ایران وضع کرده بردارد تا حسن نیت خود را نشان دهد.
بحث خودداری آمریکا از فروش تسلیحات پیشرفته به عربستان سعودی و امارات قطعا فقط در راستای فشار بر آنها درباره جنگ یمن نبوده بلکه می تواند این پیغام را داشته باشد که آمریکا با جنگ طلبی های این دو کشور که چند صباح پیش تلاش داشتند بر علیه ایران ائتلاف تشکیل دهند مخالف است.
فشارهای اخیر آمریکا بر ترکیه هم می تواند در این راستا تلقی گردد که دخالت های ترکیه در امور کشورهای دیگر بیش از حد شده و باید ترکیه این دخالت ها را کاهش دهد.
به هر حال اخباری که درباره ماجرای توافق مردانه ظریف و کری منتشر شده بود تاکید داشتند که ظریف به طرف مقابل گفته شما نمی توانید در حالی که همه کشورهای منطقه تا دندان مسلح هستند از ایرانی ها بخواهید تولید تسلیحات دفاعی خود را متوقف کنند و موازنه قدرت را به هم بزنید و همچنین اگر بنا باشد بحث نفوذ ایران در منطقه مورد بحث قرار گیرد باید بحث دخالت های دیگر کشورها نیز مورد بحث قرار گیرد.
به هر حال خواسته های آمریکا و اروپا از ایران هم باید با یک نیم نگاهی به نقشه جغرافیایی و تاریخی منطقه نیز باشد.
ظاهرا هم تیم بایدن تلاش دارند که در این راستا زمینه رضایت ایران را نیز فراهم کنند.
البته این مطالب عموما گمانه زنی های رسانه ای است و هنوز از هیچ طرفی تایید نشده ولی خوب می توان توقع داشت که میانجی گری هایی که به صورت رسمی و غیر رسمی فیما بین طرفین در حال تردد می باشند تلاش دارند طرفین را به یک نقطه مشترک برسانند.
